Zobowiązania finansowe w skorygowanej cenie nabycia
Co do zasady zobowiązania finansowe, których jednostka nie przeznacza do obrotu lub które nie są instrumentami pochodnymi o charakterze zobowiązań, wyceniane są według skorygowanej ceny nabycia (zamortyzowanego kosztu).
Pojęcie skorygowanej ceny nabycia jest relatywnie młode, w polskim prawodawstwie funkcjonuje bowiem od nieco ponad 10 lat. Szczegółowe wytyczne na jej temat znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych.
Skorygowana cena nabycia jest określona jako cena nabycia, w jakiej składnik zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do ksiąg rachunkowych (wartość początkowa zobowiązania finansowego), którą pomniejsza się o spłaty wartości nominalnej (kapitału podstawowego) i odpowiednio koryguje o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy między wartością początkową i wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą efektywnej stopy procentowej, a następnie pomniejszoną o odpisy aktualizujące.
Wycena w skorygowanej cenie nabycia nie jest łatwym zagadnieniem, ponieważ bazuje na założeniu dyskontowania, które z kolei wychodzi od zaawansowanych metod matematyki finansowej. Efektywna stopa procentowa oznacza bowiem taką stopę, za pomocą której następuje zdyskontowanie do wartości bieżącej przyszłych przepływów pieniężnych, jakie są oczekiwane w okresie do terminu wymagalności. Efektywna stopa procentowa jest niczym innym jak wewnętrzną stopą zwrotu (IRR) zobowiązania finansowego za dany okres, a więc taką stopą, przy której wskaźnik NPV (zdyskontowanej wartości bieżącej) wynosi 0.
Polecamy: Przewodnik po zmianach przepisów 2014/2015
Przy wyliczeniu skumulowanej kwoty dyskonta zobowiązań finansowych za pomocą efektywnej stopy procentowej uwzględnia się wszelkie opłaty opłacone.
Wartością początkową zobowiązania finansowego jest wartość godziwa uzyskanej kwoty lub wartości otrzymanych innych składników majątkowych, przy czym przy ustalaniu wartości godziwej należy uwzględnić również poniesione koszty transakcji.
Zobowiązania przeznaczone do obrotu
Wycena tych zobowiązań opiera się na kategorii ceny (wartości) rynkowej lub inaczej określonej wartości godziwej. Ustawa o rachunkowości definiuje wartość godziwą, jako taką kwotę, za którą zobowiązanie finansowe mogłoby zostać uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pod warunkiem, że do transakcji dojdzie między dobrze poinformowanymi i zainteresowanymi stronami, które nie są ze sobą powiązane.
Inwentaryzacja i wycena składników majątku firmy
Pojęcie wartości godziwej
Pojęcie wartości godziwej szczegółowo uregulowane zostało w Międzynarodowym Standardzie Sprawozdawczości Finansowej 13 „Wycena wartości godziwej”, przy czym MSSF 13 nie ma zastosowania w przypadku:
- transakcji płatności w formie akcji objętych zakresem MSSF 2 „Płatności w formie akcji”
- transakcji leasingowych objętych zakresem MSR 17 „Leasing”
- wycen, które wykazują pewne podobieństwa do wartości godziwej, lecz nie są wartością godziwą, takich jak możliwa do uzyskania wartość netto w MSR 2 „Zapasy” lub wartość użytkowa w MSR 36 „Utrata wartości aktywów”.
Wartość godziwa według standardów międzynarodowych jest określona jako cena, którą otrzymano by za zbycie składnika aktywów lub zapłacono by za przeniesienie zobowiązania w transakcji przeprowadzonej na zwykłych warunkach na głównym (lub najkorzystniejszym) rynku na dzień wyceny w aktualnych warunkach rynkowych (tj. ceną wyjścia) bez względu na to, czy cena ta jest bezpośrednio obserwowalna lub oszacowana przy użyciu innej techniki wyceny.
Wycena wartości godziwej opiera się na założeniu, że zobowiązanie finansowe jednostki jest przenoszone na uczestnika rynku w dniu wyceny.
Przeniesienie zobowiązania z kolei bazuje na założeniu, że zachowałoby ono swoją ważność, a przejmujący uczestnik rynku musiałby wypełnić zobowiązanie. Zobowiązanie nie zostałoby rozliczone z kontrahentem ani nie zostałoby uregulowane w inny sposób w dniu wyceny.
Gdzie w bilansie wykazać nadpłacone zobowiązanie
Sposoby wyceny wg wartości godziwej
Jednostka powinna stosować techniki wyceny, które są odpowiednie do okoliczności i w przypadku których są dostępne dostateczne dane do wyceny wartości godziwej, przy maksymalnym wykorzystaniu odpowiednich obserwowalnych danych wejściowych i minimalnym wykorzystaniu nieobserwowalnych danych wejściowych.
Celem zastosowania danej techniki wyceny jest oszacowanie ceny w transakcji przeprowadzonej na zwykłych warunkach przeniesienia zobowiązania między uczestnikami rynku na dzień wyceny i w aktualnych warunkach rynkowych.
Trzy powszechnie stosowane techniki wyceny wartości godziwej to:
- metoda rynkowa – obejmująca macierzową kalkulację cen, stosowaną głównie do wyceny niektórych rodzajów instrumentów finansowych;
- metoda oparta na cenie nabycia - odzwierciedlająca kwotę wymaganą aktualnie, aby odtworzyć wydajność danego składnika aktywów (często określana jako bieżący koszt odtworzenia)
- metoda przychodów - opierająca się na przeliczaniu przyszłych kwot (np. przepływów pieniężnych) na jedną bieżącą (tj. zdyskontowaną) kwotę; kiedy stosuje się metodę przychodów, wycena wartości godziwej odzwierciedla aktualne oczekiwania rynku, co do tych przyszłych kwot.
Zobowiązanie finansowe płatne na żądanie
Wartość godziwa zobowiązania finansowego płatnego na żądanie (np. depozytu na żądanie) nie jest mniejsza niż kwota płatna na żądanie, zdyskontowana od pierwszego dnia, w którym mogłoby pojawić się żądanie zapłaty kwoty.
Sławomir Ekman
Podyskutuj o tym na naszym FORUM