Ponieważ akcje nie są notowane na giełdzie, nie istnieje na nie aktywny rynek, czytelnik powinien oszacować ich wartość godziwą. Ustawa o rachunkowości definiuje wartość godziwą jako tę, za którą dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami. Z tego względu do takiej wyceny można skorzystać z informacji dotyczących wartości, po jakich są sprzedawane obecnie takie akcje.
Przy stosowaniu określonej metody wyceny należy mieć na względzie sposób, który został zapisany w polityce rachunkowości danej firmy.
Zwiększenie wartości inwestycji w tym przypadku nie powoduje w księgach rachunkowych zwiększenia przychodu. Nadwyżkę odnosi się na konto kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.
Jedynie wzrost wartości inwestycji, który bezpośrednio wiąże się z uprzednim obniżeniem jej wartości, zaliczonym do kosztów finansowych, ujmuje się do wysokości tych kosztów jako przychód finansowy.
Warto zwrócić uwagę jeszcze na odwrotną sytuację - czyli spadek wartości akcji. Generalnie skutki obniżenia wartości inwestycji zalicza się do kosztów finansowych.
Tyko jeżeli wcześniej przeszacowano wartość inwestycji, a kwota różnicy została ujęta na koncie kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, spadek wartości inwestycji powoduje zmniejszenie tego kapitału.
Ten sposób postępowania dotyczy tylko tych akcji, których okres zbycia jest dłuższy niż 12 miesięcy od dnia bilansowego (długoterminowych).
Z kolei w przypadku instrumentów krótkoterminowych wartość bilansową ustala się według ceny (wartości) rynkowej albo według ceny nabycia lub ceny (wartości) rynkowej, zależnie od tego, która z nich jest niższa. W stosunku do krótkoterminowych inwestycji, dla których nie istnieje aktywny rynek - wartość bilansową ustala się według wartości godziwej określonej w inny sposób. Skutki przeszacowania tym razem będą odzwierciedlone w rachunku zysków i strat. Należy je ująć odpowiednio jako koszty lub przychody finansowe.
CO TO JEST WARTOŚĆ GODZIWA
Ustawa o rachunkowości za wartość godziwą uznaje kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami. Wartość godziwą instrumentów finansowych znajdujących się w obrocie na aktywnym rynku stanowi cena rynkowa pomniejszona o koszty związane z przeprowadzeniem transakcji, gdyby ich wysokość była znacząca.
Agnieszka Pokojska
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 28 ust. 1 pkt 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).