Za przekroczenie określonego kwotowo pułapu zakupów ogółem nasz klient otrzymywałby od nas premię pieniężną lub też, alternatywnie, bony towarowe uprawniające do płacenia za zakupy w naszej hurtowni, ale w wysokości o 10% większej niż przysługująca premia. Jak prawidłowo dokumentować wydaną premię pieniężną i bony towarowe, aby nie naruszyć przepisów podatku od towarów i usług oraz aby premie i bony były kosztem uzyskania przychodu?
RADA
Wypłacana klientowi premia pieniężna powinna zostać udokumentowana fakturą korygującą VAT przez sprzedającego lub fakturą VAT od nabywcy jako świadczącego usługę, w zależności od tego, czy można jej przyznanie powiązać z konkretną dostawą towarów, czy raczej z przekroczeniem określonego pułapu sprzedaży ogółem przez kupującego. Natomiast koszt związany z przyznaniem klientowi bonu towarowego, jako niepodlegający podatkowi od towarów i usług VAT, powinien zostać udokumentowany księgową notą uznaniową. Szczegóły - w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Zalecane sposoby udokumentowania wydania premii pieniężnych oraz bonów są odmienne.
Premie pieniężne
Dokumentowanie premii pieniężnych wydawanych kontrahentom w zamian za przekroczenie pewnego pułapu obrotów jest od kilku lat przedmiotem wielu wniosków podatników o interpretację prawa podatkowego, kierowanych do organów skarbowych. Problem ten doczekał się też wyjaśnień Ministra Finansów oraz wyroków sądów, w tym wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Stanowisko prezentowane przez organy skarbowe, zgodne z wytycznymi Ministra Finansów, zawartymi w piśmie z 30 grudnia 2004 r., nr PP3-812-1222/04/AP/4026, jest następujące:
premia pieniężna, którą można powiązać z konkretną dostawą, nawet jeżeli jest to premia wypłacona po dokonaniu zapłaty, powinna być traktowana jak rabat.
W związku z tym powinna zostać udokumentowana wystawioną przez sprzedawcę fakturą VAT korygującą sprzedaż. Natomiast premie pieniężne wypłacane:
z tytułu dokonywania przez kupującego np. nabycia określonej wartości czy ilości towarów w określonym czasie lub też dokonywania terminowych płatności za zrealizowane dostawy w pewnym okresie i w określony sposób nie są związane z żadną konkretną dostawą. W takich przypadkach należy uznać, że wypłacona premia pieniężna związana jest z określonymi zachowaniami nabywcy, a zatem ze świadczeniem usług przez nabywcę otrzymującego taką premię, które to usługi podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach.
W tej sytuacji nabywca, który otrzymał premię, powinien wystawić sprzedającemu fakturę VAT dotyczącą tak wyświadczonej usługi.
WAŻNE!
Według stanowiska Ministra Finansów i organów skarbowych premia pieniężna:
- którą można powiązać z konkretną dostawą, powinna być traktowana jak rabat; w związku z tym powinna zostać udokumentowana fakturą VAT korygującą sprzedaż przez sprzedawcę,
- której nie można wiązać z konkretną dostawą, powinna być traktowana jako świadczenie usług przez nabywcę otrzymującego taką premię; nabywca powinien wystawić sprzedającemu fakturę VAT dotyczącą tak wyświadczonej usługi.
Odmienny od stanowiska Ministra Finansów punkt widzenia w stosunku do premii niezwiązanych z konkretną dostawą zawarty jest w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 lutego 2007 r., sygn. akt I FSK 94/06. Stwierdza się w nim, że osiągnięcie przez nabywcę towarów określonej umownie wielkości obrotów (zakupów) z danym sprzedawcą nie jest usługą w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Zatem wypłacana temu nabywcy premia (bonus) za uzyskanie tego pułapu obrotów nie stanowi odpłatności (wynagrodzenia za świadczenie usług) i nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Powinna zatem zostać udokumentowana innym niż faktura VAT dokumentem, np. notą uznaniową przez sprzedawcę.
Podobne stanowiska zostały zaprezentowane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 22 maja 2007 r., sygn. III SA/Wa 4080/2006, i Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku o sygn. akt I SA/Gd 196/07. Zbliżone stanowisko prezentują niektóre interpretacje indywidualne organów skarbowych (Izba Skarbowa w Rzeszowie z 20 lutego 2008 r., sygn. IS.II/2-443/216/07, Izba Skarbowa w Warszawie z 17 września 2007 r., sygn. 1401/PH-I/4407/14-46/07/KO, Urząd Skarbowy w Krotoszynie z 8 maja 2007 r., sygn. NP/443-01/07/RS, itp.) w okresie od lutego do grudnia 2007 r.
WAŻNE!
Wyroki sądów administracyjnych wskazują, że premia niezwiązana z konkretną dostawą nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Powinna zatem zostać udokumentowana innym niż faktura VAT dokumentem, np. notą uznaniową przez sprzedawcę.
