Nasza firma wykonuje usługi spedycyjne. Kiedy należy wystawić fakturę za usługę spedycji, jeśli załadunek nastąpił 29 listopada 2004 r., natomiast klient zapłacił 25 listopada za usługę na podstawie faktury proforma. Czy fakturę należało wystawić już 25 listopada i czy wtedy powstał obowiązek podatkowy, mimo że usługa nie została jeszcze wykonana?
W tym przypadku faktura mogła być wystawiona najwcześniej 26 października i najpóźniej 25 listopada. Fakturę dokumentującą wykonanie usług spedycyjnych wystawia się bowiem nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego i nie wcześniej niż 30. dnia przed jego powstaniem. W przypadku usługi spedycyjnej obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty (również przed jej wykonaniem), nie później jednak niż 30. dnia, licząc od jej wykonania.
Zasady dotyczące powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług zostały określone w art. 19 ustawy o VAT. Obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje generalnie z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi (art. 19 ust. 1). Jeżeli jednak dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 19 ust. 4) – dotyczy to również faktur za częściowe wykonanie usługi.
Te ogólne zasady nie mają jednak zastosowania m.in. do usług spedycyjnych – w tym bowiem przypadku mamy do czynienia ze szczególnym momentem powstania obowiązku podatkowego, określonym w art. 19 ust. 13 pkt 2 ww. ustawy. Zgodnie z tym przepisem m.in. przy usługach spedycyjnych i przeładunkowych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania tych usług. Oznacza to, że przy tych usługach obowiązek podatkowy został związany z faktem otrzymania zapłaty, który będzie wyznaczać najwcześniejszy moment powstania tego obowiązku. Określony został również moment końcowy dla przypadków, w których nie zostanie spełniona przesłanka zapłaty. Czyli moment powstania obowiązku podatkowego będzie uzależniony od tego, co nastąpi wcześniej – płatność czy upływ 30 dni od dnia wykonania usługi.
Przykład
1. Podatnik wykonał usługę spedycyjną 20 października. Należność wpłynęła na jego konto 27 października – co oznacza, że w tym dniu powstał u niego obowiązek podatkowy – podatek należny powinien zostać rozliczony w deklaracji składanej za październik.
2. Podatnik wykonał usługę spedycyjną 20 października. Należność wpłynęła na jego konto 3 grudnia, a więc po upływie 30 dni, licząc od dnia wykonania usługi. W tym przypadku obowiązek podatkowy powstał u tego podatnika 19 listopada (30. dnia od dnia wykonania) – podatek należny powinien zostać rozliczony w deklaracji składanej za listopad.
W przypadku usług spedycyjnych obowiązek podatkowy, jak wcześniej zaznaczono, został związany z otrzymaniem całości lub części zapłaty. Oznacza to, że otrzymanie części zapłaty powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części. Dotyczy to również kwot otrzymanych przed wykonaniem usługi. Każda część płatności otrzymana zarówno przed, jak i po wykonaniu usługi będzie powodować powstanie obowiązku podatkowego w tej części. Przy czym płatności te należy traktować jako kwoty brutto.
Przykład
1. Podatnik otrzymał 25 listopada kwotę należną (zaliczka stanowiąca 100%) za usługę, która została wykonana 29 listopada. Obowiązek podatkowy powstał u niego 25 listopada w odniesieniu do całej otrzymanej należności.
2. Podatnik otrzymał 25 listopada zaliczkę w wysokości 40% za usługę, która została wykonana 29 listopada. Pozostałą część zapłaty podatnik otrzymał w dwóch równych ratach – 5 grudnia i 5 stycznia, dlatego obowiązek podatkowy powstawał u niego:
– 25 listopada – w związku z otrzymaniem zaliczki (40%),
– 5 grudnia – w związku z otrzymaniem pierwszej części zapłaty (30%),
– 29 grudnia – w związku z upływem 30. dnia od dnia wykonania usługi w pozostałej części (30% otrzymane 5 stycznia).
Fakturowanie usług spedycyjnych odbywa się na zasadach określonych w § 18 rozporządzenia Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie faktur. Zgodnie z tym przepisem faktura za usługę spedycji powinna być wystawiona nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego, przy tym nie może być wystawiona wcześniej niż 30. dnia przed powstaniem tego obowiązku. Należy dodać, iż fakt wystawienia faktury nie będzie wpływał na moment powstania obowiązku podatkowego, który w przypadku przedmiotowych usług został związany z otrzymaniem zapłaty.
Należy zwrócić uwagę, iż w przypadku zaliczek przy usługach spedycyjnych fakt ich otrzymania należy fakturować według wskazanych wyżej zasad, jeśli chodzi o termin wystawienia faktury, a nie według postanowień wynikających w tym zakresie z § 17 wymienionego rozporządzenia. Na fakturze można jednak zamieszczać dane pozwalające identyfikować otrzymane kwoty, np. przedpłata na usługę spedycyjną (umowa nr ...), część zapłaty za usługę spedycyjną (umowa nr ...) itp.
Przykład
Podatnik otrzymał 25 listopada zaliczkę w kwocie 1220 zł (stanowiącą 25% należności). Usługa spedycyjna została wykonana 29 listopada, zaś pozostała należność wpłynęła na jego konto bankowe 10 grudnia.
W związku z otrzymaniem zaliczki u podatnika powstał obowiązek podatkowy 25 listopada i w tym dniu powinna zostać wystawiona faktura dokumentująca ten fakt, zawierająca następujące kwoty: cena netto 1000 zł, stawka VAT 22%, kwota podatku należnego 220 zł, co wynika z następującego wyliczenia:
1220 zł – (1220 zł × 22% : 122%) = 1220 zł – 220 zł = 1000 zł,
stąd 1000 zł × 22% = 220 zł.
Z kolei w związku z otrzymaniem pozostałej części zapłaty 10 grudnia powstał u niego obowiązek podatkowy w tej części i w tym dniu powinna zostać wystawiona faktura opiewająca na następujące wartości: kwota netto 3000 zł, stawka VAT 22%, kwota podatku należnego 660 zł.
Należy zauważyć, iż podatnik nie musi wystawiać w tym przypadku dwóch faktur. Może wystawić jedną fakturę na całą należną kwotę, np. w momencie otrzymania zaliczki.
• art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 14, poz. 113
• § 18 rozporządzenia Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 97, poz. 971
Jerzy Dudziński
specjalista w zakresie VAT, pracownik aparatu skarbowego