Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem: zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania lub doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.
Znaczenie deklaracji
Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, a zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia (np. przy deklaracji VAT, zeznaniu rocznym PIT), podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego.
Podobnie, gdy przepisy nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, wysokość zobowiązania podatkowego (np. w podatku od spadków i darowizn) ustala się zgodnie z danymi zawartymi w deklaracji, chyba że przepisy szczególne przewidują inny sposób ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego albo w toku postępowania podatkowego stwierdzono, że dane zawarte w deklaracji, mogące mieć wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego, są niezgodne ze stanem faktycznym.
Zanim jednak organ podatkowy wyda decyzję oraz poprzedzi ją postępowaniem kontrolnym i podatkowym, może w ramach czynności sprawdzających dokonać stosownych korekt.
Organ podatkowy nie tylko przeprowadza kontrole i wymierza podatek, ale też może wykonywać czynności sprawdzające, których efektem nie będzie domiar podatku, ale skorygowanie błędnych danych. W ramach tych czynności organ podatkowy może zażądać złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn niezłożenia deklaracji lub wezwać do jej złożenia, jeżeli deklaracja nie została złożona mimo takiego obowiązku.
W razie wątpliwości co do poprawności złożonej deklaracji organ podatkowy może wezwać do udzielenia, w wyznaczonym terminie, niezbędnych wyjaśnień lub uzupełnienia deklaracji, wskazując przyczyny podania w wątpliwość rzetelności danych w niej zawartych.
Uprawnienia pełnomocnika
Trzeba pamiętać, że deklaracje za podatnika może składać też ustawiony pełnomocnik, który ma prawo do ich podpisywania. Pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji oraz zawiadomienie o odwołaniu tego pełnomocnictwa składa się organowi podatkowemu właściwemu w sprawach podatku, którego dana deklaracja dotyczy. Jeżeli przepisy prawa podatkowego wymagają podpisania deklaracji przez więcej niż jedną osobę, pełnomocnictwo do podpisania tej deklaracji jest skuteczne, jeżeli udzieliły go wszystkie osoby. Jeżeli odrębne ustawy nie stanowią inaczej, podpisanie deklaracji przez pełnomocnika zwalnia podatnika, płatnika lub inkasenta z obowiązku podpisania deklaracji.
W razie stwierdzenia, że deklaracja zawiera błędy rachunkowe lub inne oczywiste omyłki bądź że wypełniono ją niezgodnie z ustalonymi wymaganiami, organ podatkowy (urzędnik skarbowy) w zależności od charakteru i zakresu uchybień:
- koryguje deklarację, dokonując stosownych poprawek lub uzupełnień, jeżeli zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku lub wysokości straty w wyniku tej korekty nie przekracza kwoty 1 tys. zł,
- zwraca się do składającego deklarację o jej skorygowanie oraz złożenie niezbędnych wyjaśnień, wskazując przyczyny, z powodu których informacje zawarte w deklaracji podaje się w wątpliwość.
CO JEST DEKLARACJĄ
Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej przez deklaracje rozumie się również zeznania, wykazy oraz informacje, do których składania obowiązani są, na podstawie przepisów prawa podatkowego, podatnicy, płatnicy i inkasenci.
JAKI CEL MAJĄ CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE
Organy podatkowe pierwszej instancji dokonują czynności sprawdzających, mających na celu:
- sprawdzenie terminowości: składania deklaracji oraz wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów,
- stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów,
- ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.
Zasady korekty z urzędu
Wskazywanie przez urzędnika w ramach czynności sprawdzających danych deklaracji, które nasuwają wątpliwości, co do poprawnego jej wypełnienia nie obowiązuje, gdy podatnik nie zastosował się do przedstawianych sugestii.
PRZYKŁAD: ODMOWA KOREKTY
Urząd skarbowy wezwał podatnika w ramach czynności sprawdzających do skorygowania zeznania rocznego, z uwagi na odmienną interpretację dotyczącą możliwości odliczenia ulgi rehabilitacyjnej, jednocześnie informując go o przyjętej wykładni. Urząd postąpił zgodnie z przepisami wzywając stronę do skorygowania zeznania, uznając, że zawiera ono błędy i oczywiste omyłki oraz że wypełniono je niezgodnie z ustalonymi wymaganiami.
Podatnik odmówił złożenia korekty, co zakończyło postępowanie sprawdzające. Organ podatkowy nie jest już zobowiązany do dalszego przedstawiania swojego stanowiska i dokonywania oceny sytuacji prawnej podatnika, dopóki nie wystąpią przesłanki do określenia przez urząd skarbowy innej wysokości podatku dochodowego niż wynikająca z zeznania.
W takim przypadku organ podatkowy może wszcząć postępowanie kontrolne, którego celem jest sprawdzenie, czy kontrolowany wywiązuje się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Wszczęcie kontroli podatkowej następuje przez doręczenie kontrolowanemu lub osobie wyznaczonej upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowej. Przebieg kontroli kontrolujący dokumentuje w protokole. Stan faktyczny może być ponadto utrwalony za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk lub na informatycznych nośnikach danych. Protokół kontroli zawiera między innymi ocenę prawną sprawy będącej przedmiotem kontroli oraz pouczenie o prawie złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień oraz prawie złożenia korekty deklaracji. Dalszym następstwem ustaleń kontrolnych jest prowadzenie przez organ podatkowy postępowania podatkowego, którego wynikiem będzie wydanie decyzji z poprawnie określoną kwotą zobowiązania podatkowego.
Dalszym następstwem może być kontrola oraz postępowanie podatkowe.
