Przyszłe zmiany w VAT mają zlikwidować niezgodności z prawem unijnym. Powinny również doprowadzić do skrócenia terminów zwrotu podatku. Intencją ustawodawcy w momencie wprowadzania przepisu ograniczającego prawo do odliczenia w przypadku importu usług z tzw. rajów podatkowych była chęć wyeliminowania przypadków uchylania się od opodatkowania. Przy czym uchylanie, jeżeli występuje, to jedynie w podatku dochodowym.
Kontrowersyjny przepis
– Do ustawy o VAT wprowadzono zatem przepis o charakterze sankcyjnym, którego celem było wyeliminowanie nadużyć na gruncie podatków dochodowych. Przepis ten jest całkowicie sprzeczny z VI dyrektywą – wyjaśnił Roman Namysłowski, menedżer w zespole VAT firmy Ernst & Young, który współpracował z Ministerstwem Finansów przy przygotowywaniu zmian w przepisach podatkowych.
Jak podkreślił, do niedawna MF powoływało się na art. 17(6) dyrektywy, który zezwala na kontynuowanie wyłączeń z prawa do odliczenia, o ile obowiązywały one przed przystąpieniem kraju do UE. Wyłączenie to jednak powinno dotyczyć konkretnej grupy towarów lub usług (tak orzekł ETS w wyroku C-434/03). Nie jest to również tzw. środek specjalny, czyli odstępstwo od ogólnych zasad, którego celem powinno być uproszczenie procedury naliczania podatku lub zapobieżenia uchylania się lub unikania opodatkowania. Przepis ten po pierwsze nie eliminuje żadnych nadużyć – przynajmniej na gruncie VAT. Po drugie narusza traktatową zasadę proporcjonalności, gdyż odbiera prawo do odliczenia wszystkim podatnikom, niezależnie od tego, czy do nadużyć doszło czy też nie. W końcu Polska nie uzyskała zgody Rady UE na jego stosowanie.
Kompromisowe rozwiązanie
– Najprostszym rozwiązaniem, zapewniającym pełną zgodność z prawem wspólnotowym, byłoby wykreślenie tego przepisu. W trakcie prac grupy ekspertów przy Ministerstwie Finansów uzgodniono kompromisowe rozwiązanie polegające na ograniczeniu stosowania tego wyłączenia jedynie do przypadków, w których władze skarbowe skutecznie zakwestionowały wysokość zobowiązania podatkowego z tytułu podatku dochodowego w związku z nabyciem usług od podmiotu z raju podatkowego – podkreślił Roman Namysłowski. Dopiero wydanie decyzji przez organ I lub II instancji, jeżeli decyzja ta stała się ostateczna, oznaczałoby utratę prawa do odliczenia podatku naliczonego i konieczność dokonania odpowiedniej korekty podatku.
Prawo do odliczenia
Podobne wątpliwości i argumenty o sprzeczności z dyrektywą dotyczą przepisu, który uzależnia prawo do odliczenia od możliwości zaliczenia wydatków do kosztów podatkowych. Przepis ten miał uniemożliwić odliczenie, gdy jedyną intencją podatnika był prywatny użytek nabytego towaru. Efekt ten jednak możemy uzyskać albo poprzez konieczność związku dokonanych zakupów z czynnościami opodatkowanymi (art. 86 ust. 1) jako warunku odliczenia, albo poprzez mechanizm opodatkowania nieodpłatnego przekazania towarów np. podatnikowi czy też na rzecz jego pracowników.
– Tymczasem, mam nadzieję, że wbrew intencjom ustawodawcy, przepis dotyczy również przypadków, w których odliczenie nigdy nie powinno być ograniczone, np. wydatki na reklamę niepubliczną czy zaniechane inwestycje. Stąd też w propozycjach grupy ekspertów znalazł się wniosek o wykreślenie tego przepisu – poinformował Roman Namysłowski.
Zwrot nadwyżki podatku
Jedna z najważniejszych postulowanych zmian dotyczy zasad zwrotu nadwyżki podatku naliczonego.
– Zgodnie z projektowanymi przepisami, standardowym terminem zwrotu ma być 60 dni od złożenia deklaracji (a nie jak obecnie 180 dni). Zliberalizowane zostaną też zasady udzielania przyśpieszonego zwrotu (w 25 dni). Skrócenie terminów zwrotu podatku będzie miało bardzo pozytywny wpływ na płynność finansową podatników – wyjaśnił Jerzy Martini, doradca podatkowy Baker & McKenzie Doradztwo Podatkowe.
Jak podkreślił, ważnym elementem proponowanego pakietu zmian są przepisy upraszczające rozliczenia VAT. Szczególnie istotne dotyczą likwidacji obowiązku korekt deklaracji VAT-7 w przypadku spóźnionego odliczenia VAT z faktur oraz późniejszego zebrania dokumentacji potwierdzającej wywóz towarów przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów.
– Obecnie podatnicy mają prawo do odliczenia VAT z faktury zasadniczo w okresie rozliczeniowym jej otrzymania lub okresie następnym. W przypadku późniejszego odliczenia VAT z faktury konieczna jest korekta deklaracji. Propozycje zakładają, że odliczenie VAT w takim przypadku możliwe byłoby również na bieżąco w deklaracji dotyczącej późniejszego okresu rozliczeniowego – stwierdził Jerzy Martini.
Jeśli chodzi o rozliczenia z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, projekt zakłada brak obowiązku dokonywania korekty deklaracji w przypadku zbyt późnego zebrania dokumentacji potwierdzającej wywóz towarów do innego państwa członkowskiego.
– Sprzedaż według stawki 0 proc. uwzględniana byłaby na bieżąco w rozliczeniu za okres, w którym podatnik zgromadził odpowiednią dokumentację potwierdzającą wewnątrzwspólnotową dostawę towarów – wyjaśnił Jerzy Martini.
Krzysztof Tomaszewski
krzysztof.tomaszewski@infor.pl