Od 1 grudnia 2008 r. nie obowiązuje już przepis, który zwalniał z opodatkowania VAT wnoszenie wkładów niepieniężnych (aportów) do spółek prawa handlowego i cywilnego. Jednak w przepisach przejściowych nowego rozporządzenia (§ 38 rozporządzenia wykonawczego) pozostawiono możliwość stosowania nadal zwolnienia do 31 marca 2009 r. To od podatnika zależy, czy zastosuje zwolnienie, czy stawkę, jaka obowiązywałaby przy sprzedaży tego towaru w kraju. Od 1 kwietnia podatnik, który wnosi aport, będzie stosował stawki, jakie obowiązują przy sprzedaży wnoszonych aportem towarów. O zastosowaniu stawki decyduje przedmiot aportu, a nie - jak do tej pory - sama czynność aportu. Będzie mógł oczywiście stosować zwolnienie, ale pod warunkiem że dostawa takiego towaru jest zwolniona z VAT. Wnoszenie aportem towarów jest bowiem również dostawą towarów. Dlatego od 1 kwietnia br. aporty do spółek mogą nie podlegać opodatkowaniu VAT, być zwolnione z opodatkowania lub opodatkowane stawką 3%, 7% bądź 22%.
Aporty niepodlegające opodatkowaniu VAT
Aport nie będzie podlegał w ogóle opodatkowaniu, gdy przedmiotem aportu będzie przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część (art. 6 pkt 1 ustawy).
W ustawie pojawiła się definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Dla rozliczeń VAT możemy uznać, że przedmiotem aportu jest zorganizowana część przedsiębiorstwa, gdy do spółki będzie wnoszony zespół składników materialnych i niematerialnych wyodrębniony organizacyjnie i finansowo w istniejącym przedsiębiorstwie, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania (art. 2 pkt 27e) ustawy).
W takim przypadku aport nie podlega w ogóle VAT. Dlatego nie dokumentujemy go fakturą i nie wykazujemy w deklaracji. Wnoszący aport nie koryguje również podatku naliczonego. Taki obowiązek może mieć spółka, do której wniesiono aport (art. 91 ust. 9 ustawy). Będzie musiała korygować podatek naliczony według zasad określonych w art. 91 ust. 1-8 ustawy, gdy:
1) wnoszący aport był zobowiązany dokonywać korekty rocznej po zakończeniu roku,
2) zmieniło się przeznaczenie wniesionych do spółki towarów czy wartości niematerialnych i prawnych, np. towar był wykorzystywany do wykonywania czynności zwolnionych, a będzie wykorzystywany do wykonywania czynności opodatkowanych i zwolnionych.
Przykład
Maria Kowalska prowadziła szkołę językową. Wykonywała jedynie czynności zwolnione z VAT. 10 kwietnia wniosła swoje przedsiębiorstwo do spółki, która wykonuje zarówno czynności opodatkowane, jak i zwolnione. Część środków trwałych będzie służyło czynnościom opodatkowanym i zwolnionym. Spółka może skorygować część nieodliczonego VAT od towarów, które zmieniły przeznaczenie.
Aporty zwolnione z VAT
Jeżeli wnosimy aportem składniki majątku przedsiębiorstwa, których nie możemy sklasyfikować jako zorganizowaną część przedsiębiorstwa, możemy zastosować zwolnienie, gdy wnoszone aportem towary możemy uznać za towary używane.
Obecnie towary używane to ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel i w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (art. 43 ust. 1 pkt 2 i ust. 2). Po zmianie przepisów towar używany to:
1) rzecz ruchoma, np. samochody, maszyny, komputery,
2) towar, który był używany przez wnoszącego aport przez co najmniej pół roku od nabycia prawa do rozporządzania nim jak właściciel, to znaczy, że gdy np. samochód był używany na podstawie umowy leasingu operacyjnego i następnie został wykupiony, to półroczny okres jest liczony od daty wykupu,
3) towar, przy nabyciu którego nie przysługiwało dokonującemu jego dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z wyjątkiem samochodów, które również można uznać za towar używany, gdy wnoszący aport mógł odliczyć 60% podatku naliczonego, nie więcej niż 6000 zł (§ 13 pkt 5 rozporządzenia wykonawczego). Należy wziąć pod uwagę, że decydujące znaczenie ma to, czy przepisy pozwalały na odliczenie VAT, a nie czy wnoszący aport z tego prawa skorzystał.
Prawo do odliczenia nie przysługuje, gdy: towar został zakupiony od osoby, która nie jest czynnym podatnikiem VAT, do jego sprzedaży zastosowano zwolnienie, sprzedaż była opodatkowana od marży, kupujący nie był czynnym podatnikiem VAT, towar został darowany.
Gdy budynek lub budowla albo jego część jest przedmiotem aportu, może być również zastosowane zwolnienie. Zwolnienie może być zastosowane niezależnie od tego, czy są to obiekty mieszkalne, czy nie, gdy:
1) dostawa nie jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim i pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres 2 lata lub dłuższy (art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy);
Przykład
Spółka wybudowała magazyn, który użytkowała od listopada 2003 r. W kwietniu br. magazyn ten wniosła aportem do spółki. Magazyn został oddany w ramach pierwszego zasiedlenia. Dlatego nie można zastosować tego zwolnienia. Żeby uznać, że budynek został już zasiedlony po raz pierwszy, musi być oddany do użytkowania w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu (np. sprzedaż, najem, leasing, aport) po wybudowaniu lub ulepszeniu, gdy wydatki stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej. Dopiero spółka, do której wniesiono aport, jeżeli np. zechce sprzedać budynek, będzie mogła zastosować zwolnienie przewidziane dla obiektów, które zostały już zasiedlone po raz pierwszy. Gdy poniesie wydatki na ulepszenie, stanowiące co najmniej 30% wartości początkowej, nie będzie mogła stosować zwolnienia przewidzianego dla budynków, które już zostały zasiedlone po raz pierwszy.
