Wynikiem tej oceny będzie bądź wprowadzenie korekt do sprawozdania finansowego za 2019 r.(w sytuacji braku kontynuacji działalności) lub wprowadzenie jedynie stosownych ujawnień w sprawozdaniu finansowym.
Ustawa o rachunkowości przyjmuje założenie kontynuowania działalności (art. 5 ust. 2 uor), tj. że:
(...) jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalność w niezmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym. Ustalając zdolność jednostki do kontynuowania działalności, kierownik jednostki uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego , dotyczące dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego.
Wybuch pandemii koronawirusa jest wskazaną w zacytowanym przepisie informacją. Jest to informacja, która może wskazywać na znaczące pogorszenie warunków ekonomicznych dla niektórych jednostek i/lub wzrost niepewności w skali mikro i makro dla innych. Tym samym, zgodnie z zacytowanym art. 5 ust. 2 uor, kierownictwo powinno dokonać oceny, czy te zdarzenia lub warunki, indywidualnie lub łącznie, powodują, że istnieją poważne wątpliwości co do zdolności jednostki do kontynuowania i czy założenie kontynuacji działalności jest nadal odpowiednie jako podstawa do sporządzenia sprawozdania finansowego jednostki.
Za ocenę zdolności jednostki do kontynuowania działalności oraz za związane w tym odpowiednie ujawnienia w sprawozdaniu finansowym jest odpowiedzialny kierownik jednostki. Ma on obowiązek wskazać we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego informację czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuowania działalności gospodarczej przez jednostkę w dającej się przewidzieć przyszłości oraz, czy nie istnieją okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuowania przez nią działalności. Jeśli takie okoliczności istnieją, należy je opisać. Jeśli w wyniku tej oceny stwierdzony zostanie brak możliwości kontynuowania działalności przez jednostkę, wówczas należy zmienić sporządzone sprawozdanie finansowe.
Mając na uwadze możliwy wpływ pandemii koronawirusa na sprawozdanie finansowe, można wyróżnić trzy sytuacje:
Sytuacja 1. Epidemia powoduje że jednostka nie będzie w 2020 r. kontynuowała działalności
W sytuacji, gdy założenie kontynuacji działalności przez jednostkę w dającej się przewidzieć przyszłości nie jest zasadne, należy zastosować art. 29 ustawy o rachunkowości. Zobowiązuje on jednostkę do:
- wyceny aktywów po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości,
- utworzenia rezerwy na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności.
Oznacza to, że jednostka będzie musiała dokonać zmian (korekt) w sporządzanym przez siebie sprawozdaniu finansowym za 2019 r.
Sytuacja 2. Jednostka będzie w 2020 r. kontynuowała, działalność ale występują okoliczności wskazujące na zagrożenie jej kontynuowania
Jeśli epidemia koronawirusa spowodowała niepewność co do możliwości kontynuowania działalności, wówczas wystarczy informację taką umieścić w dodatkowych wyjaśnieniach i objaśnieniach. Tam w ustępie 9 należy zawrzeć stwierdzenie, że taka niepewność występuje, opisać ją oraz wskazać, czy sprawozdanie finansowe zawiera korekty z tym związane. Informacja powinna zawierać również opis podejmowanych bądź planowanych przez jednostkę działań mających na celu eliminację niepewności. Należy też tu wskazać, że możliwa jest utrata wartości aktywów, potencjalne niedotrzymanie umów i inne związane z epidemią obciążenia jednostki.
Poniżej podajemy niektóre przykładowe sformułowania, które można użyć w sprawozdaniu finansowym sugerowane przez Polską Izbę Biegłych Rewidentów. Są one jednak ogólne i powinny być dostosowane, aby jak najwierniej odzwierciedlały specyficzną sytuację jednostki:
Pod koniec 2019 r. po raz pierwszy pojawiły się wiadomości z Chin dotyczące COVID-19 (koronawirusa). W pierwszych miesiącach 2020 r. wirus rozprzestrzenił się na całym świecie, a jego negatywny wpływ objął wiele krajów. Chociaż w chwili publikacji niniejszego sprawozdania finansowego sytuacja ta wciąż się zmienia, wydaje się, że negatywny wpływ na handel światowy i na jednostkę może być poważniejszy niż pierwotnie oczekiwano. Kursy walut, z których korzysta jednostka, uległy osłabieniu, wartość akcji na rynkach spadła, a ceny towarów ulegają znacznej fluktuacji /są znacznie niższe. Kierownictwo uważa taką sytuację za zdarzenie nie powodujące korekt w sprawozdaniu finansowym za rok 2019, lecz za zdarzenie po dacie bilansu wymagające dodatkowych ujawnień. Ponieważ sytuacja wciąż się rozwija, kierownictwo jednostki uważa, że nie jest możliwe przedstawienie szacunków ilościowych potencjalnego wpływu obecnej sytuacji na jednostkę. Ewentualny wpływ zostanie uwzględniony w odpisach z tytułu utraty wartości aktywów i rezerwach na oczekiwane straty w 2020 r.
lub
Zarząd jednostki ściśle monitoruje sytuację i szuka sposobów na zminimalizowanie wpływu na jednostkę, jednak
[.... brak wzrostu popytu na ropę i spadek globalnych cen ropy wpłynie bezpośrednio na przychody jednostki, jeśli ceny nie wzrosną w krótkim okresie.]
[... jednostka pozyskuje wiele produktów z Chin/krajów szczególnie dotkniętych epidemią, które są wykorzystywane w procesie produkcyjnym, a zakłócenia w łańcuchu dostaw mogą negatywnie wpłynąć na działalność produkcyjną jednostki. Jednostka posiada wystarczające zapasy, aby utrzymać produkcję przez [okres XXX], ale jeśli łańcuch dostaw pozostanie zakłócony, wpłynie to negatywnie na przychody jednostki. To z kolei może skutkować koniecznością przeprowadzenia testu na utratę wartości aktywów. Przychody musiałyby zostać zmniejszone o X% w wyniku zakłócenia łańcucha dostaw, zanim konieczne będzie rozpoznanie straty z tytułu utraty wartości.
[.... na segment rekreacji i rozrywki Grupy kapitałowej prawdopodobnie wpłynie obniżony poziom turystyki i mniejsza liczba turystów na całym świecie. Turystyka i podróże w kraju są o X% niższe niż w tym samym okresie w 2019 r., a zatem przychody z pierwszego półrocza 2020 r. prawdopodobnie będą między X% a Y% niższe niż w poprzednim roku]
[.... główna umowa jednostki z dostawcą z Chin dotycząca XXX została anulowana, a jednostka obecnie renegocjuje z innymi kontrahentami w sprawie anulowania podobnych umów w 2020 r.].
Negatywny wpływ pandemii na sytuację firmy, przy założeniu kontynuacji działalności nie powoduje - co do zasady konieczności korygowania sprawozdania finansowego za 2019 r. Wystarczające będą wskazane wcześniej ujawnienia...
Artykuł stanowi fragment publikacji Sprawozdanie finansowe za 2019 (PDF)