NSA wyjaśnił zagadnienie prawne dotyczące pakietów medycznych, które budziło do tej pory rozbieżność w orzecznictwie sądów administracyjnych.
24 maja 2010 r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt II FPS 1/10) uznał pakiety medyczne za nieodpłatne świadczenia, co pociąga za sobą konieczność ich opodatkowania po stronie pracowników. Według NSA, pracownicy otrzymujący pakiety medyczne opłacane przez pracodawcę, uzyskują korzyść majątkową, polegającą na możliwości skorzystania w każdym czasie z usług medycznych. W związku z tym wartość ta powinna być opodatkowana, jako otrzymanie nieodpłatnego świadczenia. Nie ma znaczenia fakt, czy pracownik z usług korzysta, czy też nie. Wystarczy jedynie nabycie uprawnień do skorzystania z tych usług.
Zgodnie bowiem z treścią uchwały NSA, wykupione przez pracodawcę pakiety świadczeń medycznych, których wartość nie jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), stanowią dla pracowników, uprawnionych do ich wykorzystania, nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 tej ustawy.
Podatkowa wykładnia nieodpłatnego świadczenia, na którą powołuje się NSA, zawarta w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody pracownika uznaje „wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.”
Zdaniem NSA nie ma też znaczenia sposób w jaki pracodawca rozlicza się z podmiotem świadczącym usługi medyczne w ramach wykupionego pakietu (abonamentu) medycznego. Także w momencie, gdy opłata ma charakter ryczałtowy, obejmujący zbiorczo pracowników, nie stanowi to przeszkody dla ustalenia przychodu pracownika z tego tytułu. Uznaje się bowiem, że powinna to być przypadająca na pracownika część opłaty ponoszonej przez pracodawcę na usługi medyczne.
Ponadto, jak podkreślił NSA, pracownik, który otrzymał świadczenie w postaci pakietu medycznego, ale nie jest zainteresowany korzystaniem z niego, i tak musi odprowadzić podatek z tego tytułu. Także wtedy, gdy został objęty ryczałtowym abonamentem dla ogółu pracowników. W takim przypadku pracownik może złożyć oświadczenie o rezygnacji z abonamentu, jak również wystąpić do organu podatkowego z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty.
Pakiety medyczne w dotychczasowym orzecznictwie
Zagadnienie opodatkowania pakietów (abonamentów) medycznych wielokrotnie budziło w orzecznictwie sądów wątpliwości. Przyczyną rozbieżności orzecznictwa (tak sądów wojewódzkich, jak i NSA) była m.in. tendencja do rozbieżnego interpretowania pojęcia "nieodpłatnego świadczenia".
W związku z tym, z jednej strony sądy orzekały, że pakiety (abonamenty) medyczne wykupione na rzecz pracowników przez pracodawcę nie stanowią dla nich przychodu ze stosunku pracy, w ujęciu art. 12 ust. 1 pdof (np. wyroki sądów wojewódzkich w sprawach o sygn. akt III SA/Wa 1846/09, III SA/Wa 1423/09, III SA/Wa 1018/09, I SA/Wr 1556/09, III SA/Wa 225/09, III SA/Wa 11/09, III SA/Wa 3521/08, I SA/Bk 1/09, I SA/Po 1423/08, I SA/Gd 1/09).
Wielokrotnie też sądy przyjmowały przeciwne stanowisko, według którego pakiety medyczne wykupione na rzecz pracowników przez pracodawcę stanowią przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jako przychód z nieodpłatnego świadczenia ze stosunku pracy (np. wyroki sądów wojewódzkich w sprawach o sygn. akt III SA/Wa 1015/09, III SA/Wa 872/09, III SA/Wa 1016/09, I SA/Wr 1146/08, III SA/Wa 1356/08, I SA/Wr 383/08).
Adam Kuchta