Zmiany wprowadzono rozporządzeniem ministra finansów z 23 maja 2016 r. Stosuje się je po raz pierwszy do sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych sporządzanych za okresy sprawozdawcze rozpoczynające się w 2016 r. i niezakończone do dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. Przy czym sprawozdania finansowe i skonsolidowane sprawozdania finansowe za okresy sprawozdawcze rozpoczynające się w 2015 r. i niezakończone do 30 czerwca 2016 r. mogą być sporządzane zgodnie ze zmienionymi zasadami. Decyzję o tym podejmować będzie kierownik jednostki.
We wprowadzeniu
W zmienionym par. 3 ust. 2 rozporządzenia wskazano, że w dodatkowych informacjach i objaśnieniach trzeba wykazać także wszystkie istotne dane i objaśnienia niezbędne do tego, aby sprawozdanie finansowe, skonsolidowane sprawozdanie finansowe i dane porównywalne odpowiadały warunkom określonym w art. 4 ust. 1, 1a i 4a ustawy o rachunkowości. Zmiana oznacza, że poza obowiązkiem wywiązania się z zastosowania zasady rzetelnego i wiernego obrazu podmioty stosujące rozporządzenie muszą uwzględnić wszelkie dodatkowe informacje konieczne do spełnienia ww. obowiązku w informacji dodatkowej.
Kierownicy oraz członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe, skonsolidowane sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności oraz sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej spełniały wymagania przewidziane w ustawie. Odpowiedzialność za wywiązanie się z tego obowiązku zgodnie z art. 4a ust. 2 ustawy o rachunkowości jest odpowiedzialnością solidarną.
Polecamy: Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian (książka)
Po zmianach wprowadzonych do par. 6 ust. 1 „wprowadzenie do sprawozdania finansowego i danych porównywalnych” zawiera, przy uwzględnieniu specyfiki działalności emitenta, w szczególności nazwę (firmę), siedzibę i adres, wskazanie właściwego sądu rejestrowego i numeru rejestru oraz podstawowy przedmiot działalności emitenta według Polskiej Klasyfikacji Działalności. A w przypadku gdy papiery wartościowe emitenta znajdują się w obrocie na rynku regulowanym – także wskazanie branży według klasyfikacji przyjętej przez dany rynek. Poprzednio nie było obowiązku podawania adresu emitenta.
Natomiast wprowadzenie do skonsolidowanego sprawozdania finansowego powinno zawierać rozszerzone graficzne przedstawienie struktury organizacyjnej grupy jednostek emitenta. Dotychczas obejmowało ono tylko przedstawienie struktury organizacyjnej grupy jednostek powiązanych emitenta oraz informacje dotyczące rodzaju powiązań w grupie, a obecnie musi obejmować strukturę jednostek podporządkowanych emitenta, a także jednostki dominującej, znaczącego inwestora i wspólnika jednostki współzależnej oraz informacje dotyczące rodzaju powiązań w grupie.
Zmieniono także zakres informacji dotyczących jednostek w grupie. W przypadku wykazu jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej objętych konsolidacją, wycenianych metodą praw własności lub metodą proporcjonalną, oprócz dotychczasowych informacji o ich nazwach (firmach) i siedzibach, przedmiotach działalności, właściwych sądach lub innych organach prowadzących dla nich rejestry, udziału posiadanego przez emitenta w kapitale tych jednostek oraz udziału w całkowitej liczbie głosów, należy dodatkowo wskazać kryteria zastosowane przez emitenta do objęcia skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym jednostek zależnych, jeżeli sprawowanie kontroli nad nimi nie wynika z posiadania większości całkowitej liczby głosów, oraz w przypadku jednostek objętych konsolidacją, podaniem ogólnych proporcji udziałów stron trzecich dla każdej jednostki osobno. W odniesieniu do jednostek nieobjętych konsolidacją, niewycenianych metodą praw własności lub metodą proporcjonalną, tak jak dotychczas należy wskazać podstawę prawną i uzasadnienie odstąpienia od odpowiednio konsolidacji lub wyceny oraz podać kwoty ich przychodów netto ze sprzedaży produktów i towarów, a także z operacji finansowych oraz wyniku finansowego i sumy bilansowej za ostatni rok obrotowy. Dodatkowo należy wskazać udział posiadany przez emitenta w kapitale tych jednostek oraz udział w całkowitej liczbie głosów.
Rozporządzenie UE w sprawie badań sprawozdań finansowych
Tak jak dotychczas należy też wskazać udział jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej w kapitałach innych podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej.
