Podstawowa zasada dotycząca obowiązkowej rejestracji VAT
Zanim opiszemy szczegółowe zasady dotyczące konieczności opłacania VAT-u i zwolnień, warto poznać ogólną zasadę. Można ją sprowadzić do tego, że jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje działalności, która nie podlega zwolnieniom z VAT (np. sprzedaż alkoholu i papierosów), to nie musi rejestrować się jako czynny podatnik VAT. Mimo tego musi jednak rejestrować każdą sprzedaż. Przymus rejestracji do celów podatku VAT pojawia się bowiem w momencie, w którym roczny przychód firmy przekracza 150 tys. zł, co określa się na podstawie wspomnianej ewidencji sprzedaży.
Rejestracja VAT i zwolnienia - szczegółowe zasady
Rejestracja jako podatnik VAT następuje za pomocą formularza VAT-R. Przedsiębiorca może wybrać jeden z dwóch wariantów dotyczących VAT:
- rejestracja jako podatnik czynny - składając wypełniony formularz VAT-R,
- rejestracja jako podatnik zwolniony - w tym celu przedsiębiorca nie musi składać VAT-R (niezłożenie formularza jest równoznaczne z rejestracją jako podatnik zwolniony).
Zwolnienie ustawowe z rejestracji VAT przysługuje firmom rozpoczynającym działalność w bieżącym roku podatkowym oraz innym podmiotom, które:
- w roku ubiegłym wykazały przychody ze sprzedaży nie przekraczające limitu 150 000 zł netto (zwolnienie podmiotowe),
- wykonują tylko i wyłącznie czynności wyłączone przedmiotowo z opodatkowania VAT-em (w takiej sytuacji zwolnienie przysługuje niezależnie od tego, czy poprzedni warunek został spełniony).
- Warto pamiętać o kilku zasadach, które dotyczą zwolnień ustawowych:
- Czynności zwolnione przedmiotowo z podatku od towarów i usług nie są uwzględniane w ramach przewidzianego przez prawo limitu. Innymi słowy, do wyliczenia wspomnianego limitu 150 tys. zł pod uwagę brane są tylko przychody z działalności niezwolnionej z VAT.
- Firmy powstałe w poprzednim roku podatkowym obowiązuje kwota proporcjonalna do okresu prowadzenia działalności gospodarczej.
- Przedsiębiorcy korzystający ze zwolnienia z rejestracji VAT i tak muszą prowadzić rejestr sprzedaży w sposób narastający. Ponadto, zwolnienia z VAT nie mają związku z limitami, które obligują do instalacji kasy fiskalnej. Jest to 20 000 zł dla przedsiębiorstw rozpoczynających sprzedaż w 2012 roku oraz 40 000 zł w przypadku pozostałych firm.
Status podatnika zwolnionego oznacza, że firma nie musi składać deklaracji rozliczających VAT (VAT-7 lub VAT-7K). Co za tym idzie, firma nie wpłaca do urzędu skarbowego kwot z tytułu VAT należnego oraz nie uzyskuje prawa do zwrotu VAT z faktur kosztowych. W przypadku takich przedsiębiorców, zapisy dotyczące sprzedaży oraz zakupu towarów i usług są wpisywane do KPiR w kwocie brutto.
Grupa podatników VAT czynnych to firmy, które zrezygnowały ze zwolnienia, wykorzystały limit sprzedaży lub zajmują się działalnością niepodlegającą zwolnieniom. Zwolnienie z VAT nie przysługuje firmom, które zajmują się m.in. sprzedażą alkoholu i papierosów, sprzedażą paliw płynnych, sprzedażą i obróbką metali szlachetnych, usługami maklerskimi czy komisowymi.
Warto wiedzieć, że naczelnik lokalnego urzędu skarbowego może zastosować bardziej korzystne zasady rozliczenia wobec firmy, która przekroczyła ustawowy limit lub zrezygnowała ze zwolnienia podmiotowego. Dzięki przychylności fiskusa może ona zyskać prawo do odliczenia podatku dotyczącego posiadanych towarów, zakupionych przed rejestracją jako podatnik VAT. Przedsiębiorca ubiegający się o możliwość zredukowania należnego VAT-u o kwotę związaną z zakupem wspomnianych towarów, jest zobowiązany do sporządzenia spisu z natury. Ten dokument uwzględnia towary, które:
- były przeznaczone do odsprzedaży,
- znajdowały się na stanie magazynowym w dniu osiągnięcia limitu nieopodatkowanej sprzedaży (obydwa warunki muszą zostać spełnione jednocześnie).
Spis z natury wraz ze stosownym wnioskiem, powinien zostać dostarczony do siedziby urzędu skarbowego przed upływem 14 dni od daty całkowitego wykorzystania kwoty wolnej od VAT. W praktyce prawidłowe dopełnienie powyższych formalności przesądza o pozytywnej decyzji naczelnika urzędu skarbowego.
Opłacanie VAT-u bywa korzystne
Status czynnego „VAT-owca”, prócz negatywnych aspektów, takich jak konieczność opłacania podatku oraz konieczność regularnego składania deklaracji, zapewnia także pewne korzyści. Nabywca usług lub towarów związanych z działalnością gospodarczą, ma prawo zredukować kwotę należnego VAT-u dzięki pomniejszeniu jej o wartość podatku VAT (naliczonego) wynikającą z faktur za wspomniane towary lub usługi.
Tym samym dla przedsiębiorcy będącego „VAT-owcem” opłacalnym jest zakup usług od innych przedsiębiorców „VAT-owców”, co bywa istotnym argumentem przemawiającym za wyborem danego usługodawcy. W rzeczywistości kosztem za usługę jest w takim przypadku kwota netto. Natomiast dla przedsiębiorcy korzystającego ze zwolnienia z VAT, kosztem jest zawsze kwota brutto. Podsumowując, dla właścicieli firm, które prowadzą sprzedaż na rzecz innych firm, opodatkowaną VAT-em i zarazem generujących wysokie koszty opodatkowane VAT-em za które uzyskują faktury, rejestracja jako podatnik VAT zazwyczaj jest opłacalna.
Kiedy zarejestrować się jako podatnik VAT?
Przedsiębiorcy, którzy nie są zobligowani do rejestracji jako podatnicy VAT, ale planują zrezygnować ze zwolnienia, mogą to zrobić w dowolnym momencie składając formularz VAT-R. Nie ma konieczności składania VAT-R w momencie zakładania firmy, mimo że jest to częstą praktyką. Oczywiście, rezygnacja z przysługującego zwolnienia podmiotowego, czyli rejestracja jako czynny podatnik VAT, może być również złożona na starcie działalności gospodarczej.
W przypadku przedsiębiorców, którzy tracą prawo do zwolnienia z VAT lub rezygnują z tego prawa w trakcie prowadzenia działalności, terminy rejestracji VAT lub aktualizacji (tj. złożenia formularza VAT-R) są następujące:
- przed dniem, w którym nastąpi sprzedaż towaru lub usługi niepodlegających zwolnieniom z VAT,
- przed dniem, w którym firma osiągnie limit 150 tys. przychodu, a tym samym podatnik straci prawo do zwolnienia podmiotowego,
- przed początkiem miesiąca, w którym przedsiębiorca chce zrezygnować ze zwolnienia.
W Ustawie o VAT nie zostało sprecyzowane kiedy konkretnie przedsiębiorca staje się zarejestrowanym podatnikiem VAT. Można jednak uznać, że staje się tak wraz ze złożeniem formularza VAT-R.