Jakie skutki podatkowe spowoduje udzielenie pożyczki spółce w Niemczech, od której odsetki będą określane w zależności od zysków osiąganych przez pożyczkobiorcę? Czy możliwe jest zaciągnięcie takiej pożyczki przez spółkę mającą siedzibę w Polsce?
W przypadku udzielenia takiej pożyczki spółce w Niemczech pożyczkodawca z Polski może odliczyć od podatku dochodowego kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w Niemczech. Jednakże takie odliczenie nie może przekroczyć tej części podatku, jaka została obliczona przed dokonaniem odliczenia i który odpowiada części dochodu osiągniętego w Niemczech. Może się również starać o zwrot podatku zapłaconego w Niemczech.
Oczywiście w przypadku zaciągnięcia takiej pożyczki przez spółkę w Polsce istnieje duże prawdopodobieństwo postawienia przez polskie organy podatkowe zarzutu przerzucania dochodów na podstawie art. 11 updop. Zaciągnięcie takiej pożyczki obarczone jest więc wysokim ryzykiem sporu z organami podatkowymi.
Pożyczka, od której odsetki określane są według partycypacji w zysku, jest instytucją znaną w prawie niemieckim. Polega ona na tym, że wysokość odsetek należnych pożyczkodawcy jest uzależniona od zysków przedsiębiorstwa pożyczkobiorcy. Pożyczkodawca staje się wówczas tzw. cichym wspólnikiem.
Udzielenie takiej pożyczki nie powoduje automatycznie otrzymania odsetek. Może się zdarzyć, że pożyczkodawca w ogóle nie otrzyma odsetek. Może zdarzyć się również tak, że odsetki będą znacznie wyższe od rynkowej stopy procentowej dla takiej pożyczki.
To właśnie te cechy tego rodzaju pożyczki powodują, że praktycznie nie występuje ona w Polsce. Polskie prawo podatkowe dużą wagę przykłada do rynkowej wartości odsetek.
W przypadku zaciągnięcia takiej pożyczki istnieje duże prawdopodobieństwo postawienia przez polskie organy podatkowe zarzutu przerzucania dochodów na podstawie art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Polskie organy podatkowe prawdopodobnie starałyby się również zastosować art. 11 ust. 7 umowy. Jeżeli w wyniku szczególnych powiązań między płatnikiem a osobą uprawnioną do odsetek lub między nimi a osobą trzecią kwota odsetek, mających związek z roszczeniem wynikającym z długu, z tytułu którego są wypłacane, przekracza kwotę, którą płatnik i osoba uprawniona do odsetek uzgodniliby bez takich powiązań, wówczas postanowienia tego artykułu stosuje się tylko do tej ostatniej wymienionej kwoty. Wówczas nadwyżka ponad wymienioną kwotę podlega opodatkowaniu zgodnie z ustawodawstwem każdego umawiającego się państwa i z uwzględnieniem innych postanowień umowy.
Biorąc pod uwagę powyższe zagrożenia, zaciągnięcie takiej pożyczki przez spółkę w Polsce obarczone jest wysokim ryzykiem sporu z organami podatkowymi.
Natomiast rozwiązanie takie jest dopuszczalne w prawie niemieckim, o czym świadczą stosowne uregulowania prawne.
W przypadku udzielenia takiej pożyczki spółce w Niemczech będą miały zastosowanie postanowienia zawarte w protokole do umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku podpisanego 14 maja 2003 r. w Berlinie.
Protokół ten stanowi między innymi, że bez względu na postanowienia artykułu 11 umowy odsetki mogą być opodatkowane w umawiającym się państwie (Niemczech), w którym powstają, zgodnie z ustawodawstwem tego państwa (czyli niemieckim):
a) jeżeli są one osiągane z praw lub wierzytelności uprawniających do udziału w zyskach (w tym dochód osiągany przez cichego wspólnika z udzielonej przez niego pożyczki z prawem udziału w zyskach i z obligacji z uprawnieniem do udziału w zysku w rozumieniu prawa podatkowego Republiki Federalnej Niemiec) i
b) pod warunkiem że podlegają one odliczeniu przy obliczaniu zysków płatnika takiego dochodu.
Pożyczkodawca z Polski może odliczyć od podatku dochodowego kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w Niemczech. Jednakże takie odliczenie nie może przekroczyć tej części podatku, jaka została obliczona przed dokonaniem odliczenia i który odpowiada części dochodu osiągniętego w Niemczech (art. 24 ust. 2 litera b umowy).
Artykuł 29 umowy przewiduje również możliwość zwrotu podatku. Jeżeli bowiem w jednym z umawiających się państw (w Niemczech) podatki od odsetek są pobierane od osoby mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim umawiającym się państwie (w Polsce) poprzez odliczenie u źródła, wówczas prawo pierwszego wymienionego państwa (Niemiec) do stosowania odliczenia podatku według stawki obowiązującej na podstawie przepisów jego prawa wewnętrznego nie jest naruszane przez postanowienia niniejszej umowy. Podatek w ten sposób odliczony u źródła zwraca się na wniosek podatnika, jeżeli jest on zmniejszony lub zniesiony na mocy umowy.
Wniosek o zwrot podatku składa się do końca czwartego roku następującego po roku kalendarzowym, w którym podatek potrącony u źródła został naliczony. Umawiające się państwo (Niemcy), w którym powstaje dochód, może zażądać urzędowego potwierdzenia wydanego przez właściwe organy drugiego umawiającego się państwa (Polski), iż podatnik posiada w tym państwie (w Polsce) miejsce zamieszkania lub siedzibę.
Ponieważ powyższe przepisy nie regulują precyzyjnie kwestii tego zwrotu, to sposób wprowadzenia w życie niniejszego postanowienia zostanie ustalony przez właściwe organy w drodze wzajemnego porozumienia.
• art. 11 ust. 7 art. 24 ust. 2, art. 29 umowy z 14 maja 2003 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku – Dz.U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90
• ustęp 2 protokołu do umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku – Dz.U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90
• art. 11 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 25, poz. 202
Krzysztof Lis
specjalista z zakresu podatku dochodowego od osób prawnych