Z tego zwolnienia można zrezygnować na podstawie art. 43 ust. 10 i 11 ustawy. Wnoszący aport i spółka, do której jest wnoszony, muszą być zarejestrowanymi podatnikami VAT. Muszą również złożyć zgodne oświadczenie, że wybierają opodatkowanie tej transakcji. Oświadczenie trzeba złożyć do naczelnika urzędu skarbowego, w którym rozlicza się spółka, do której został wniesiony aport;
2) gdy budynek lub budowla według ustawy nie zostały zasiedlone po raz pierwszy lub nie minęły 2 lata od pierwszego zasiedlenia, aport budynków, budowli lub ich części jest zwolniony z VAT, gdy (art. 43 ust. 1 pkt 10a i ust. 7a ustawy):
• w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
• dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów; jeśli wydatki były równe lub wyższe niż 30% wartości początkowej budynku, zwolnienie przysługuje, gdy po ulepszeniu były wykorzystywane przez podatnika do czynności opodatkowanych przez co najmniej 5 lat.
Aport składników majątku firmy, jeśli jest zwolniony z VAT, wnoszący aport musi wykazać go w pozycji 20 deklaracji VAT. Wystawia również fakturę VAT. Na takiej fakturze należy podać dodatkowo:
• symbol towaru lub usługi określony w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, jeżeli ustawa lub przepisy wykonawcze do ustawy powołują ten symbol, lub
• przepis ustawy albo aktu wydanego na podstawie ustawy, na podstawie którego podatnik stosuje zwolnienie od podatku, lub
• przepis dyrektywy, który zwalnia od podatku tę dostawę lub to świadczenie.
WAŻNE!
W przypadku aportu składników majątku firmy należy podać numer artykułu ustawy, na podstawie którego jest stosowane zwolnienie.
W tym przypadku wnoszący aport może być zobowiązany do korekty części odliczonego podatku, gdy przysługiwało mu prawo do odliczenia części lub całości podatku, a wnosząc aport mógł zastosować zwolnienie. Tak będzie w przypadku samochodów, od nabycia których zostało odliczone 60%, nie więcej niż 6000 zł (patrz: Kto może odliczyć VAT od zakupu samochodów i paliwa po wyroku ETS s. 7) lub gdy budynek jest sprzedawany po pierwszym zasiedleniu, a od jego nabycia przysługiwało odliczenie VAT.
Korekty powinien dokonać w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła sprzedaż, czyli w tym przypadku wniesienie aportu (art. 91 ust. 5 ustawy). Okres korekty, czyli okres, w którym po wniesieniu aportu zwolnionego z VAT trzeba skorygować podatek, dla:
1) środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, których wartość początkowa jest wyższa niż 15 000 zł - wynosi 5 lat, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów - 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania, gdy zostały zakupione po 1 czerwca 2005 r.;
2) środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, których wartość początkowa przekraczała 3500 zł - wynosi 5 lat, a w przypadku nieruchomości - 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania, gdy zostały zakupione przed 1 czerwca 2005 r.;
W tych dwóch przypadkach korygujemy podatek za okres, który pozostał do końca korekty. Korekta roczna dotyczy 1/5, a w przypadku nieruchomości 1/10 podatku naliczonego.
Przykład
Spółka w 2005 r. zakupiła budynek, od którego nabycia odliczyła 44 000 zł VAT. W okresie użytkowania nie poniosła wydatków na ulepszenie. W kwietniu 2009 r. wniosła budynek aportem do innej spółki. Ponieważ budynek był już zasiedlony po raz pierwszy, a od tego zasiedlenia minęły 2 lata, zastosowała zwolnienie.
Musi skorygować 6/10 odliczonego podatku w deklaracji za kwiecień. Gdyby wybrała opodatkowanie tej czynności, nie musiałaby korygować VAT.
3) środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, których wartość początkowa jest równa lub niższa niż 15 000 zł - wynosi 1 rok, to znaczy, że gdy w roku, w którym zostały oddane do użytkowania, zostaną wniesione aportem i zostanie zastosowanie zwolnienie, należy skorygować cały odliczony VAT.
Aporty opodatkowane stawką 3%, 7%, 22%
Gdy przedmiotem aportu będzie budynek mieszkalny lub jego część (PKOB 11), albo sklasyfikowany pod symbolem ex 12.64, jego wniesienie może być opodatkowane stawką 7%, gdy nie zostaną spełnione warunki, aby korzystać ze zwolnienia. Stawką 7% będą również opodatkowane towary wnoszone aportem, jeśli są wymienione w załączniku nr 3 do ustawy lub § 6 i 7 rozporządzenia wykonawczego. Stawkę 3% stosujemy do towarów wymienionych w załączniku do ustawy z 11 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług.
W pozostałych przypadkach musi być stosowana stawka podstawowa 22%.