Dodając do określonej ilości sprzedawanych towarów dodatkowo pewną ilość (np. 1 szt.) tego samego towaru, udzielają Państwo rabatu naturalnego. Nabywca otrzymuje bowiem więcej towarów za tę samą kwotę. Rabat ten obniża podstawę opodatkowania dla celów VAT, a tym samym przychód dla celów podatku dochodowego. Jest on zatem uwzględniany na fakturze dokumentującej sprzedaż przez wykazanie w niej kwoty należnej od nabywcy pomniejszonej już o rabat. W konsekwencji VAT powinien zostać odprowadzony od rzeczywistej kwoty należnej z tytułu sprzedaży. Wartość towarów w cenie zakupu dołączanych następnie jako gratisy stanowi koszt uzyskania przychodu na zasadach ogólnych. Podlega zatem ujęciu w kolumnie 10 pkpir. Mają Państwo prawo odliczyć VAT naliczony z faktury dokumentującej zakup tych towarów w takim zakresie, w jakim ten zakup będzie służyć czynnościom opodatkowanym. Natomiast przychód ze sprzedaży towarów wykażą Państwo w kolumnie 7 i 9 pkpir.
UZASADNIENIE
Popularnym sposobem pozyskiwania klientów jest organizowanie różnego rodzaju akcji promocyjnych. Ich celem jest oczywiście zwiększenie przychodów przez uatrakcyjnienie oferty sprzedaży. Najczęściej występuje tu rabat naturalny (towarowy) oraz sprzedaż premiowa. Należy zauważyć, że żadne z tych pojęć nie zostało zdefiniowane w przepisach prawa podatkowego. Dlatego w takim przypadku każdorazowo należy dokonać oceny podejmowanych w ramach akcji promocyjnej czynności zgodnie z ich rzeczywistym charakterem i przyporządkować je do konkretnej kategorii, kwalifikując je jako sprzedaż premiową bądź rabat naturalny.
Rabat a sprzedaż premiowa
W praktyce obrotu gospodarczego przyjęto, że sprzedaż premiowa związana jest z nagrodą w określonej wysokości przyznawaną każdemu nabywcy towaru, który spełni wymagane warunki. Cechami sprzedaży premiowej są w szczególności:
l powiązanie przekazania nagrody z faktem zakupu przez osobę otrzymującą premię promocyjnego towaru lub usługi lub zakupu za określoną kwotę bądź zebrania określonej ilości punktów itp.,
l gwarancja otrzymania premii po spełnieniu ustalonych warunków.
Natomiast o rabacie naturalnym (zwanym rabatem towarowym lub rzeczowym) mówimy, gdy zakupując towar w określonej ilości lub o określonej wartości, otrzymujemy dodatkowo pewną ilość tego samego towaru.
Rabat naturalny polega więc na tym, że sprzedawca do określonej ilości sprzedawanego towaru A dodaje taki sam towar gratis. Natomiast ze sprzedażą premiową mamy do czynienia, gdy w przypadku zakupu określonej ilości towaru A kupujący otrzymuje gratis towar B.
Potwierdzają to również organy podatkowe. Przykładowo Naczelnik Urzędu Skarbowego w Białej Podlaskiej w postanowieniu z 18 sierpnia 2006 r., nr PDF.I.415.50.06, stwierdził, że:
(...) pojęcia rabatu towarowego (naturalnego) w obrocie gospodarczym używa się na oznaczenie sytuacji, gdy przy sprzedaży większej ilości towaru sprzedawca dodaje do zakupionego towaru dodatkowo z reguły bezpłatnie określoną ilość tego samego towaru. Rabat wiąże się z konkretną dostawą, ma bezpośredni wpływ na wartość dostawy i w efekcie prowadzi do obniżenia ceny dostawy. Z przedstawionego przez pytającą stanu faktycznego sprawy oraz załączonych do wniosku dokumentów wynika, iż rozliczenie pomiędzy podatnikiem a kontrahentem, w sytuacji gdy przy sprzedaży większej ilości towarów sprzedawca dostarcza kupującemu za symboliczną cenę pewną ich dodatkową ilość, tytułem swoistej premii za dokonanie tego zakupu, oparte jest na czytelnych zasadach. Otrzymany towar jest tożsamy z zakupionym, bezpośrednio łączy się z daną dostawą oraz w efekcie powoduje obniżenie ceny zakupu całej partii towaru.