Minister Finansów w piśmie z 28 grudnia 2007 r. (nr PT3/0602/34/599/LBE/07/MB7-16001), stanowiącym odpowiedź na interpelację poselską, przywołał swoje stanowisko z 30 grudnia 2004 r. (nr PP3-812-1222/04/AP/4026). Wskazał ponadto, że orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 lutego 2007 r. (o którym była mowa wcześniej) należy postrzegać jako rozstrzygnięcie w indywidualnej sprawie w określonym stanie faktycznym. Tak więc Minister Finansów podtrzymał swoje stanowisko (sprzeczne z orzeczeniami sądów).
Różnica pomiędzy stanowiskami urzędów skarbowych a orzecznictwem sądowym jest o tyle niepokojąca, że wpływa na odpowiedź na pytanie, czy premie pieniężne podlegają ustawie o podatku od towarów i usług, czy też nie. W związku z tym na pytanie (na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług), czy podatnik ma prawo do odliczenia tego podatku z faktury zakupu usług związanych z premią, odpowiedź nadal nie jest jednoznaczna. Podatnicy muszą więc występować o indywidualną interpretację podatkową.
PRZYKŁAD 1
(na podstawie interpretacji indywidualnej z 29 lutego 2008 r., sygn. IPPP1/443-136/08-2/AP, Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie)
Spółka prowadzi działalność w zakresie handlu detalicznego. Z kontrahentami (dostawcami towarów) spółka zawarła umowy handlowe, które zawierają m.in. element motywacyjny, zachęcający do dalszej współpracy. W umowach tych zawarto postanowienie, że po osiągnięciu odpowiedniego poziomu obrotów w określonym czasie, tj. w miesiącu, kwartale, półroczu lub roku, spółka otrzyma od kontrahenta bonus (premię pieniężną). Bonus (premia pieniężna) nie jest związany z konkretną dostawą towarów dokonaną przez kontrahenta na rzecz spółki, lecz jest wynikiem wszystkich dostaw towarów dokonanych w danym okresie, tj. w miesiącu, kwartale, półroczu lub roku. W opisanej sytuacji spółka wystawia faktury VAT, uznając, że świadczy usługę na rzecz dostawcy, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, mając na względzie interpretację Ministerstwa Finansów z 30 grudnia 2004 r., nr PP3-812-1222/2004/AP/4026.
Ewidencja w spółce otrzymującej premię pieniężną
1. Otrzymana na rachunek bankowy premia pieniężna, w wysokości 100 zł:
Wn konto 131„Bieżący rachunek bankowy” 100,00 zł
Ma konto 201„Rozrachunki z tytułu dostaw i usług” 100,00 zł
2. Wystawienie faktury VAT na sprzedaż usług związanych z osiągnięciem pułapu zakupów:
Wn konto 201„Rozrachunki z tytułu dostaw i usług” 100,00 zł
Ma konto 760„Pozostałe przychody operacyjne” 81,97 zł
Ma konto 222„Rozliczenie podatku VAT należnego” 18,03 zł
Ewidencja w spółce wypłacającej premię pieniężną
1. Przelew premii pieniężnej na rachunek spółki:
Wn konto 201„Rozrachunki z tytułu dostaw i usług” 100,00 zł
Ma konto 131„Bieżący rachunek bankowy” 100,00 zł
2. Otrzymanie faktury VAT za zakup usług związanych z osiągnięciem pułapu sprzedaży:
Wn konto zespołu 5„Koszty podstawowej działalności” lub „Koszty sprzedaży” 81,97 zł
Wn konto 223„Rozliczenie podatku VAT naliczonego” 18,03 zł
Ma konto 201„Rozrachunki z tytułu dostaw i usług” 100,00 zł
Premiowe bony towarowe
Wydanie bonów czy kuponów lojalnościowych określonym klientom nie pociąga za sobą skutku opodatkowania tej czynności podatkiem od towarów i usług. Kupon premiowy nie jest towarem. Jest on jedynie dokumentem uprawniającym do otrzymania w oznaczonym czasie w określonym przedsiębiorstwie pewnych towarów, sum pieniędzy lub korzystania z usług na zasadach określonych w regulaminie programu lojalnościowego. Zastępuje on środki pieniężne, za które zwyczajowo nabywa się towary w firmie będącej wystawcą tego dokumentu. Nie jest też premią za świadczone przez klienta usługi. Tezy te potwierdzają postanowienia w sprawie interpretacji prawa podatkowego, na przykład: Urzędu Skarbowego w Krapkowicach z 29 czerwca 2007 r. (sygn. PP/443-10/07/DG) oraz Urzędu Skarbowego Warszawa-Targówek z 21 sierpnia 2007 r. (sygn. 1437/ZP/443/72/07/BK).
Wydanie premiowych bonów (kuponów) towarowych należy więc udokumentować notą księgową uznaniową. Do noty należy dołączyć pokwitowanie odbioru kuponu oraz materiał dowodowy, z którego będzie wynikał związek pomiędzy wielkością dokonanej na rzecz klienta sprzedaży (tu np. zestawienie faktur sprzedaży) a wydanym kuponem premiowym.
WAŻNE!
Premie pieniężne, jak też bony towarowe wydawane kontrahentom jako bonusy, nagrody za przekroczenie pułapu sprzedaży, należy zaliczyć w koszty uzyskania przychodów w roku podatkowym, w którym zostały osiągnięte odpowiadające im przychody (interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 7 stycznia 2008 r., sygn. IP-PB3-423-381/07-4/KB).
PRZYKŁAD 2
(na podstawie interpretacji indywidualnej z 29 czerwca 2007, sygn. PP/443-10/07/DG, Urzędu Skarbowego w Krapkowicach)
Klienci posiadający złotą kartę wydawaną przez hurtownię X, zakupując w danym roku towar na kwotę 400 000 zł, otrzymują w roku następnym 4% premię w postaci bonów towarowych. Bony te mogą być zrealizowane tylko w sieci hurtowni X. W chwili dokonania zakupów w wysokości gwarantującej otrzymanie bonu towarowego klient jest zobowiązany zapłacić całą kwotę wymienioną na fakturze zakupu, a bon towarowy może wykorzystać w przyszłości, w roku następnym.
Ewidencja u sprzedawcy towarów (w hurtowni X)
1. Przyznanie bonów towarowych klientowi na kwotę 16 000 zł. Nota uznaniowa, zaksięgowana w roku, którego dotyczyła sprzedaż towaru:
Wn konto zespołu 5„Koszty podstawowej działalności” lub „Koszty sprzedaży” 16 000,00 zł
Ma konto 201„Rozrachunki z tytułu dostaw i usług” 16 000,00 zł
2. Wydanie bonów towarowych klientowi na kwotę 16 000 zł:
Wn konto 201„Rozrachunki z tytułu dostaw i usług” 16 000,00 zł
Ma konto 653„Wydane kontrahentom bony własne - zobowiązania” 16 000,00 zł
3. Sprzedaż klientowi za kwotę 18 300 zł brutto, w tym podatek VAT 3300 zł, zapłacono za towar bonami towarowymi, w wysokości 16 000 zł, oraz gotówką w wysokości 2300 zł:
Wn konto 653„Wydane kontrahentom bony własne - zobowiązania” 16 000,00 zł
Wn konto 100„Kasa” 2 300,00 zł
Ma konto 700„Sprzedaż towarów” 15 000,00 zł
Ma konto 222„Rozliczenie podatku VAT należnego” 3 300,00 zł
Saldo konta 653„Wydane kontrahentom bony własne - zobowiązania” może występować wyłącznie po stronie Ma. Nie ma to charakteru rozliczeń międzyokresowych biernych kosztów, lecz raczej bezimiennych zobowiązań (bony są zwykle bezimienne), których termin zapłaty można podać w przybliżeniu, a kwotę dokładnie określić. W bilansie powinno zostać zaprezentowane w pozycji „Zobowiązania krótkoterminowe z tytułu dostaw i usług”. W literaturze na temat sposobu księgowania bonów towarowych można się spotkać z użyciem konta 141 „Inne środki pieniężne”, przy czym, o ile jest ono uzasadnione w przypadku obcych bonów towarowych, o tyle w przypadku własnych dokumentów nie powinno znaleźć zastosowania.
Ewidencja u nabywcy towarów (klienta otrzymującego bony towarowe)
1. Przyznanie klientowi bonów towarowych na kwotę 16 000 zł. Nota uznaniowa od X, zaksięgowana w roku, którego dotyczył zakup towaru:
Wn konto 201„Rozrachunki z tytułu dostaw i usług” 16 000,00 zł
Ma konto 760„Pozostałe przychody operacyjne” 16 000,00 zł
2. Otrzymanie przez klienta bonów towarowych na kwotę 16 000 zł w roku następnym:
Wn konto 141„Inne środki pieniężne - bony towarowe obce” 16 000,00 zł
Ma konto 201„Rozrachunki z tytułu dostaw i usług” 16 000,00 zł
3. Zakupy dokonane przez klienta w firmie X za kwotę 18 300 zł brutto, w tym podatek VAT 3300 zł, zapłacono za towar bonami towarowymi, w wysokości 16 000 zł, oraz gotówką w wysokości 2300 zł:
Wn konto 300„Rozliczenie zakupu” 15 000,00 zł
Wn konto 223„Rozliczenie podatku VAT naliczonego” 3 300,00 zł
Ma konto 141„Inne środki pieniężne - bony towarowe obce” 16 000,00 zł
Ma konto 100„Kasa” 2 300,00 zł
Ewa Szczepankiewicz
główna księgowa w spółce z o.o.