Przychody z zaliczek na poczet kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej stanowią przychody podatkowe wspólnoty dopiero w momencie ich otrzymania. Natomiast wydatki mogą stanowić koszty podatkowe już w momencie ich zaksięgowania. Wspólnoty mieszkaniowe - mimo że nie posiadają osobowości prawnej - są podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych, co wynika z art. 1 ust. 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: updop).
Zasady funkcjonowania wspólnot mieszkaniowych określają przepisy ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Na podstawie art. 15 ustawy o własności lokali, na pokrycie kosztów zarządu właściciele lokali uiszczają zaliczki w formie bieżących opłat, płatne z góry do 10. dnia każdego miesiąca.
Wspólnota nie prowadzi działalności gospodarczej, lecz celem jej działalności jest utrzymanie nieruchomości (którą zarządza) w należytym stanie - również pod wzglądem prawnym bądź ekonomicznym (regulowanie zobowiązań). W związku z tym do jej przychodów z zaliczek na poczet kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej nie będą miały zastosowania przepisy określające moment powstania przychodów dla celów podatkowych, gdy stają się należne (ujęcie memoriałowe określone w art. 12 ust. 3 updop). Przychody te będą powstawać dopiero w momencie ich otrzymania - zgodnie z art. 12 ust. 1 updop (ujęcie kasowe).
INTERPRETACJE
Istotą funkcjonowania Wspólnoty, jak wynika z przepisów ustawy o własności lokali, nie jest świadczenie usług na rzecz właścicieli lokali, a jedynie gromadzenie środków pieniężnych w celu dokonywania stosownych opłat niezbędnych do utrzymania lokali w należytym stanie. W ujęciu podatkowym, otrzymane od właścicieli lokali zaliczki na poczet kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej, a także dostaw energii zużywanej w garażach, nie stanowią przychodów z działalności gospodarczej. W świetle powyższego należy stwierdzić, że przychody z wpłat właścicieli powinny być przez Wspólnotę rozpoznawane zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. w momencie ich wpływu na rachunek Wspólnoty.
Interpretacja indywidualna Izby Skarbowej w Katowicach z 22 lutego 2011 r. (sygn. IBPBI/2/423-1678/10/PC).
Zasady potrącalności kosztów uzyskania przychodów regulują przepisy art. 15 ust. 4-4e updop (wyjątki od tych zasad uregulowane są w art. 15 ust. 4f-4h updop). I tak, w przypadku kosztów uzyskania przychodów bezpośrednio związanych z przychodami poniesionymi w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym zasadą jest, że są one potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.
Również koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odnoszące się do przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po zakończeniu tego roku podatkowego do dnia:
1) sporządzenia sprawozdania finansowego, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie później jednak niż do upływu terminu określonego do złożenia zeznania, jeżeli podatnicy są obowiązani do sporządzania takiego sprawozdania, albo
2) złożenia zeznania, nie później jednak niż do upływu terminu określonego do złożenia tego zeznania, jeżeli podatnicy, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie są obowiązani do sporządzania sprawozdania finansowego
- są potrącalne w roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.
Natomiast koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odnoszące się do przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po tych terminach, są potrącalne w roku podatkowym następującym po roku, za który sporządzane jest sprawozdanie finansowe lub składane zeznanie. Ten tryb rozliczeń wynika z art. 15 ust. 4, ust. 4b i ust. 4c updop.
Na podstawie art. 15 ust. 4d updop koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Dopiero jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy - a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego - stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.
Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu - w przypadku braku faktury (rachunku) - z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów (art. 15 ust. 4e updop). A zatem określenie „dnia poniesienia kosztu” (tj. uznania go za koszt podatkowy) uzależnione jest od jego zaksięgowania (ujęcia w księgach rachunkowych) przez wspólnotę.
INTERPRETACJE
Do celów podatku dochodowego dniem poniesienia kosztu uzyskania przychodów jest dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano), a nie jak twierdzi Wnioskodawca, dzień faktycznego rozchodowania środków z rachunku bankowego.
Interpetacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 22 lutego 2011 r. (sygn. IBPBI/2-423-1679/10/PC).
W tym przypadku należy kierować się przepisami ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości. Wykładnię pojęcia „dnia poniesienia kosztu” przedstawiła Izba Skarbowa w jednej ze swoich interpretacji podatkowych.
INTERPRETACJE
Zgodnie z art. 20 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości, podstawą zapisu w księgach rachunkowych jest dowód księgowy, który powinien zawierać m.in. datę dokonania operacji oraz stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja - art. 21 ust. 1 tej ustawy). Zapis księgowy powinien natomiast zawierać m.in. datę dokonania operacji gospodarczej, określenie rodzaju i numer identyfikacyjny dowodu księgowego stanowiącego podstawę zapisu oraz jego datę (jeżeli różni się od daty dokonania operacji), kwotę i datę zapisu (art. 23 ust. 2 ustawy o rachunkowości). Zatem o zadekretowaniu dokumentu do danego miesiąca decyduje data dokonania operacji gospodarczej. Dekret na fakturze powinien wskazywać - jako datę ujęcia w kosztach - właśnie ten miesiąc, na który przypada data dokonania operacji. Data zapisu księgowego jest bowiem tylko datą techniczną wprowadzenia informacji do systemu. Z powyższego wynika zatem, że pod pojęciem „dzień poniesienia kosztu” należy rozumieć dzień, na który podmiot uwzględnił koszt w prowadzonych przezeń księgach rachunkowych. Tym samym jest to dzień, który podmiot wskazał jako dzień (okres), do którego dany wydatek został przypisany.
Interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 7 stycznia 2009 r. (sygn. ILPB3/423-668/08-4/EK).
Korzystne może być zatem to, że koszty (zmniejszające podstawę opodatkowania) uwzględnia się szybciej - na dzień ich ujęcia w księgach (choć często mogą być jeszcze na ten dzień niezapłacone) - podczas gdy przychody z zaliczek na poczet kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej dopiero w momencie ich otrzymania.
SŁOWNICZEK
Pośrednie koszty uzyskania przychodów
to takie wydatki, których nie da się przypisać wprost do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia. Nie pozostają one w uchwytnym związku z konkretnymi przysporzeniami podatnika.
KRZYSZTOF LIS
Podstawy prawne:
- ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397; ost.zm. Dz.U. Nr 102, poz. 585
- ustawa z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492
- ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 102, poz. 585