Przede wszystkim na dzień poprzedzający datę postawienia spółdzielni w stan likwidacji należy zamknąć księgi rachunkowe i sporządzić sprawozdanie finansowe (bilans, rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową). Zgodnie z art. 12 ustawy o rachunkowości należy to zrobić w ciągu trzech miesięcy od dnia bilansowego. Zamknięcie ksiąg i sporządzenie sprawozdania finansowego rodzi obowiązek złożenia deklaracji na podatek dochodowy od osób prawnych CIT-8. Często bywa tak, że dzień bilansowy nie pokrywa się z datą kończącą ustalony rok podatkowy, dlatego też w jednym roku mogą zdarzyć się dwa lata podatkowe i za każde z nich powinno być złożone zeznanie podatkowe w terminie do końca trzeciego miesiąca następującego po roku podatkowym. Jeśli postępowanie likwidacyjne nie zostanie zakończone na ostatni dzień roku obrotowego, to na ten dzień również należy zamknąć księgi, a następnie otworzyć je na początek następnego roku obrotowego.
Zamknięcie ksiąg rachunkowych zawsze powoduje obowiązek sporządzenia sprawozdania finansowego. Za datę postawienia spółdzielni w stan likwidacji przyjmuje się datę wskazaną w zgodnych uchwałach dwóch następujących po sobie w odstępie co najmniej dwóch tygodni walnych zgromadzeń. Sprawozdanie finansowe, o którym mowa powyżej, należy sporządzić przy założeniu, że spółdzielnia nie będzie kontynuowała działalności, co z kolei wiąże się z inwentaryzacją aktywów i pasywów oraz z wyceną składników majątku według zasad określonych w art. 29 u.o.r. Zgodnie z jego treścią wycena aktywów następuje po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych jednak od ich cen nabycia pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne.
Należy również utworzyć rezerwę na przewidywane koszty i straty spowodowane utratą zdolności do kontynuowania działalności, np. rezerwę na odprawy dla zwalnianych pracowników. Z kolei na dzień rozpoczęcia likwidacji spółdzielni - zgodnie z art.12 u.o.r. - należy dokonać otwarcia ksiąg rachunkowych likwidowanej spółdzielni w terminie 15 dni od tej daty.
Na ten dzień powinien być sporządzony bilans otwarcia, w którym składniki aktywów przyjmuje się w ich wartości zbywczej, a wszystkie fundusze własne: udziałowy, zasobowy, z aktualizacji wyceny środków trwałych łączy się w jeden fundusz podstawowy likwidowanej spółdzielni. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych zobowiązuje do zaprzestania amortyzowania środków trwałych, które nie są używane na skutek zaniechania działalności, w której były użytkowane, poczynając od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaprzestano działalności. Na fundusz likwidacyjny odnosi się bezpośrednio wynik finansowy, który w okresie likwidacji kształtują koszty i przychody operacyjne, co ma oczywisty związek z upłynnianiem majątku. Na dzień zakończenia likwidacji sporządza się również sprawozdanie finansowe. W tym ostatnim sprawozdaniu, kiedy zostaną spłacone wszystkie zobowiązania i upłynniony majątek spółdzielni, powinny być wykazane wartości zerowe. Zakończenie likwidacji rodzi również inne obowiązki np. zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. W tym celu należy złożyć druk VAT-Z, który stanowi podstawę do wykreślenia spółdzielni z rejestru jako podatnika podatku od towarów i usług.
Kolejnym obowiązkiem jest zgłoszenie aktualizacyjne NIP-2 w celu wykreślenia z ewidencji podatników i płatników. Inny jeszcze obowiązek nakłada na spółdzielnię art. 76 ust. 1 pkt 2 u.o.r. Zgodnie z jego zapisem należy poinformować właściwy sąd oraz urząd skarbowy o miejscu przechowywania zbiorów dokumentów zlikwidowanej spółdzielni. Zawiadomienie powinno być dokonane nie później niż w ostatnim dniu istnienia osoby prawnej.
ALICJA ŁAGOWSKA
główna księgowa
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).