Amortyzacja samochodów
Amortyzację samochodów charakteryzuje konieczność stosowania się do kilku szczególnych ograniczeń. Po pierwsze, odpisy amortyzacyjne od samochodów osobowych, których wartość początkowa przekracza równowartość 20 000 euro (przeliczone na złote po kursie NBP z dnia przekazania samochodu do używania), nie stanowią kosztu w części, w której odpis amortyzacyjny naliczony jest od nadwyżki wartości początkowej ponad limit 20 000 euro. Ograniczenie to nie dotyczy jednak samochodów innych niż osobowe.
Zobacz wskaźniki: Roczne stawki amortyzacyjne
Jakie samochody są środkami trwałymi?
Co ważne, i co należy raz jeszcze podkreślić, do środków trwałych zalicza się tylko takie samochody, które użytkowane będą w firmie dłużej niż rok. Jeżeli zatem przewidujemy, że użytkowanie takiego samochodu będzie krótsze, nie zaliczamy go do środków trwałych, z tym jednak zastrzeżeniem, że w przypadku gdy później okaże się, że okres użytkowania był jednak dłuższy, czeka nas korekta kosztów oraz konieczność zapłaty karnych odsetek (o tym nieco później).
Korekta kosztów i karne odsetki
W praktyce korekta taka może okazać się zatem dość kosztowna.
Karne odsetki naliczane są przy tym według stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych obowiązującej w dniu zaliczenia składnika majątku do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych. Jeśli zatem zaliczenie takiego składnika do środków trwałych nastąpiłoby 10 czerwca 2011 r., odsetki byłyby naliczane według stawki obowiązującej 10 czerwca, czyli 14 proc., a jeśli np. 6 czerwca, to według stawki obowiązującej 6 czerwca, czyli 13,5 proc.
Podatnik musi wpłacić karne odsetki do urzędu skarbowego - jak wynika z przepisów - w terminie do 20 dnia pierwszego miesiąca, który następuje po miesiącu, w którym ten rok upłynął. Innymi słowy, gdy rok używania samochodu mija np. 20 kwietnia, odsetki trzeba zapłacić do 20 maja (oczywiście z zachowaniem zasad wynikających z Ordynacji podatkowej dotyczących terminów).
Kwotę odsetek nalicza się za okres od dnia zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie samochodu do dnia, w którym okres jego używania przekroczył rok.
Naliczoną kwotę odsetek trzeba też wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym.
Przeznaczone są do tego specjalne pozycje.
Ujawnienie składnika majątku w ewidencji środków trwałych i WNiP
Na naliczeniu karnych odsetek rzecz cała jednak się nie kończy. Jeśli składnik majątku o wartości przekraczającej 3500 zł nie został przez przedsiębiorcę zaliczony do środków trwałych (wartości niematerialnych i prawnych), a upłynął rok jego użytkowania i użytkowanie to trwa nadal, podatnik musi ujawnić ten składnik. Przede wszystkim podatnik powinien zatem zaliczyć go do środków trwałych (wartości niematerialnych i prawnych), przyjmując - co oczywiste - do ewidencji w cenie nabycia albo koszcie wytworzenia. Związane to jest m.in. z ujawnieniem (wpisaniem) składnika majątku w odpowiednich ewidencjach, czyli w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
W kolejnym kroku podatnik powinien dokonać korekty kosztów uzyskania przychodów. Ponieważ nie zaliczył wcześniej wydatków na nabycie tego składnika majątku do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, tylko zaliczył je jednorazowo w koszty, zawyżając tym samym koszty podatkowe i zaniżając zapłacony podatek, więc teraz zobowiązany jest zmniejszyć koszty o różnicę między ceną nabycia lub kosztem wytworzenia a kwotą odpisów amortyzacyjnych, przypadającą na okres ich dotychczasowego używania, obliczonych dla środków trwałych z zastosowaniem stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych. Jeżeli wspomniana różnica jest wyższa od kosztów danego miesiąca, nierozliczona nadwyżka kosztów pomniejsza koszty w następnych miesiącach.
W przypadku ujawnienia po roku używania środka trwałego (wartości niematerialnej i prawnej) dodatkowym obowiązkiem (poza koniecznością zapłaty karnych odsetek) jest stosowanie do amortyzacji ujawnionego środka trwałe go stawek amortyzacyjnych z wykazu zawartego w załączniku nr 1 do ustawy o PIT w całym okresie amortyzacji. Podatnik traci zatem prawo do podwyższania tych stawek oraz stosowania przyspieszonej amortyzacji.
