RADA
Ewidencja w danym przypadku zależy od tego, czy spółka skorzysta z możliwości korekty deklaracji, czy nie. Jeżeli spółka dokona korekty VAT w momencie otrzymania faktury (w kwietniu) za styczeń i odliczy VAT naliczony, jego wartość należy ująć na koncie „VAT naliczony”. Jeśli jednak spółka nie dokona korekty, VAT wynikający z tej faktury należy zaksięgować na konto „Podatki i opłaty”.
UZASADNIENIE
Jeżeli spółka ma prawo do korekty deklaracji VAT za styczeń, to nie może zaliczyć nieodliczonego podatku od towarów i usług do kosztów uzyskania przychodów. Jeśli nie złoży korekty deklaracji, powinna ująć nieodliczony VAT jako koszt bilansowy, ale niestanowiący kosztów uzyskania przychodów podatkowych.
Tabela. Ewidencja VAT naliczonego
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Podatek od towarów i usług nie stanowi kosztów uzyskania przychodu. Jednak kosztem uzyskania przychodu jest podatek naliczony w tej części, w której zgodnie z przepisami o VAT podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot podatku, a podatek ten nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej. Podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Jeżeli zatem podatnik nabywa towary i usługi w celu wykonywania czynności opodatkowanych, ma prawo odliczyć VAT naliczony przy ich zakupie. Jeśli jednak nabywa towary i usługi w celu świadczenia usług zwolnionych od podatku od towarów i usług, nie ma wtedy prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie i zalicza ten podatek do kosztów uzyskania przychodu lub zwiększa wartość początkową nabytego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.
W kwestii uznawania nieodliczonego podatku od towarów i usług za koszty uzyskania przychodów, w przypadku gdy podatnik miał prawo do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie, ale z tego prawa nie skorzystał, wielokrotnie wypowiadały się organy skarbowe oraz sądy administracyjne. Przykładem może być wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, sygn. II FSK 1694/06, wydany 24 stycznia 2008 r. w sprawie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów nieodliczonego VAT. Podatnikowi przysługiwało pierwotnie prawo do odliczenia tego podatku, ale utracił je na skutek nieprzestrzegania rygorów przewidzianych w ustawie o VAT. Stan prawny dotyczył poprzedniej ustawy o VAT, jednak nie ma to wpływu na treść art. 16 ust. 46 updop. W pierwszej instancji sąd stwierdził, że:
(...) do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć podatek naliczony VAT tylko wtedy, gdy podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia tego podatku na gruncie ustawy o VAT, a nie dotyczy to sytuacji, w której podatnik miał prawo do odliczenia na podstawie ustawy o VAT, ale z jakichkolwiek przyczyn z tego prawa nie skorzystał lub to prawo utracił.
Także WSA w Warszawie wydał 17 stycznia 2008 r. wyrok, sygn. III SA/Wa 1621/07, w którym stwierdził:
Już na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy o VAT w orzecznictwie zaznaczano, że podatnik nie ma prawa wyboru, czy odliczyć podatek naliczony, czy zaliczyć go w koszty uzyskania przychodów. Jeżeli zatem podatnik ma prawo odliczyć podatek naliczony, w tym także w wyniku korekty deklaracji podatkowej, to nie może zaliczyć go w koszty uzyskania przychodów i odwrotnie (por. wyrok NSA z 26.10.2001, S.A./Lu 142/01, niepubl.). Należy więc odróżnić sytuację, gdy podatnik nie odliczył tego podatku (w terminach przewidzianych w ustawie) w wyniku własnego działania (zaniechania), od zakazu odliczenia podatku naliczonego, który ma zastosowanie do sytuacji przedstawionej we wniosku. W pierwszym przypadku natomiast, podatnik mógłby obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego, nie później jednak niż w ciągu pięciu lat, licząc od początku roku, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego. Tym samym,jeżeli podatnik ma jeszcze prawo do korekty i odliczenia podatku naliczonego, to nie może zaliczyć tego podatku w koszty uzyskania przychodów.