Nowością jest obowiązek zamieszczenia wykazu jednostek innych niż jednostki podporządkowane, w których emitent lub jednostki podporządkowane posiadają zaangażowanie w kapitale, ze wskazaniem:
a) ich nazw (firm) i siedzib,
b) wysokości kapitału podstawowego tych jednostek,
c) wysokości zatwierdzonego wyniku finansowego tych jednostek za ostatni rok obrotowy,
d) udziału posiadanego przez emitenta lub jednostki podporządkowane w kapitale podstawowym tych jednostek oraz udziału w całkowitej liczbie głosów.
W załącznikach
Pozostałe zmiany wprowadzono do załączników do rozporządzenia zawierających zakresy informacji prezentowanych w bilansie, rachunku zysków i strat i w pozostałych elementach sprawozdania finansowego różnych rodzajów emitentów.
Do aktywów bilansu wprowadzono pozycje „Należne wpłaty na kapitał zakładowy” i „Akcje własne”. Poprzednio były one pokazywane jako pozycje ujemne w pasywach bilansu. Zmiana ta wynika z konieczności dostosowania do zmienionej od 1 stycznia 2016 r. struktury bilansu według ustawy o rachunkowości. Konsekwencją tej zmiany jest też zmienienie numeracji w kapitałach własnych (pasywa bilansu).
W skonsolidowanym rachunku zysków i strat dodano pozycję „Udział w zyskach (stratach) jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności” (np. w załączniku nr 2).
Jak poprawić zatwierdzone sprawozdanie finansowe
Zaś w informacji dodatkowej dodano wiele not objaśniających, np. notę, w której będą prezentowane dane o akcjach własnych obejmujące takie dane, jak liczba akcji, wartość według ceny nabycia, wartość bilansowa, cel nabycia, przeznaczenie.
Ponadto po zmianach należy wskazać informacje o zmianie stanu akcji (udziałów) własnych w okresie sprawozdawczym, w tym o ich nabyciu, zbyciu i umorzeniu. Konieczne będzie też pokazanie akcji emitenta będących własnością jednostek podporządkowanych ze wskazaniem:
a) nazwy (firma) jednostki i siedziby,
b) liczby akcji,
c) wartości według ceny nabycia,
d) wartości bilansowej.
Nowym obowiązkiem w zakresie dodatkowych not jest też pokazanie „Udziału w zyskach (stratach) jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności”, w tym:
● odpisu wartości firmy jednostek podporządkowanych,
● odpisu ujemnej wartości firmy jednostek podporządkowanych,
● odpisu różnicy w wycenie aktywów netto.
Zmiany definicji
W rozporządzeniu dokonano aktualizacji kilku definicji. Wskazano, że podmiot powiązany to podmiot powiązany w rozumieniu międzynarodowych standardów rachunkowości przyjętych zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości (Dz.Urz. WE z 2002 r. L 243, str. 1; Dz.Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 29, str. 609 ze zm.), a w przypadku emitenta będącego funduszem – jednostkę powiązaną z towarzystwem funduszy inwestycyjnych zarządzającym emitentem. Dotychczas rozporządzenie zawierało własną definicję opartą na brzmieniu zasad ujętych w art. 3 ust. 1 ustawy o rachunkowości, które od 1 stycznia 2016 r. otrzymały inne brzmienie. Ponadto dodano dwie nowe definicje. ©?
Biegły rewident partnerem i doradcą przedsiębiorcy
Nowe pojęcia
Zaangażowanie w kapitale – rozumie się przez to zaangażowanie w kapitale w rozumieniu ustawy o rachunkowości. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 37d tej ustawy jest to jakikolwiek udział w kapitale innej jednostki mający charakter trwałego powiązania. Ustawa o rachunkowości podkreśla, że trwałe powiązanie występuje zawsze w przypadku nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie udziału w kapitale jednostki stowarzyszonej, chyba że zbycie udziału w krótkim okresie od dnia jego nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie jest wysoce prawdopodobne, poprzez zawarcie umowy lub podjęcie innych aktywnych działań dotyczących zbycia.
CCP – jest to podmiot, o którym mowa w art. 2 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz.Urz. UE z 2012 r. L 201, s. 1 ze zm.). CCP są to podmioty, które są izbami rozliczeniowymi, tzw. kontrahentami centralnymi. CCP oznacza osobę prawną, która działa pomiędzy kontrahentami kontraktów będących w obrocie na co najmniej jednym rynku finansowym, stając się nabywcą dla każdego sprzedawcy i sprzedawcą dla każdego nabywcy. Funkcjonują one przede wszystkim na rynku instrumentów pochodnych.
dr Katarzyna Trzpioła
Katedra Finansów i Rachunkowości UW
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.).