Termin przedawnienia zobowiązań podatkowych - którego upływ zamyka organom podatkowym drogę do weryfikacji rozliczeń za dany okres - jest stosunkowo długi. Co istotne - kontrole podatkowe są w praktyce bardzo często prowadzone tuż przed jego upływem. Zbyt wczesne usunięcie dokumentacji utrudnia lub wręcz uniemożliwia w takim przypadku obronę przed ewentualnymi zarzutami dotyczącymi rzetelności prowadzonej ewidencji księgowo-podatkowej i naraża przedsiębiorcę na dotkliwe sankcje oraz określenie zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę.
W praktyce dominuje pogląd, że dokumenty dotyczące rozliczeń podatkowych można usunąć zawsze po pięciu latach po upływie danego roku podatkowego.
Nie wszyscy przedsiębiorcy zdają sobie jednak sprawę, że w wielu przypadkach termin przedawnienia może ulec przerwaniu lub wydłużeniu, a ponadto wiele dokumentów należy z zasady przechowywać dłużej niż do upływu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych.
Celem niniejszego artykułu jest możliwie kompletne przedstawienie obowiązków w zakresie przechowywania dokumentacji księgowo-podatkowej, z uwzględnieniem szczególnych przypadków, gdy okres wymaganej archiwizacji ulega przedłużeniu, wraz ze wskazaniem źródeł prawa statuujących te obowiązki.
Obowiązki przechowywania dokumentów wynikają z różnych przepisów:
• z ustawy o rachunkowości,
• z prawa podatkowego,
• z ustawy o podatku od towarów i usług.
Obowiązki wynikające z ustawy o rachunkowości
Zasady przechowywania dokumentacji księgowej zostały zawarte w rozdziale 8 (art. 71-76) ustawy o rachunkowości. Trzeba podkreślić, że przepisy rozdziału 8 są uzupełnieniem regulacji zasad prowadzenia ksiąg rachunkowych (rozdział 2 ustawy). Powinny być one analizowane w połączeniu z przepisami art. 10, 13, 23 i 24 ustawy.
Obowiązkowi przechowywania dokumentacji księgowej podlegają poszczególne elementy dokumentujące funkcjonowanie systemu informacyjnego, jakim jest rachunkowość. Zgodnie z art. 71 ust. 1 ustawy o rachunkowości określone zbiory dokumentów to:
• księgi rachunkowe,
• dowody księgowe,
• dokumenty inwentaryzacyjne,
• sprawozdania finansowe,
• dokumentacja opisująca przyjęte zasady (politykę) rachunkowości.
Dokumenty te należy przechowywać w należyty sposób i chronić przed niedozwolonymi zmianami, nieupoważnionym rozpowszechnianiem, uszkodzeniem lub zniszczeniem.
Obecnie księgi rachunkowe są zwykle prowadzone w formie elektronicznej - za pomocą systemów komputerowych. W związku z tym ustawa o rachunkowości uznaje, że za równoważne z księgami rachunkowymi uważa się zasoby informacyjne rachunkowości zorganizowane w formie oddzielnych komputerowych zbiorów danych, bazy danych lub wyodrębnionych jej części, bez względu na miejsce ich powstania i przechowywania. Co istotne, warunkiem utrzymywania zasobów systemu rachunkowości w tej formie jest posiadanie przez jednostkę oprogramowania umożliwiającego uzyskiwanie czytelnych informacji w odniesieniu do zapisów dokonanych w księgach rachunkowych, poprzez ich wydrukowanie lub przeniesienie na informatyczny nośnik danych.
Więcej na ten temat przeczytasz w Internetowym Serwisie Księgowego artykule Obowiązki w zakresie przechowywania dokumentacji księgowo-podatkowej
• art. 10-14, art. 71-76 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 226, poz. 1478
• art. 3 pkt 4, art. 70 § 1, 2, 3 i 6, art. 70a § 1-3, art. 86 § 1, art. 275 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 131, poz. 1075
Przemysław Szywacz
Autor jest doradcą podatkowym, menedżerem w zespole ds. podatku dochodowego od osób prawnych KPMG Tax M.Michna sp.k.
Wojciech Majkowski
Autor jest aplikantem radcowskim, konsultantem w zespole ds. podatku dochodowego od osób prawnych KPMG Tax M.Michna sp.k.