Przykład 1
Fakturę wystawioną i otrzymaną w styczniu pracownik przekazał spółce dopiero w kwietniu. Ponieważ nie minął jeszcze okres uprawniający do korekty (pięć lat), a zakup związany jest ze sprzedażą opodatkowaną, spółka skorygowała deklarację VAT za styczeń i ujęła VAT naliczony przy zakupie jako podatek do odliczenia.
Ewidencja księgowa
1. Kwiecień - dostarczenie przez pracownika do spółki faktury za usługi kupione za gotówkę w styczniu. Według oświadczenia pracownik otrzymał fakturę w momencie zakupu (styczeń). Wartość netto faktury - 100 zł, VAT naliczony 22% - 22 zł, wartość brutto - 122 zł:
Wn „Inne rozrachunki z pracownikami” 122
- w analityce kartoteka pracownika
Ma „Kasa” 122
2. Księgowanie kosztów:
Wn „Usługi obce” 100
Ma „Inne rozrachunki z pracownikami”
- w analityce kartoteka pracownika 100
3. Księgowanie VAT naliczonego:
Wn „Rozrachunki publicznoprawne”
- w analityce „VAT naliczony i jego rozliczenie” 22
Ma „Inne rozrachunki z pracownikami”
- w analityce kartoteka pracownika 22
4. Księgowanie korekty deklaracji VAT za styczeń:
Wn „Rozrachunki publicznoprawne” 22
- w analityce „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT”
Ma „Rozrachunki publicznoprawne”
- w analityce „VAT naliczony i jego rozliczenie” 22
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
W wyniku korekty deklaracji VAT za styczeń mogą wystąpić następujące sytuacje:
• o kwotę 22 zł zmniejszy się podatek do zapłaty do urzędu skarbowego,
• o kwotę 22 zł zwiększy się podatek do zwrotu na rachunek podatnika lub do przeniesienia na następny okres.
Przykład 2
Fakturę wystawioną i otrzymaną w styczniu pracownik przekazał spółce w kwietniu. Pomimo faktu, że nie minął jeszcze okres uprawniający do korekty (pięć lat), a zakup związany jest ze sprzedażą opodatkowaną, spółka nie dokonała korekty deklaracji VAT za styczeń i ujęła VAT naliczony przy zakupie jako wydatek niestanowiący kosztów uzyskania przychodów.
Ewidencja księgowa
1. Kwiecień - dostarczenie przez pracownika do spółki faktury za usługi kupione za gotówkę w styczniu. Według oświadczenia pracownik otrzymał fakturę w momencie zakupu (styczeń). Wartość netto faktury - 100 zł, VAT naliczony 22% - 22 zł, wartość brutto - 122 zł:
Wn „Inne rozrachunki z pracownikami”
- w analityce kartoteka pracownika 122
Ma „Kasa” 122
2. Księgowanie kosztów:
Wn „Koszty usług obcych” (zespół 4) 100
Ma „Inne rozrachunki z pracownikami”
- w analityce kartoteka pracownika 100
3. Księgowanie VAT naliczonego:
Wn „Podatki, opłaty”
- w analityce „VAT nieodliczony w terminie, NKUP” 22
Ma „Inne rozrachunki z pracownikami”
- w analityce kartoteka pracownika 22
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
UWAGA
Kwota korekty VAT w deklaracji może być równa podatkowi naliczonemu przy zakupie tylko w dwóch sytuacjach. Pierwsza wystąpi wtedy, gdy podatnik wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane. Druga - kiedy udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, w całym obrocie podatnika przekroczy 98%. W innym przypadku kwota korekty będzie niższa niż kwota podatku naliczonego z faktury w wyliczonej proporcji.
• art. 16 ust. 46 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 176, poz. 1238
• art. 86 ust. 1, art. 90 ust. 10 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535; Dz.U. z 2008 r. Nr 74, poz. 444
Krystyna Michaluk
główna księgowa, finalistka konkursu Księgowy Roku 2006