W praktyce duże problemy stwarza interpretacja art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Uznaje on również za odpłatną dostawę (a tym samym za czynność podlegającą VAT) nieodpłatne przekazywanie towarów. Według tych regulacji za odpłatną dostawę towarów należy uznać przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności:
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2) wszelkie inne przekazanie towarów bez wynagrodzenia, w szczególności darowizny
- jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.
UWAGA!
Przepisów tych nie stosuje się (czyli przekazanie tych towarów nie podlega VAT) do przekazywanych drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych, prezentów o małej wartości i próbek.
Problem polega na tym, że według organów podatkowych (mimo że nie wynika to wprost z przepisów) przez odpłatną dostawę towarów rozumie się także przekazanie towarów bez wynagrodzenia, jeżeli przekazania dokonano na cele związane z przedsiębiorstwem, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu tych towarów. Nieodpłatne przekazanie klientom towarów w ramach reprezentacji i reklamy podlega więc według organów podatkowych opodatkowaniu - z wyjątkiem przekazania drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych, prezentów o małej wartości i próbek.
Według definicji ustawowej za prezenty o małej wartości uznaje się przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:
l o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł, jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób,
l których przekazania nie ujęto w ewidencji, jeżeli wartość rynkowa nie przekracza 5 zł.
Natomiast analiza tego przepisu prowadzi do wniosku, że przekazanie na cele związane z prowadzonym przedsiębiorstwem nie podlega nigdy VAT. Nie oznacza to, że każde nieodpłatne przekazanie towarów na cele związane z prowadzonym przedsiębiorstwem będzie podlegać VAT. Również w niektórych przypadkach organy podatkowe uznają, że są to czynności niepodlegające VAT.
Zużycie towarów na cele reprezentacji
Z zużyciem na cele reprezentacji mamy do czynienia wtedy, gdy np. podatnik kupuje artykuły spożywcze, kawę, herbatę itp., które następnie zużywa, przyjmując klientów czy kontrahentów. W takim przypadku organy podatkowe uznają, że czynność ta nie podlega VAT. Wynika to z art. 7 ust. 2 ustawy, według którego zużycie towarów podlega opodatkowaniu VAT jedynie wtedy, gdy ich spożytkowanie następuje na cele osobiste osób ściśle wymienionych w art. 7 ust. 2 pkt 1. Natomiast z art. 7 ust. 2 pkt 2 wynika, że opodatkowaniu poddane zostało jedynie wszelkie inne przekazanie - a nie ma tu mowy o zużyciu towarów. Dlatego zużycie towarów na zebraniach wewnętrznych, przez pracowników lub członków organów stanowiących osób prawnych, w trakcie poczęstunków dla kontrahentów w ramach działalności podatnika (napoje, ciastka itp.) nie podlega VAT. Należy pamiętać, że również spożyte przez pracowników w czasie pracy towary (kawa, herbata czy ciastka) nie są przekazaniem lub zużyciem na cele osobiste pracowników lub członków organów stanowiących osób prawnych oraz nie są zużyciem na cele reprezentacji i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Pracownicy (jak również członkowie organów stanowiących osób prawnych) nie realizują w zakładzie pracy celów osobistych, tym samym nie istnieje również obowiązek wystawienia faktury wewnętrznej.
Jak czytamy w piśmie z 11 września 2007 r. Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie (nr 1472/RPP1/443-314/07/DUM): „Jeżeli chodzi natomiast o artykuły spożywcze, spółka podkreśla, że ich przeznaczenie dla jej gości i kontrahentów obejmuje przygotowanie na koszt spółki drobnego poczęstunku w trakcie spotkań i innych okazji związanych z działalnością spółki. W opinii Naczelnika tut. Urzędu dochodzi tutaj do zużycia towarów na potrzeby reprezentacji i reklamy, a więc w celach związanych z działalnością spółki, nawet jeśli produkty są spożywane również przez pracowników uczestniczących w tego rodzaju spotkaniach. Czynności te nie stanowią dostawy ani przekazania towarów w myśl powołanego wyżej przepisu art. 7 ustawy o VAT, zatem nie mogą podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług”.
Przekazanie na cele reprezentacji
Nie ma wątpliwości, że przekazanie towarów na cele reprezentacji jest przekazaniem na cele związane z prowadzonym przedsiębiorstwem. Takie przekazanie co do zasady powinno więc podlegać VAT. Jednak organy podatkowe uznają, że przekazanie takie nie podlega opodatkowaniu, gdy:
1) przekazywane towary można zaliczyć do prezentów o małej wartości, próbek, drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych (należy tu zwrócić uwagę, że przekazywane materiały reklamowe i informacyjne muszą mieć postać drukowaną - przekazywanie materiałów w formie elektronicznej nie spełnia więc tego warunku),
2) podatnikowi, przy nabyciu towarów i usług przekazywanych na cele reprezentacji i reklamy, nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT.