Rabat nie jest reklamą ani reprezentacją
Należy podkreślić, że ani rabatu naturalnego, ani sprzedaży premiowej nie należy automatycznie utożsamiać z reklamą, ani tym bardziej - z reprezentacją. Podkreślił to Naczelny Sąd Administracyjny m.in. w wyroku z 13 lutego 2003 r., sygn. akt I SA/Łd 929/01.
Należy ponadto zwrócić uwagę, że reklama jest czynnością poprzedzającą zawarcie transakcji sprzedaży, natomiast wręczenie nagród w ramach sprzedaży premiowej następuje po dokonanej sprzedaży lub równocześnie ze sprzedażą. Także Ministerstwo Finansów w piśmie z 6 grudnia 1995 r., nr PO 4/AK-722-1110/95, uznało, iż sprzedaż premiowa nie jest reklamą, a rozszerzanie znaczenia słowa „reklama” na wszelkie działania podatnika zmierzające do zwiększenia przychodów przez uatrakcyjnianie towarów produkowanych czy sprzedawanych nie znajduje uzasadnienia.
Natomiast z definicji formułowanych w interpretacjach organów podatkowych wynika, że reprezentacja to wszelkie działania zmierzające do stworzenia najkorzystniejszego wizerunku firmy. Można ją zdefiniować jako występowanie w imieniu podmiotu gospodarczego, wiążące się z okazałością i wytwornością, w celu wywołania najlepszego wrażenia. Reprezentacją są zatem takie działania, które polegają na kontaktach oficjalnych i handlowych z innymi podmiotami gospodarczymi, związane w szczególności z przyjmowaniem i utrzymywaniem delegacji lub kontrahentów, uczestnictwem w przyjęciach związanych z pobytem tych podmiotów, zakupy kwiatów i upominków wręczanych z okazji uroczystości (por. postanowienie Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 28 lipca 2005 r., nr 1472/ROP1/423-159182/05/AW, oraz Naczelnika Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Skarbowego z 25 marca 2005 r., nr ZD/42345-28/05).
Tego typu cechy trudno byłoby przypisać działaniom polegającym na udzieleniu rabatu naturalnego, bo inna jest ich funkcja i cel.
Rabat w pkpir
Z pytania wynika, że organizują Państwo akcję promocyjną polegającą na dodaniu do trzech kupowanych przez klienta przypraw czwartej gratis. Oznacza to, że tym samym udzielają Państwo klientowi rabatu naturalnego. Rabat naturalny, czyli świadczenie w postaci dodatkowej ilości towarów, obniża podstawę opodatkowania z tytułu dostawy towarów. Nabywca otrzymuje bowiem więcej towarów za tę samą kwotę należną. Rabat ten mieści się zatem w zakresie pojęcia udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (art. 29 ust. 4 ustawy o VAT).
Potwierdził to również Dyrektor Izby Skarbowej w Krakowie w decyzji z 24 marca 2006 r., nr PP-3/4407/18/06, podkreślając, że:
(...) Spółka dla celów zwiększenia atrakcyjności sprzedawanego towaru stosuje promocję polegającą na tym, że za daną cenę klient otrzymuje większą ilość danego nawozu. Prowadzi to de facto do obniżenia ceny jednostkowej za dany towar poprzez dołożenie dodatkowej ilości tego towaru. W opisanej sytuacji dochodzi zatem do udzielenia z chwilą sprzedaży opustu, o którym mowa w art. 29 ust. 4 ustawy o VAT, który w obrocie gospodarczym przybrał nazwę „rabatu towarowego”. (...) Podstawę opodatkowania w przypadku opisanym przez Spółkę stanowi obrót pomniejszony o kwotę opustu, czyli kwota należna pobierana od klienta pomniejszona o podatek należny. Ocena Naczelnika Urzędu Skarbowego, zgodnie z którą w przedstawionej sytuacji ma miejsce samoistne nieodpłatne wydanie towaru opodatkowane na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, nie może w świetle powyższego zostać uznana za prawidłową. (...)