Opisane zasady stosuje się nie tylko wtedy, gdy samochód (składnik majątku) o wartości przekraczającej 3500 zł jest używany dłużej niż rok, mimo że nie został zaliczony do środków trwałych (wartości niematerialnych i prawnych), lecz także w przypadku zaliczenia wydatków na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie składników majątku o wartości początkowej przekraczającej 3500 zł do kosztów uzyskania przychodów, a następnie zaliczenia tych składników do środków trwałych (wartości niematerialnych i prawnych) przed upływem roku od dnia ich nabycia lub wytworzenia. W tym ostatnim przypadku odsetki nalicza się do dnia zaliczenia ich do środków trwałych (wartości niematerialnych i prawnych), czyli przez taką liczbę dni, przez jaką nie były one ujawnione jako środek trwały (wartość niematerialna i prawna).
Od ogólnych zasad dotyczących ustalania tego, co jest, a co nie jest środkiem trwałym istnieją pewne wyjątki. Otóż ustawodawca nieco inaczej potraktował te środki trwałe, których wartość początkowa nie przekracza 3500 zł. Co prawda w przypadku samochodów sytuacja taka ma miejsce stosunkowo rzadko, niemniej jednak zdarza się, gdy do majątku firmy jednoosobowej przyjmowany jest samochód będący wcześniej w użytkowaniu prywatnym właściciela tej firmy.
W przypadku takich samochodów (których wartość w chwili przyjęcia do majątku firmy nie przekracza 3500 zł) podatnik ma kilka możliwych sposobów postępowania. Przede wszystkim może samodzielnie zdecydować, czy taki samochód (składnik majątku) uznać za środek trwały. Oznacza to, że nawet jeśli zamierza samochód ten użytkować dłużej niż rok, może uznać, że nie stanowi on trwałego majątku firmy, i wydatki związane z jego nabyciem od razu zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów (jednorazowo).
Podatnik może też samochód, którego wartość nie przekracza 3500 zł, zaliczyć do trwałego majątku firmy. Wówczas znów ma dwie możliwości. Może zdecydować się na dokonanie tzw. jednorazowego odpisu amortyzacyjnego, a zatem jednym odpisem wpisać od razu całość wydatków na jego nabycie (wartość początkową) do kosztów podatkowych. Ale może też zdecydować się na normalną amortyzację, czyli dokonywanie sukcesywnych odpisów według obowiązujących dla takiego rodzaju składnika majątkowego stawek amortyzacji (tu można będzie skorzystać ze stawki podwyższonej, o czym za chwilę).
W przypadku gdy podatnik nie zaliczy samochodu do środków trwałych ze względu na to, że jego wartość nie przekracza 3500 zł, samochód ten nie jest traktowany jako środek trwały. W konsekwencji w każdym przypadku, gdy jego wartość przekroczy z kolei 1500 zł, podatnik musi ujawnić go w prowadzonej obok podatkowej księgi przychodów i rozchodów ewidencji wyposażenia. Oczywiście nie dotyczy to podatników prowadzących pełną rachunkowość, albowiem w ich przypadku trzeba stosować się do zasad wynikających z ustawy o rachunkowości, która narzuca nieco inny sposób zaewidencjonowania amortyzacji.
Podstawowa stawka amortyzacyjna dla samochodów (bez względu zresztą na ich kwalifikację) wynosi 20 proc. rocznie. Co istotne, stawka ta jest stawką maksymalną. W planie amortyzacji można zatem przyjąć także niższą stawkę, np. 10 proc.
Możliwość obniżania stawek nie jest uwarunkowana wystąpieniem jakichkolwiek okoliczności. Taką decyzję podejmuje podatnik. W kolejnych latach podatkowych podatnik ma prawo do podwyższenia uprzednio obniżonej stawki amortyzacyjnej, jednak tylko w granicach wyznaczonych stawką wynikającą z Wykazu stawek amortyzacyjnych.
W niektórych przypadkach, jak m.in. w przypadku wprowadzenia do ewidencji środków trwałych samochodów używanych, możliwe jest także podwyższenie stawki amortyzacyjnej. Mamy wówczas do czynienie z tzw. amortyzacją przyspieszoną.
Artykuł jest częścią e-Poradnika Koszty podatkowe w praktyce dostępnym w naszym SKLEPIE