Jesteśmy firmą produkcyjną, która w Polsce produkuje i obrabia części do silników okrętowych. Zawarliśmy kontrakt z firmą norweską na wykonanie konstrukcji stalowych w Norwegii, będą to przede wszystkim prace spawalnicze. Na realizację tego kontraktu skierowaliśmy swoich pracowników do Norwegii. Z jaką stawką VAT należy wystawić fakturę za realizację kontraktu? Jaka to będzie faktura?
Pytanie zawiera dość ogólny opis usług, mowa jest jedynie o kontrakcie na wykonanie konstrukcji stalowych i o wysłaniu pracowników w celu wykonania prac spawalniczych. Niewątpliwe jest, że są to usługi wykonywane na terenie Norwegii, czyli państwa trzeciego i na rzecz kontrahenta z państwa trzeciego.
Co do zasady, miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie usługodawca posiada siedzibę. Jednakże w przypadku, gdy usługodawca posiada stałe miejsce prowadzenia działalności, z którego świadczy usługi, miejscem świadczenia jest miejsce stałego prowadzenia działalności. Natomiast jeżeli świadczący usługę nie posiada ani siedziby, ani stałego miejsca prowadzenia działalności, miejscem powstania obowiązku podatkowego jest jego miejsce stałego zamieszkania. Od tej reguły ustawa przewiduje szereg odstępstw i określa szczególne zasady ustalania miejsca świadczenia w stosunku do wybranych grup usług.
Te szczególne zasady dotyczą m.in. usług na ruchomym majątku rzeczowym (naprawa, uszlachetnianie, przerabianie rzeczy ruchomych, wytwarzanie towarów z materiałów powierzonych). Zgodnie z art. 27 ust. 2 pkt 3 lit. d ustawy o VAT miejscem świadczenia tych usług jest miejsce, gdzie są one faktycznie świadczone, z zastrzeżeniem art. 28. (Zastrzeżenie z art. 28 ust. 7 ustawy o VAT ma zastosowanie do usług świadczonych pomiędzy podmiotami z terytorium Wspólnoty, czyli nie dotyczy omawianej sytuacji. Przepis ten reguluje sytuację przeniesienia miejsca opodatkowania usług za nabywcą usługi, wówczas gdy poda on wykonującemu usługi numer, pod którym jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od towarów i usług lub podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium państwa członkowskiego, na którym usługi są wykonywane. Przeniesienie miejsca opodatkowania usług na terytorium państwa członkowskiego, które wydało nabywcy usługi numer identyfikacyjny, jest możliwe pod warunkiem, że towary po wykonaniu tych usług zostaną wywiezione z terytorium państwa członkowskiego, na którym usługi te zostały faktycznie wykonane).
Czytelnik pisze, że zawarł z firmą norweską kontrakt na wykonanie konstrukcji stalowych i wyekspediował pracowników do Norwegii w celu wykonania tych prac – chodzi głównie o prace spawalnicze. Nie wspomniano o przemieszczeniu własnych materiałów, z czego należy wysnuć wniosek, że usługa polskiej firmy polega na zapewnieniu wykonawstwa, natomiast materiały niezbędne do wykonania usług pochodzą od kontrahenta norweskiego. Z powyższego wyraźnie wynika, że mamy do czynienia z usługami na ruchomym majątku rzeczowym kontrahenta zagranicznego, które polegają na wytwarzaniu towarów z materiałów powierzonych, bądź też na wykonywaniu elementów prac remontowych. Miejscem powstania obowiązku podatkowego w stosunku do tych usług będzie więc miejsce ich faktycznego wykonania, czyli w tym przypadku Norwegia.
Zakładamy, że konstrukcje stalowe, na których wykonywane są usługi, są rzeczami ruchomymi, choć Czytelnik wyraźnie o tym nie pisze. Konstrukcje stalowe, których dotyczą prace, są położone na terenie Norwegii, co oznacza, że nawet gdyby były one elementami nieruchomości, to miejscem powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczenia usług byłaby także Norwegia.
W przypadku usług, dla których miejscem powstania obowiązku podatkowego jest kraj inny niż Polska, polski podatnik nie wykazuje obowiązku podatkowego w Polsce. Jest to bowiem usługa pozostająca poza zakresem opodatkowania polskim podatkiem od towarów i usług.
Należy pamiętać, że mimo braku obrotu z tytułu wykonanej usługi, podatnik zachowuje prawo do odliczenia podatku naliczonego. Artykuł 86 ust. 8 pkt 1 ustawy daje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, zawartą w zakupach dokonanych na terenie Polski, które posłużyły do wykonania usługi za granicą, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium Polski i pod warunkiem, że podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami.
Na mocy art. 106 ust. 2 ustawy podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni lub zwolnieni, świadczący usługi z miejscem opodatkowania poza terytorium Polski i nie zidentyfikowani w miejscu świadczenia tych czynności na potrzeby podatku od wartości dodanej, są obowiązani dokumentować wykonywane czynności fakturami VAT. Szczególne cechy takich faktur określa § 30 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 97, poz. 971). Faktura dokumentująca świadczenie usług z miejscem opodatkowania poza terytorium Polski powinna zawierać wszystkie dane, jakie zawiera faktura krajowa (tj. dane określone w § 12 rozporządzenia), z wyjątkiem stawki i kwoty podatku oraz kwoty należności wraz z podatkiem. Oprócz tego faktury takie, zgodnie z § 30 ust. 3 rozporządzenia, mogą nie zawierać danych określonych w § 12 ust. 1 pkt 2, tj. numeru identyfikacji podatkowej nabywcy.
Reasumując, Czytelnik świadczy usługi, dla których miejscem powstania obowiązku podatkowego jest Norwegia. Oznacza to, że wykonanie tych usług nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce. Dokumentując te usługi, Czytelnik powinien wystawić fakturę, na której nie będzie wykazany VAT. Mimo że u usługodawcy nie wystąpi w tym przypadku sprzedaż opodatkowana, będzie on miał prawo do rozliczenia podatku naliczonego związanego ze świadczonymi usługami.
Agata Kozicka
Podstawa prawna:
art. 27 ust. 1, ust. 2 pkt 1, pkt 3 lit. d, art. 86 ust. 8 pkt 1 oraz art. 106 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn.zm.).