Dlatego, określając podstawę opodatkowania VAT, powinni Państwo uwzględnić przyznany klientowi rabat i jako obrót przyjąć rzeczywistą kwotę należną z tytułu sprzedaży (czyli w tym konkretnym przypadku - wartość trzech sprzedawanych przypraw).
Kwota ta będzie również stanowiła Państwa przychód dla celów podatku dochodowego. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się bowiem przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Wartość tego przychodu wykażą Państwo w kolumnie 7 i 9 księgi przychodów i rozchodów.
Ponieważ nabywają Państwo towary dołączane następnie jako gratisy na komercyjnych zasadach, tj. płacąc za nie normalną cenę, ich wartość w cenie zakupu stanowi koszt uzyskania przychodu na zasadach ogólnych. Do zaewidencjonowania tego zdarzenia gospodarczego przeznaczona jest kolumna 10 księgi.
Natomiast prawo odliczenia VAT naliczonego z faktury zakupu towarów mają Państwo w takim zakresie, w jakim zakup będzie służył czynnościom opodatkowanym.
Rabat a przychód nabywcy
Należy zauważyć, że niektóre organy podatkowe zajmują odmienne stanowisko w kwestii rozliczeń podatkowych związanych z gratisami dołączanymi do sprzedawanych towarów. Powinni na nie zwrócić uwagę zwłaszcza ich nabywcy, gdyż przy takiej wykładni przepisów z tytułu otrzymania gratisu musieliby rozpoznać u siebie przychód z nieodpłatnych świadczeń, a sprzedawcy - ich przekazanie opodatkować VAT zgodnie z regułami określonymi w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.
(...) rabat naturalny określony w umowie zawartej między Sp. z o.o. „P” a Sp. z o.o. „A” nie stanowi ustępstwa % od cen. Umowa zawarta między spółkami nie zakłada ustępstwa procentowego od cen, a jedynie wydanie Spółce „P” nieodpłatnie dodatkowej ilości towaru. W tym przypadku nie dochodzi do obniżenia ceny, lecz do bezpłatnego przekazania pewnej ilości towarów na warunkach przewidzianych umową. Będzie miał tu zatem zastosowanie przepis art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. (...). W ocenie organu odwoławczego nieodpłatne wydanie Spółce dodatkowej ilości towaru odpowiadającej równowartości (10%, 20% czy też 50%) nabywanego towaru spełnia wymogi ww. przepisu, a wartość nieodpłatnie otrzymanego towaru stanowi dla Strony przychód podatkowy. Stanowisko powyższe znajduje potwierdzenie w wyroku NSA z 10.04.2002 r., sygn. akt I SA/Lu 1022/01 (decyzja w sprawie interpretacji prawa podatkowego Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 19 stycznia 2006 r., nr 1401/PD-4230Z-121/05/BB).
Aby uniknąć niekorzystnych rozstrzygnięć organów podatkowych, w przypadku wątpliwości najbezpieczniejszym rozwiązaniem byłoby „uśrednienie” ceny towarów na fakturze (czyli proporcjonalne rozdzielenie należności za towary i „przypisanie” odpowiedniej jej części zarówno do tych kupowanych, jak i gratisów) albo potraktowanie gratisów jako zakupu za symboliczną złotówkę i odzwierciedlenie tego faktu na fakturze.
Z powodu istniejących rozbieżności poglądów organów podatkowych w tej kwestii, w takiej sytuacji wskazane byłoby dodatkowo wystąpienie o indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego do Ministra Finansów (w praktyce - do właściwego dyrektora izby skarbowej upoważnionego do wydawania interpretacji w jego imieniu).
l art. 14 ust. 1 i ust. 2 pkt 8, art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 99, poz. 658
l art. 7 ust. 2, art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
Anna Welsyng
radca prawny, doradca podatkowy