Podatnikowi nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia VAT:
l gdy zakupione towary i usługi będą przekazywane na cele reprezentacji - nie przysługuje bowiem prawo do odliczenia VAT zawartego w cenie nabywanych towarów i usług, jeśli wydatki na ich nabycie nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów. Mimo że wydatku nie możemy zaliczyć do kosztów, to według większości organów podatkowych do kosztów możemy zaliczyć VAT naliczony. Natomiast wydatki na cele reprezentacji nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Więc w tym przypadku przekazanie nie podlega VAT. Przepisy przewidują od tej zasady wyjątki. To znaczy można odliczyć VAT, ale pod warunkiem, że opodatkujemy to przekazanie. Uznaje się, że podatnik ma wybór - to znaczy może odliczyć VAT i opodatkować przekazanie lub nie odliczać VAT;
l gdy zakupiono usługi gastronomiczne i hotelowe;
l gdy zakupione towary i usługi będą przekazywane na cele reklamowe organizacji, której działalność jest zwolniona z VAT. Ponieważ prawo do odliczenia VAT jest uzależnione od tego, w jakim zakresie towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
PRZYKŁAD
Fundacja zakupiła towary, które zostaną przekazane na cele reklamowe związane z akcją organizowaną przez fundację. Działalność ta - jako statutowa - jest zwolniona z VAT. Nie przysługuje więc prawo do odliczenia VAT i nie należy opodatkowywać przekazywanych towarów.
UWAGA!
Gdy przysługuje nam prawo do odliczenia VAT, według organów podatkowych należy takie przekazanie opodatkować.
Najnowsze orzecznictwo
W ostatnim czasie wydano wiele orzeczeń, w których sądy uznały, że stanowisko organów podatkowych jest nieprawidłowe. Wskazują również, że nieprawidłowy jest argument organów skarbowych, iż obowiązek opodatkowania VAT takiego przekazania wynika z przepisów dyrektywy.
Jak czytamy w wyroku z 20 lutego 2008 r. WSA w Rzeszowie (sygn. akt I SA/Rz 875/07): „Brak w przepisach ustawowych podstawy prawnej dla opodatkowania takiej darowizny na cele związane z działalnością przedsiębiorstwa oznacza, że - stosownie do treści art. 217 Konstytucji RP - pozostaje ona poza zakresem opodatkowania. Powyższej oceny nie zmieniają podnoszone przez organy podatkowe argumenty odnoszące się do konieczności uwzględnienia przy interpretacji przepisów ustawy o VAT uregulowań wspólnotowych, zwłaszcza zawartych w dyrektywach dotyczących podatku od wartości dodanej. Zarówno z treści art. 5 ust. 6 VI Dyrektywy, jak i z odpowiadającego co do treści przepisu art. 16 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r., która weszła w życie 1 stycznia 2007 r., wynika, że wykorzystanie przez podatnika towarów stanowiących część majątku jego przedsiębiorstwa do celów prywatnych jego lub jego pracowników, przekazanie ich nieodpłatnie albo bardziej ogólnie użycie ich do celów innych niż prowadzona przez niego działalność, jeśli podatek od wartości dodanej od powyższych towarów lub ich części podlegał w całości lub w części odliczeniu, jest uznawane za odpłatną dostawę towarów. Jednakże za taką dostawę nie jest uznawane wykorzystanie do celów działalności przedsiębiorstwa podatnika towarów stanowiących prezenty o niskiej wartości i próbki. Niesporne jest, że celem unormowania wspólnotowego jest konieczność opodatkowania każdego nieodpłatnego zbycia towarów przedsiębiorstwa podatnika, w stosunku do których podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Choć przepisy art. 7 ust. 2 i ust. 3 ustawy o VAT nawiązują do treści powyższych dyrektyw, to należy zauważyć, że nie nastąpiła całkowita implementacja wskazanych wyżej przepisów dyrektyw na grunt polskiego ustawodawstwa”.
Również w wyroku z 30 października 2007 r. WSA w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 599/07) uznał, że: „Czynności nieodpłatne mieszczące się w zakresie przedmiotowym wskazanym w art. 7 ust. 3 ustawy o VAT nie będą zatem nigdy opodatkowane, niezależnie od tego, czy przekazanie towarów tam wymienionych następuje na cele związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa oraz od tego, czy podatnikowi przysługiwało przy nabywaniu tych towarów prawo do odliczenia podatku, czy też nie (podobne stanowisko wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 3 kwietnia 2007 r. - sygn. akt I SA/Wr 152/07)”.
Wprawdzie wyroki zostały wydane w indywidualnych sprawach i nie są wiążącą wykładnią obowiązującego prawa, to jednak w przypadku gdy nie będziemy się stosować do zaleceń organów podatkowych, są duże szanse, aby wygrać sprawę przed sądem. Pojawiają się orzeczenia (m.in. wyrok WSA z 15 października 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 929/07), według których takie przekazanie podlega VAT, ale są one w mniejszości.
Joanna Dmowska
Podstawa prawna:
l ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1382