Jednostka uzyskała w czerwcu 2004 r. umorzenie pożyczki zaciągniętej w 2002 r. z WFOŚiGW, pod warunkiem przeznaczenia równowartości kwoty umorzenia na inne inwestycje ekologiczne (środki trwałe) zrealizowane w grudniu 2003 r. i aprobowane przez pożyczkodawcę. Czy umorzenie pożyczki rodzi konsekwencje podatkowe w VAT, czy wpłynie na strukturę odliczanego VAT i wykazanie umorzenia jako sprzedaży zwolnionej w deklaracji? Jednostka w okresie maj-grudzień 2004 r. wykazywała w deklaracji tylko sprzedaż opodatkowaną.
Podstawą opodatkowania w VAT jest obrót, za który ustawa uznaje kwotę należną z tytułu sprzedaży, pomniejszoną o należny podatek. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrotem jest także otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym charakterze związana z dostawą lub świadczeniem usług (art. 29 ust. 1 ustawy o VAT). Aby dotacja, subwencja lub inna dopłata stanowiła podstawę opodatkowania w VAT, dofinansowanie takie musi być bezpośrednio związane z dostawą przez podatnika konkretnych towarów lub świadczeniem usług (dotacja przedmiotowa), stanowiąc dopłatę do ceny danego towaru lub usługi.
Otrzymywane przez podatnika środki finansowe podlegałyby opodatkowaniu w sytuacji powiązania z wykonywaną działalnością gospodarczą w ten sposób, że miałyby wpływ na obniżenie stosowanych przez podatnika cen przy dostawie towarów lub świadczeniu usług. Umorzenie pożyczki wykorzystanej na inwestycje ekologiczne nie wykazuje takich cech, co w konsekwencji nie pozwala na zaliczenie jej do obrotu podlegającego opodatkowaniu VAT. Ze względu na to, że pomiędzy pożyczką a konkretną sprzedażą towarów lub świadczeniem usług nie występuje bezpośredni związek, jej umorzenie z przeznaczeniem na pokrycie niezidentyfikowanych wprost kosztów działalności podatnika nie podlega opodatkowaniu jako mające na celu dofinansowanie działalności podatnika, bez uzależniania od ilości i wartości sprzedawanych towarów lub świadczonych usług. Umorzenie pożyczki ma zatem w tym przypadku charakter podmiotowy i nie występuje bezpośredni związek pomiędzy jej umorzeniem a konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług.
Z kolei zgodnie z art. 86 ust. 1 ww. ustawy w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje, co do zasady, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika towarów i usług, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, przy czym zasada ta nie dotyczy wydatków związanych z nabyciem towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych podlegających amortyzacji (art. 88 ust. 1 pkt 2 w zw. z ust. 3 pkt 2 ustawy VAT).
Jeżeli zatem środki trwałe (inwestycje ekologiczne) sfinansowane z umorzonej pożyczki służą podatnikowi do wykonywania wyłącznie czynności opodatkowanych VAT, to podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy ich nabyciu.
W sytuacji natomiast gdy środki trwałe (inwestycje ekologiczne) są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Do obrotu uzyskanego z czynności, w stosunku do których podatnikowi nie przysługuje takie prawo, wlicza się kwotę otrzymanych subwencji (dotacji) innych niż określone w art. 29 ust. 1 (art. 90 ust. 1 i 7 ustawy VAT). Jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot podatku naliczonego, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (art. 90 ust. 2 ustawy VAT).
Mając na uwadze, że umorzona pożyczka nie stanowi dla podatnika czynności podlegającej opodatkowaniu VAT, tym samym nie wpływa na strukturę odliczanego VAT i nie podlega wykazaniu w deklaracji jako sprzedaż zwolniona.
Halina Kwiatkowska
radca prawny, partner w Kancelarii Chałas i Wspólnicy
Podstawa prawna:
art. 29 ust. 1, art. 86 ust. 1, art. 88 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 pkt 2 oraz art. 90 ust. 1, 2 i 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.).