W mojej sprawie organy podatkowe wszczęły postępowanie, które dotyczyło skorzystania przeze mnie dwa lata temu z ulgi budowlanej w podatku dochodowym. Postępowanie to zostało zakończone wydaniem (niekorzystnej dla mnie) decyzji, od której się odwołałem. Proszę o wyjaśnienie, czy w postępowaniu w II instancji też powinienem dostać 7-dniowy termin na wypowiedzenie się w sprawie zebranych w sprawie dowodów? Jeśli tak, to czy takie uprawnienie przysługuje mi również wtedy, gdy w postępowaniu tym nie zebrano żadnych nowych dowodów?
Przed wydaniem decyzji organ podatkowy wyznacza stronie postępowania podatkowego siedmiodniowy termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego (art. 200 § 1 ordynacji podatkowej). Od zasady tej wprowadzono kilka wyjątków (art. 200 § 2). Nie stosuje się jej bowiem:
• gdy w wyniku postępowania wszczętego na wniosek strony ma zostać wydana decyzja w całości uwzględniająca wniosek strony,
• gdy chodzi o ustalenie zobowiązań podatkowych, które ustalane są corocznie, jeżeli stan faktyczny, na podstawie którego ustalono wysokość zobowiązania podatkowego za poprzedni okres, nie uległ zmianie,
• w postępowaniach w sprawie umorzenia zaległości podatkowych z urzędu,
• w sprawach zabezpieczenia i zastawu skarbowego.
Przepis art. 200 ordynacji podatkowej dotyczy bardzo ważnego uprawnienia podatnika – prawa do zajęcia stanowiska w postępowaniu dowodowym i możliwości obrony swoich racji w ostatniej fazie postępowania podatkowego – tuż przed wydaniem decyzji przez organ podatkowy. Nakaz ten dotyczy postępowania podatkowego zarówno w I, jak i w II instancji.
Należy zauważyć, że skoro przepis ten przewiduje pewne (wymienione wyżej) wyjątki od nakazu umożliwienia stronie wypowiedzenia się w sprawie zebranych dowodów, to nie można tych ograniczeń rozszerzać. Nie można zatem uznać, że wyjątkiem będzie postępowanie prowadzone w II instancji, także gdy w postępowaniu tym nie zebrano żadnych nowych dowodów. Nawet w sytuacji niezebrania nowych dowodów w postępowaniu odwoławczym, zastosowanie art. 200 § 1 ordynacji podatkowej daje stronie możliwość wypowiedzenia się także co do zupełności postępowania dowodowego. Jest to równie ważna kwestia w ocenie postępowania dowodowego jak samo wypowiedzenie się co do zebranych dowodów.
Ponadto zgodnie z art. 227 § 2 ww. ustawy organ podatkowy, do którego wpłynęło odwołanie (organ I instancji), przekazując sprawę organowi odwoławczemu, obowiązany jest ustosunkować się do przedstawionych zarzutów. Zastosowanie art. 200 § 1 daje stronie możliwość zajęcia stanowiska wobec tej argumentacji organu pierwszej instancji. Argumentacja ta stanowi bowiem część składową materiału dowodowego i podlega ocenie organu odwoławczego na równi ze wszystkimi innymi dowodami ujawnionymi w postępowaniu.
Reasumując, obowiązek wyznaczenia stronie 7-dniowego terminu do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego (art. 200 § 1 ordynacji podatkowej) ciąży także na organie odwoławczym, niezależnie od tego, czy w toku postępowania odwoławczego zebrano dodatkowe dowody (tak również Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 4 sierpnia 2004 r., sygn. akt FSK 156/04).
Julita Karaś-Gasparska
Podstawa prawna:
art. 200 i 227 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60).