Jeśli do tego doliczyć wyższą cenę pieluszek dla dzieci (paczka zdrożeje przeciętnie o ok. 10 zł) czy kilkadziesiąt złotych więcej na książki lub czasopisma specjalistyczne, to może się okazać, że wydatki przeciętnej rodziny w 2011 r. wzrosną o 10-15%.
Ten czarny scenariusz jest bardzo prawdopodobny, ponieważ tylko do końca tego roku Polska może stosować niższe stawki VAT np. na mięso, ryby, książki czy usługi budowlane. Unia Europejska zezwoliła na to w 2007 r. Polsce i czterem innym państwom Wspólnoty. Od przyszłego roku Polska musi stosować stawki podstawowe, czyli 7% zamiast 3% na żywność i 22% zamiast 7% na usługi i mieszkania.
Stanowisko Ministerstwa Finansów w tej sprawie
Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską (nr 15591) wyjaśniło, iż system podatku VAT w Unii Europejskiej podlega harmonizacji, co oznacza, iż państwa członkowskie zobowiązane są do przestrzegania zgodności krajowych przepisów w zakresie podatku VAT z regulacjami wynikającymi z prawa wspólnotowego (podstawą obowiązującego w UE systemu podatku VAT są przepisy dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej).
Zgodnie z obecnie obowiązującymi regulacjami wynegocjowane przez Polskę w traktacie akcesyjnym, niższe stawki VAT (przedłużone w wyniku bardzo trudnych negocjacji w 2007 r. na kolejne 3 lata) w zakresie:
1) stawki 0% VAT na dostawę książek i czasopism specjalistycznych,
2) stawki 7% VAT na dostawę przed pierwszym zasiedleniem budynków mieszkalnych oraz świadczenie usług związanych z budową, remontem i przebudową budynków mieszkalnych wykraczających poza budownictwo społeczne,
3) stawki 3% VAT w odniesieniu do dostawy środków spożywczych,
- obowiązują do dnia 31 grudnia 2010 r.
Dyrektywa 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku VAT nie przewiduje jednak trybu występowania państw członkowskich o przedłużenie preferencyjnych stawek VAT, jedyną możliwością przedłużenia jest zmiana tej dyrektywy.
Ponieważ inicjatywa legislacyjna w zakresie zmiany dyrektywy przysługuje wyłącznie Komisji Europejskiej, minister finansów wystąpił do Komisji Europejskiej z prośbą o przygotowanie propozycji legislacyjnej, która umożliwiłaby stosowanie przez Polskę niższych stawek VAT również po 31 grudnia 2010 r. Mając jednakże na uwadze duże trudności z uzyskaniem okresowego przedłużenia już w 2007 r. (zmiana dyrektywy wymaga zgody wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej), trudno na tym etapie wyrokować o tym, jaka zostanie przez Komisję Europejską podjęta decyzja.
Adam Kuchta