Standardy rachunkowości domów maklerskich

Polecamy: Przewodnik po zmianach w ustawie o rachunkowości 2015/2016 (PDF)

Domy maklerskie czeka więc dostosowanie polityki rachunkowości. Wszystko to spowodowała nowelizacja ustawy o rachunkowości z 23 lipca br. Wymusiła ona bowiem wprowadzenie zmian w przepisach wykonawczych dla szczególnych grup odbiorców, m.in. właśnie dla domów maklerskich. Aktualizacja została wprowadzona rozporządzeniem ministra finansów z 29 października 2015 r. zmieniającym szczególne zasady rachunkowości domów maklerskich i obowiązuje od 1 grudnia 2015 r.

Straty i zyski nadzwyczajne

Generalnie po nowelizacji z 23 lipca br. jednostki objęte regulacjami ustawy o rachunkowości nie są zobligowane do wyodrębniania w księgach oraz prezentowania w rachunku zysków i strat informacji dotyczących strat i zysków nadzwyczajnych. Nie dotyczy to banków, zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Pomimo że działalność domów maklerskich jest związana z sektorem bankowym, to nie będą one miały prawa do prezentowania odrębnie skutków zdarzeń nadzwyczajnych. Będą więc one (podobnie jak przedsiębiorstwa) skutki ewentualnych zdarzeń losowych pokazywać jako element pozostałych przychodów operacyjnych i pozostałych kosztów operacyjnych. Wynika to ze zmienionego załącznika nr 1 do rozporządzenia. Usunięto w nim także pozycje związane z odrębną prezentacją zdarzeń nadzwyczajnych z zestawienia zmian w kapitale własnym oraz informacji dodatkowej. W tej ostatniej w danych uzupełniających dotyczących poszczególnych pozycji rachunku zysków i strat wskazano wprost, że należy umieszczać informacje o kwocie i charakterze poszczególnych pozycji przychodów lub kosztów o nadzwyczajnej wartości lub które wystąpiły incydentalnie. Wcześniej miały to być informacje o zyskach i stratach nadzwyczajnych z podziałem na losowe i pozostałe. Nie będą też ujawniane dane o podatku dochodowym od wyniku na operacjach nadzwyczajnych.

Nieprawidłowości występujące w sprawozdaniach finansowych - część I

Po zmianach w rachunku zysków i strat domu maklerskiego nie będą już prezentowane pozycje: „XIX. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (XVI+XVII–XVIII)”, „XX. Zyski nadzwyczajne”, „XXI. Straty nadzwyczajne”. Dlatego też poz. XXII otrzymuje brzmienie: „XXII. Zysk (strata) brutto (XVI+XVII–XVIII)”.

Nadal zgodnie ze zmienionym par. 10 ust. 1 rozporządzenia wartość poszczególnych składników aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów ustala się oddzielnie. Nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju aktywów i pasywów oraz przychodów i kosztów związanych z nimi z pewnymi zastrzeżeniami. Do dzisiaj także jest zakaz kompensowania zysków i strat nadzwyczajnych, ale w związku z usunięciem tej kategorii zdarzeń dla większości typów jednostek także domy maklerskie nie będą od jutra (czyli od 1 grudnia) prezentowały ich oddzielnie w sprawozdaniu. Skutki jednego zdarzenia nadzwyczajnego (np. wartość utraconego majątku i odszkodowanie za niego) będą mogły być prezentowane per saldo (kompensowane). Jeśli jednak zyski i straty będą dotyczyły różnych zdarzeń, nie będzie można ich wzajemnie ze sobą rozliczać. Przykładowo nie będzie można kompensować odszkodowania za zniszczone mienie w pożarze z wartością strat dotyczących sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Zmodyfikowane elementy

Zmiany w rozporządzeniu są związane także z przeniesieniem informacji o akcjach własnych i należnych wpłatach na kapitał podstawowy do aktywów bilansu. W tym elemencie sprawozdania będą one prezentowane w pozycjach: „XII. Należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy” i „XIII. Udziały (akcje) własne”. Usunięto oczywiście te pozycje z pasywów bilansu i uchylono pozycje: „2. Należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy (wielkość ujemna)”, „3. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)”.

Polecamy: Sporządzanie polityki rachunkowości w firmie – przykład praktyczny

Konieczne korekty wprowadzono także w zestawieniu zmian w kapitale własnym i uchylono: „2. Należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy na początek okresu”, „2.1. Zmiana należnych wpłat na kapitał (fundusz) podstawowy”, „2.2. Należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy na koniec okresu”. Uchylone zostają też pozycje: „3. Udziały (akcje) własne na początek okresu”, „3.1. Udziały (akcje) własne na koniec okresu”. Analogiczne zmiany zostały wprowadzone we wzorach dotyczących skonsolidowanego sprawozdania domu maklerskiego.

Wprowadzone zmiany są zgodne z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26 czerwca 2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (Dz.Urz. UE z 2013 r. L 182, s. 19).

Zmiana polityki rachunkowości w wyniku nowelizacji ustawy o rachunkowości z 23 lipca 2015 r.

Warto pamiętać, że rozporządzenie ministra finansów z 29 października 2015 r. określa zasady szczególne rachunkowości, czyli podlega pod generalne zasady określone w ustawie o rachunkowości. Zaś ustawa z 23 lipca 2015 r. wskazuje, że jej nowe regulacje należy zastosować do sprawozdań sporządzanych za rok obrotowy zaczynający się 1 stycznia 2016 r. lub po tej dacie. Jednak można je zastosować wcześniej – już do sprawozdań przygotowanych na dzień bilansowy przypadający po 23 września 2015 r. ©?

PRZYKŁAD

Pożar obiektu

Dom maklerski Prospectus prowadzi działalność we własnym budynku. W związku z pożarem obiektu został zniszczony sprzęt o wartości księgowej 290 000 zł. Otrzymane odszkodowanie wyniosło 320 000 zł. Poniżej zamieszczono sposób prezentacji skutków tego zdarzenia przed zmianą rozporządzenia i po niej (w wersji bez pozycji szczegółowych).

dr Katarzyna Trzpioła

Katedra Finansów i Rachunkowości UW

Podstawa prawna:

- Ustawa z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1333),

- Rozporządzenie ministra finansów z 29 października 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczególnych zasad rachunkowości domów maklerskich (Dz.U. poz. 1877).

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata