Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). W ramach tego obowiązku opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów zwolnionych oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów. Podobnie, jeżeli podatnik uzyskuje dochody z tego samego źródła (ze stosunku pracy), ale od kilku pracodawców, to musi je zsumować i od całości obliczyć podatek.
Rozliczenie roczne
Zmiana pracy przez podatnika powoduje, że nie będzie mu przysługiwało prawo do żądania rozliczenia jego dochodów przez pracodawcę. Takie uprawnienie mają podatnicy, od których zaliczki miesięczne pobierają płatnicy, i którzy złożą płatnikowi przed 10 stycznia roku następującego po roku podatkowym oświadczenie PIT-12, które traktuje się na równi z zeznaniem, że:
- poza dochodami uzyskanymi od płatnika nie uzyskał innych dochodów, z wyjątkiem dochodów opodatkowanych ryczałtem i dochodów ze zbycia nieruchomości,
- nie korzysta z odliczeń,
- nie korzysta z możliwości opodatkowania dochodów z małżonkiem ani jako osoba samotnie wychowująca dzieci,
- nie ma obowiązku doliczenia kwot uprzednio odliczonych.
Nowy pracodawca będzie mógł jednak np. zastosować do pracownika podwyższone koszty uzyskania przychodów, gdy ten będzie dojeżdżał do pracy z innej miejscowości.
Obowiązki płatnika
Brak możliwości rozliczenia pracownika powoduje, że będzie on musiał rozliczać się sam z dochodów uzyskanych od wszystkich pracodawców, u których pracował w ciągu roku. Rozliczenia będzie dokonywał na podstawie otrzymanych informacji PIT-11. Trzeba pamiętać, że w terminie do końca lutego roku nastę- pującego po roku podatkowym płatnicy, w przypadku gdy nie dokonują rocznego obliczenia podatku, są obowiązani przekazać podatnikowi i urzędowi skarbowemu, imienne informacje sporządzone według ustalonego wzoru. Dla podatników polskich będzie to informacja PIT-11, a dla zagranicznych IFT-1R.
Jeżeli obowiązek poboru przez płatników zaliczek na podatek ustał w ciągu roku, płatnicy są zobowiązani sporządzić informację i przekazać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu w terminie do dnia 15 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrana została ostatnia zaliczka.
Na pisemny wniosek podatnika zagranicznego w związku z zamiarem opuszczenia przez niego terytorium Polski, płatnik w terminie 14 dni od dnia złożenia tego wniosku jest obowiązany do sporządzenia i przesłania podatnikowi i urzędowi skarbowemu informacji IFT-1.
PRZYKŁAD: PRACA W INNEJ MIEJSCOWOŚCI
Podatnik pracował na umowę o pracę w miejscowości, w której mieszkał. Z tego tytułu pracodawca potrącał mu standardowe koszty uzyskania przychodów w kwocie 108,50 zł miesięcznie. W lipcu 2007 r. został zwolniony z pracy i przez dwa miesiące do września nigdzie nie pracował. Od 15 września rozpoczął pracę w sąsiedniej miejscowości, w której został zatrudniony na umowę o pracę na czas nieokreślony. W związku z tym poinformował pracodawcę, żeby mu potrącał podwyższone koszty uzyskania przychodów w wysokości 135,63 zł miesięcznie. W rozliczeniu rocznym będzie musiał zsumować dochody z obydwu miejsc pracy oraz wykazać łączne koszty uzyskania przychodu ze stosunku pracy. Za sześć miesięcy do czerwca 2007 r. koszty będą wynosiły łącznie 651 zł, a od września do końca roku, czyli za cztery miesiące, będą przysługiwały w podwyższonej kwocie i wyniosą łącznie 542,52 zł. Razem koszty wpisane w zeznaniu rocznym wyniosą 1193,52 zł.
Rozliczenie pracy zagranicznej
Inaczej będzie wyglądało rozliczenie roczne, gdy podatnik zmieni pracę i będzie pracował za granicą. W tym przypadku rozliczenie dochodów będzie dokonywane w oparciu o umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. Dodatkowo rozliczenie zależy od tego, z jakiego państwa pracownik uzyska dochody.
W przypadku państw, w których w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania obowiązuje tzw. metoda wyłączenia z progresją, nie zawsze należy składać zeznanie roczne (np. Niemcy, Hiszpania, Anglia, Irlandia). Dochody z pracy za granicą są bowiem zwolnione z opodatkowania w Polsce. Obowiązek złożenia zeznania w Polsce będzie tylko wtedy, gdy jednocześnie uzyskaliśmy w danym roku dochody w Polsce.
Jeżeli podatnik oprócz dochodów podlegających opodatkowaniu w Polsce osiągał również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwolnione od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych, podatek określa się w następujący sposób:
- do dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym dodaje się dochody zwolnione od tego podatku i od sumy tych dochodów oblicza się podatek według skali,
- ustala się stopę procentową tego podatku do tak obliczonej sumy dochodów,
- ustaloną stopę procentową stosuje się do dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
W przypadku państw, w których w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania obowiązuje tzw. metoda proporcjonalnego odliczenia, zawsze istnieje obowiązek złożenia zeznania rocznego (np. Holandia, Austria). W tym przypadku podatnicy czasowo przebywający za granicą, którzy osiągają dochody ze źródeł przychodów położonych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, są obowiązani w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym wrócili do kraju, wpłacić zaliczkę na podatek dochodowy, stosując do uzyskanego dochodu najniższą stawkę podatkową określoną w skali, czyli 19 proc.
Jeżeli podatnik osiąga również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Polski lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Polski, a umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania nie stanowi o zastosowaniu metody wyłączenia z progresją lub z państwem, w którym dochody są osiągane, Rzeczpospolita Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochody te łączy się z dochodami ze źródeł przychodów położonych na terytorium Polski. W tym przypadku od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym.
PRZYKŁAD: DOCHODY ZAGRANICZNE
W 2007 roku polski barman pracował na umowę o pracę w angielskim pubie w Londynie. Przed wyjazdem do Londynu do maja 2007 r. uzyskał dochody z pracy w jednej z krakowskich restauracji, gdzie był kelnerem. W takim przypadku, mimo że dochody z pracy w Anglii są zwolnione z podatku w Polsce, należy złożyć zeznanie roczne w Polsce. W zeznaniu PIT-36 należy zastosować do obliczenia polskiego podatku tzw. stopę procentową, na którą mają wpływ zwolnione dochody angielskie. Podatek należny od dochodów polskich (z pracy w restauracji) określa się w ten sposób, że do polskich dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym dodaje się angielskie dochody zwolnione od tego podatku i od sumy tych dochodów oblicza się podatek według skali polskiej. Do tak obliczonej sumy dochodów ustala się stopę procentową tego podatku w ten sposób, że kwotę podatku obliczonego od dochodu całkowitego dzieli się przez dochód całkowity (krajowy i zagraniczny) i mnoży przez sto. Ustaloną stopę procentową stosuje się do dochodu podlegającego opodatkowaniu polskim podatkiem dochodowym.
Trzeba pamiętać, że nie występuje tutaj obowiązek składania zeznania rocznego, gdy w Polsce podatnik nie uzyskałby innych dochodów opodatkowanych lub miał dochody zwolnione z podatku lub dochody (przychody), od których płatnik nalicza zryczałtowany podatek. Nie trzeba też przy dochodach uzyskanych z pracy w Anglii przez podatnika czasowo przebywającego za granicą wpłacać zaliczki na podatek dochodowy, stosując do uzyskanego dochodu 19-proc. stawkę podatkową w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił powrót do kraju.
Zeznanie roczne
Konsekwencją zmiany pracodawcy jest obowiązek samodzielnego rozliczenia rocznego na formularzu PIT-37. Podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Zeznanie składa się do urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika w ostatnim dniu roku podatkowego, a gdy zamieszkanie na terytorium Polski ustało przed tym dniem - według ostatniego miejsca zamieszkania na jej terytorium. W przypadku jednak, gdy rozliczamy dochody z zagranicy, należy złożyć zeznanie roczne na druku PIT-36 wraz z załącznikiem PIT/ZG.
PRZYKŁAD: ŁĄCZENIE DOCHODÓW
Podatnik pracował do lutego 2007 r. na umowę zlecenia przy załadunku mebli. Następnie od kwietnia został zatrudniony na umowę o pracę na czas nieokreślony w fabryce produkującej instalacje grzewcze. Z tytułu zlecenia otrzymał informację PIT-11 o uzyskanych od zleceniodawcy dochodach i pobranych zaliczkach na podatek. Z umowy o pracę dostał też pod koniec lutego 2008 r. informację PIT-11 z tytułu dochodów uzyskanych od kwietnia do grudnia 2007 r. Pracodawca, który zatrudnił podatnika w fabryce od kwietnia, nie mógł za niego dokonać rocznego rozliczenia, gdyż jego pracownik wcześniej uzyskiwał dochody z umowy zlecenia u innego podmiotu. Konsekwencją zmiany pracy będzie obowiązek samodzielnego rozliczenia dochodów i zapłaty należnego podatku. Pracownik powinien zsumować dochody z umowy zlecenia i z umowy o pracę w jednym zeznaniu rocznym PIT-37 i obliczyć należny podatek za 2007 rok.
Ważne!
Pracownik, który w ciągu roku zmienił pracodawcę, musi dokonać samodzielnie rocznego rozliczenia dochodów i wyliczenia podatku na podstawie uzyskanych od pracodawców informacji PIT-11
BOGDAN ŚWIĄDER