1. Refakturowanie wydatków poniesionych na rzecz kontrahenta z UE, w przypadku gdy polski podmiot nie świadczy żadnych usług na rzecz tego kontrahenta
ABC Spółka z o.o. ponosi wydatki, takie jak koszty hoteli, porad prawnych i tłumaczeń, które dotyczą jej spółki matki. Wydatki te są następnie refakturowane na jedynego udziałowca w Niemczech. Czy spółka powinna refakturować te wydatki z polskim podatkiem VAT? Czy ma być to kwota brutto, czy kwota netto? Czy możliwe jest ujmowanie ich jedynie na koncie przejściowym i nie ujmowanie dla celów podatku VAT?
Nie jest możliwe, aby refakturowanie wydatków nie było ujmowane w ewidencji VAT, gdyż zgodnie z polską praktyką i przepisami unijnymi, refakturowanie oznacza de facto świadczenia usług. O kwocie brutto lub netto decydują strony, których dotyczy refakturowanie.
Pojęcie refakturowania
Należy zauważyć, że polska ustawa o VAT nie zawiera definicji refakturowania. Refakturowanie polega na „przeniesieniu” pierwotnej faktury na inny podmiot - zmianie ulegają więc jedynie dane sprzedawcy i nabywcy. W takim przypadku efektem refakturowania jest nabycie, a następnie odprzedaż świadczonej usługi.
Problem refakturowania jest uregulowany w Dyrektywie 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, która z dniem 1 stycznia 2007 r. zastąpiła VI Dyrektywę. W art. 28 Dyrektywy 2006/112/WE określono, podobnie jak w VI Dyrektywie, zasadę, zgodnie z którą w przypadku, gdy podatnik działając we własnym imieniu, lecz na rachunek osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, uznaje się, że podatnik ten nabył i wyświadczył te usługi. Jeżeli zatem polska spółka na własny rachunek dokonuje zakupu usług, a następnie je refakturuje, należy przyjąć, że sama świadczy usługę.
W konsekwencji to, czy faktura powinna być wystawiona z polskim podatkiem VAT czy bez niego, będzie zależało od miejsca świadczenia konkretnej usługi.
Usługi noclegowe w hotelach
Usługi noclegowe w hotelach są usługami związanymi z nieruchomościami. Dla tego typu usług miejscem świadczenia jest miejsce położenia nieruchomości (art. 27 ust. 2 pkt 1 ustawy). A zatem miejscem opodatkowania tychże usług jest terytorium kraju. Obciążając zagraniczną firmę należy doliczyć podatek VAT. O tym, czy podatek VAT powinien być doliczony do kwoty brutto czy do kwoty netto, będzie decydowała wola obu stron. W celu uniknięcia wątpliwości uzgodnienie w tej kwestii powinno znaleźć odzwierciedlenie w zapisach umowy.
Usługi doradcze i tłumaczeń
Podobnie należy postąpić z usługami doradczymi i usługami tłumaczeń, tj. określić miejsce świadczenia tych usług. Zgodnie z art. 27 ust. 4 ustawy o VAT, miejscem świadczenia tych usług jest kraj siedziby nabywcy, tj. Niemcy. Należy wobec tego wystawić fakturę bez podatku, gdyż miejsce świadczenia znajduje się poza terytorium RP.
Należy ponadto zauważyć, że zgodnie z przepisami zawartymi w ww. dyrektywie, podstawa opodatkowania nie obejmuje m.in. kwot otrzymanych przez podatnika od nabywcy lub klienta jako zwrot wydatków wypłaconych na nazwisko i na rachunek tego ostatniego i które są wpisane w jego księgowości na rachunkach przejściowych.
A zatem tylko w sytuacji, gdy faktury są od samego początku wystawiane na podmiot zagraniczny, możliwe jest nieujmowanie ich w ewidencji VAT. Do rozważenia jest zatem dokonywanie zakupów w imieniu i na rachunek zagranicznych kontrahentów. Jeżeli jednak polska spółka płaci za fakturę, w której widnienie jako nabywca, konieczne jest zastosowanie zasad dotyczących refakturowania ze wszystkimi konsekwencjami, jakie z tego wypływają.
2. Refakturowanie wydatków związanych ze świadczeniem usług na rzecz kontrahenta z UE
Polska spółka Gamma świadczy usługi audytu gospodarczego na rzecz kontrahenta z Anglii. Jej pracownicy w celu wykonania usługi ponoszą różnego rodzaju wydatki, np. koszty noclegu, koszty porad prawnych, koszty tłumaczeń i innego rodzaju opłaty. Czy spółka powinna refakturować te wydatki razem z podatkiem VAT?
Nie jest to konieczne. Możliwe jest wystawienie jednej faktury za przeprowadzenie audytu, która będzie zawierała również wynagrodzenie za dodatkowe wydatki. Zalecane jest w tym przypadku zawarcie odpowiedniej umowy, zgodnie z którą wynagrodzenie za audyt będzie obejmowało wszelkie dodatkowe wydatki, które są niezbędne dla dokonania audytu i ściśle z nim związane.
W polskiej ustawie i w przepisach unijnych brakuje zasad opodatkowania pakietu usług. Orzecznictwo ETS potwierdza jednak możliwość jednolitego potraktowania takiego pakietu, przy zastosowaniu stawki prawidłowej dla „usługi głównej”.
W wyroku z dnia 27 października 2005 r., sygn. akt C 41/04, ETS stwierdził, iż: „Jeżeli dwie lub więcej niż dwie czynności (typu: dostawa towarów lub/i świadczenie usług) dokonane przez podatnika na rzecz nabywcy są tak ściśle ze sobą związane, że obiektywnie tworzą one w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te czynności stanowią jednolite świadczenie do celów stosowania podatku VAT (czyli albo dostawę określonego towaru, albo świadczenie konkretnej usługi), i to nawet wówczas, gdy następuje to za zapłatą dwóch lub wielu odrębnych cen”.
Z kolei w wyroku o sygnaturze akt C-349/96 ETS uznał, iż: „W celu ustalenia, czy podatnik świadczy na rzecz klienta kilka odrębnych usług zasadniczych, czy też jedną usługę, należy określić zasadnicze cechy transakcji. Te cechy to po pierwsze, że każde świadczenie usług musi być zasadniczo uznawane za odrębne i niezależne, oraz po drugie, świadczenie obejmujące jedną usługę z ekonomicznego punktu widzenia nie powinno być sztucznie dzielone, by nie zakłócić funkcjonowania systemu VAT. Pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas gdy inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania co do usługi zasadniczej. Usługę należy uznać za usługę pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeśli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykorzystania usługi zasadniczej”.
PODSTAWA PRAWNA
- ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)