Wprowadzona zmiana z całą pewnością ogranicza ilość dokumentów, jakie składane są przez podatników, ale wymaga od podatników większej uwagi. Przy sporządzaniu deklaracji miesięcznych podatnik musiał przebrnąć przez poszczególne rubryki, dzięki czemu mniejsze było ryzyko pomyłki przy obliczaniu zaliczki. Niewłaściwe ustalenie podstawy opodatkowania, a w konsekwencji wpłata zaniżonej zaliczki na podatek dochodowy, może mieć negatywne następstwa nie tylko np. dla spółki (odsetki), ale również dla osoby odpowiedzialnej za rozliczenia podatkowe.
Artykuł 57 kodeksu karnego skarbowego (dalej k.k.s.) stanowi, że uporczywe niewpłacanie podatku w terminie podlega karze grzywny. Za uporczywe niewpłacanie podatku należy uznać nie tylko powtarzające się niewywiązywanie się z obowiązku zapłaty, ale również zapłatę w kwocie niższej niż należna, jak również długotrwałe zwlekanie z zapłatą podatku. Jak z tego wynika, wpłacenie podatku w zaniżonej wysokości może narazić osobę odpowiedzialną za rozliczenia na odpowiedzialność karną. Aby taka odpowiedzialność mogła powstać, danej osobie należy wykazać winę umyślną. Odpowiedzialność mogą ponosić również osoby, które są zobowiązane do nadzoru nad rozliczeniami podatkowymi u podatnika. Najczęściej są to członkowie zarządu.
Kodeks karny skarbowy w określonych przypadkach przewiduje możliwość uniknięcia odpowiedzialności karnej. Jedną z takich instytucji jest tzw. czynny żal, czyli zawiadomienie dokonane przez sprawcę, w którym informuje on organ podatkowy o popełnieniu czynu zabronionego, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Inna możliwość uniknięcia odpowiedzialności karnej została określona w art. 16a k.k.s. Zgodnie z tym przepisem, nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną w rozumieniu przepisów ustawy Ordynacja podatkowa korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez organ należność podatkową. W takim przypadku podatnicy nie mają obowiązku składania wspomnianego czynnego żalu. Przepis Ordynacji podatkowej, o którym mowa w powołanej regulacji, to art. 81. Zgodnie z nim, podatnicy mają możliwość skorygowania uprzednio złożonej deklaracji. Skorygowanie to następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyny korekty.
Skoro podatnicy obecnie nie mają obowiązku składania miesięcznych deklaracji, należy uznać, że nie mają możliwości ich skorygowania na podstawie powołanego art. 81 Ordynacji podatkowej. W konsekwencji literalna wykładnia art. 16a k.k.s. prowadzi do wniosku, że z uwagi na brak możliwości złożenia korekty deklaracji nie jest możliwe uniknięcie odpowiedzialności za zaniżenie zaliczki na poczet podatku w oparciu o postanowienia wymienionego artykułu k.k.s.
Jak uniknąć odpowiedzialności
Osoba odpowiedzialna za rozliczenia podatkowe u podatnika, aby uniknąć odpowiedzialności karnej, powinna skorzystać z możliwości, jakie wynikają z art. 16 k.k.s. (czynny żal). Brak odpowiedniego dostosowania brzmienia art. 16a k.k.s. do zmienionych regulacji ustaw o podatkach dochodowych wynika z niefrasobliwości ustawodawcy. Celowościowa wykładnia tego przepisu świadczy bowiem o tym, że intencją ustawodawcy było wyłączenie odpowiedzialności karnej w stosunku do tych osób, które same skorygowały swoje rozliczenie i wpłaciły podatek dochodowy (zaliczkę) we właściwej wysokości.
ANDRZEJ DĘBIEC
partner Kancelaria Lovells