Urzędnik uwierzytelnia kopię skorygowanej deklaracji oraz doręcza podatnikowi uwierzytelnioną kopię skorygowanej deklaracji wraz z informacją o związanej z korektą deklaracji zmianie wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku lub wysokości straty bądź informację o braku takich zmian.
Korekta dokonana przez urząd nie jest jednak bezwzględnie obowiązująca. Podatnik może się nie zgodzić z ustaleniami organu i zaprotestować przeciwko urzędowym poprawkom.
Na korektę podatnik może wnieść sprzeciw do organu, który dokonuje korekty, w terminie 14 dni od dnia doręczenia uwierzytelnionej kopii skorygowanej deklaracji.
PRZYKŁAD: ZŁOŻENIE SPRZECIWU
Podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych złożył zeznanie roczne, w którym skorzystał z ulgi na internet powyżej dopuszczalnego limitu. Odliczył całą kwotę, którą wydał na abonament za internet w wysokości 960 zł. Podatnicy mogą pomniejszyć podstawę obliczenia podatku odliczając kwoty wydatków ponoszonych z tytułu użytkowania sieci internet w lokalu (budynku) będącym miejscem zamieszkania podatnika w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł.
W związku z tą oczywistą omyłką urzędnik skarbowy skorygował złożone zeznanie podatnika, w wyniku czego powstał podatek do zapłaty wyższy o 38 zł w stosunku do pierwotnie wykazanego. Podatnik nie zgodził się jednak ze stanowiskiem urzędu i wniósł na korektę sprzeciw do urzędu skarbowego w terminie 14 dni od dnia doręczenia uwierzytelnionej kopii skorygowanego zeznania. Wniesienie sprzeciwu spowodowało anulowanie korekty. W konsekwencji organ podatkowy będzie mógł dokonać wszczęcia postępowania podatkowego, w którym określi prawidłowy podatek oraz kwotę odliczenia ulgi na internet w prawidłowej wysokości. Jednocześnie podatnik będzie musiał zapłacić odsetki od zaległości podatkowej oraz może zostać ukarany grzywną z kodeksu karnego skarbowego za zaniżenie zobowiązania podatkowego.
Wniesienie sprzeciwu anuluje korektę. W razie niewniesienia sprzeciwu w terminie, korekta deklaracji wywołuje skutki prawne jak korekta deklaracji złożona przez podatnika.
Zasady korygowania przez organ podatkowy deklaracji składanych przez podatnika stosuje się odpowiednio do deklaracji składanych przez płatników lub inkasentów oraz do załączników do deklaracji, a także odpowiednio w przypadku złożenia deklaracji lub wniosku w sprawie zwrotu podatku.
Konsekwencje korekty
Skorygowanie deklaracji przez organ podatkowy (np. urząd skarbowy) będzie miało dalsze następstwa podatkowe. Należy pamiętać, że niepoprawne wypełnienie deklaracji może skutkować powstaniem zaległości podatkowej. Na równi z zaległością podatkową traktuje się także:
- nadpłatę, jeżeli w zeznaniu rocznym lub w deklaracji podatku akcyzowego, została wykazana nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, a organ podatkowy dokonał jej zwrotu lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych bądź bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych,
- zwrot podatku, jeżeli podatnik otrzymał go nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej lub został on zaliczony na poczet zaległości podatkowej albo bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych, chyba że podatnik wykaże, że nie nastąpiło to z jego winy.
Jednak przepisów tych nie będzie się stosowało, gdy zwrot nadpłaty lub zwrot podatku został dokonany w trybie skorygowania deklaracji przez organ podatkowy.
Skorygowanie deklaracji przez organ podatkowy będzie też wpływało na termin zwrotu nadpłaty. W przypadku skorygowania deklaracji:
- przez organ podatkowy - nadpłata podlega zwrotowi w terminie trzech miesięcy od dnia upływu terminu do wniesienia sprzeciwu,
- przez podatnika - nadpłata podlega zwrotowi w terminie trzech miesięcy od dnia jej skorygowania.
PRZYKŁAD: ZWROT NADPŁATY
Podatnik przesłał pocztą zeznanie podatkowe 30 kwietnia 2007 r., w którym wykazał kwotę nadpłaty wynikłą w związku z odliczeniem ulgi na internet. Jednak w pozycji wysokości odliczenia zamiast 760 zł wpisał 7600 zł, przy czym podatek oraz kwota nadpłaty zostały poprawnie wyliczone.
Urząd skarbowy skorygował zeznanie podatnika wpisując w odpowiedniej pozycji kwotę 760 zł, co nie wpłynęło na zmianę kwoty nadpłaty. Organ podatkowy uwierzytelnił kopię skorygowanej deklaracji oraz doręczył podatnikowi w dniu 11 czerwca 2007 r. uwierzytelnioną kopię skorygowanej deklaracji wraz z informacją o związanym z korektą deklaracji brakiem zmiany kwoty nadpłaty. Podatnik nie wniósł sprzeciwu w terminie 14 dni od dnia doręczenia uwierzytelnionej kopii skorygowanej deklaracji, co spowodowało, że poprawki dokonane przez organ podatkowy zostały potraktowane jak korekta złożona przez podatnika. W tym przypadku zwrot nadpłaty podlega zwrotowi w terminie 3 miesięcy od dnia upływu terminu do wniesienia sprzeciwu, czyli 25 września 2007 r.
Nadpłaty podlegają oprocentowaniu w wysokości równej wysokości odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości podatkowych. Oprocentowanie przysługuje od dnia skorygowania zeznania lub deklaracji w ramach czynności sprawdzających przez organ podatkowy lub samego podatnika.
Bogdan ŚwiĄder
Podstawa prawna
- Art. 21, art. 50, art. 52, art. 78, art. 80a-81b, art. 272-274 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).