Ulga rehabilitacyjna w PIT 2014 / 2015
Odliczeniu od dochodu podlegają wydatki na cele rehabilitacyjne. Zasady i warunki uprawniające do takich odliczeń określają przepisy ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.), czyli tzw. ustawa o PIT.
Ustawa ta wskazuje nie tylko krąg osób uprawnionych do ulgi rehabilitacyjnej. Określa także rodzaje wydatków (są wśród nich ograniczone limitem odpisów oraz nielimitowane), które można odliczyć od dochodów opodatkowanych PIT. Podobnie jak w przypadku innych odliczeń, tak i w przypadku tej ulgi możliwość dokonania odliczenia uzależniona została przez ustawodawcę od spełnienia wielu, dość rygorystycznie egzekwowanych przez przedstawicieli fiskusa, warunków.
Uprawnieni do ulgi
Ulga rehabilitacyjna jest przewidziana wyłącznie dla osób niepełnosprawnych oraz podatników, którzy mają na utrzymaniu osoby niepełnosprawne. Przepisy określają przy tym zarówno to, kogo należy uważać za osobę niepełnosprawną, jak i kiedy można mówić o tym, że na utrzymaniu podatnika znajduje się osoba niepełnosprawna.
Warunkiem, od którego zależy prawo do odliczenia wydatków rehabilitacyjnych, jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek, orzeczenia o zakwalifikowaniu (przez organy orzekające) do jednego z trzech stopni niepełnosprawności lub decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy lub przyznającej rentę szkoleniową albo - w przypadku osób, które nie ukończyły 16 lat - orzeczenia o rodzaju i stopniu niepełnosprawności. Zasada ta dotyczy wszystkich wydatków rehabilitacyjnych, zarówno tych, które podlegają odliczeniom limitowanym, jak i tych, które nie są objęte żadnymi limitami.
Należy także pamiętać, że orzeczenia wydawane przez działające obecnie zespoły orzekające o stopniu niepełnosprawności nie określają już, do której z trzech grup inwalidztwa ktoś należy. Grupy inwalidztwa zastąpiono trzema stopniami niepełnosprawności: znacznym, umiarkowanym i lekkim.
Ważne definicje
W ustawie o PIT wyjaśniono w związku z tym, że w każdym przypadku, gdy w przepisach dotyczących ulgi rehabilitacyjnej jest mowa o osobach zaliczanych do I grupy inwalidztwa, należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których na podstawie przepisów obecnej ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo znaczny stopień niepełnosprawności.
WAŻNE!
Utrzymanie osoby niepełnosprawnej oznacza, że podatnik zapewnia jej środki do życia
Z kolei gdy w przepisach dotyczących ulg rehabilitacyjnych jest mowa o osobach zaliczanych do II grupy inwalidztwa, należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie przepisów obecnej ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, orzeczono całkowitą niezdolność do pracy albo umiarkowany stopień niepełnosprawności.
Prawa nabyte
Niezależnie od wyjaśnienia, co oznaczają odpowiednie grupy inwalidztwa, ustawa o PIT stanowi, że z odliczenia ulg rehabilitacyjnych można korzystać także wtedy, gdy osoba, której dotyczy wydatek, posiada orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do 31 sierpnia 1997 r., a więc na podstawie przepisów ustawy z 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 46, poz. 201 z późn. zm.) lub w odniesieniu do dzieci do lat 16 orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez lekarza specjalistę lub właściwą przychodnię specjalistyczną publicznej służby zdrowia.
Grupy inwalidztwa
Osoby zaliczane do I grupy inwalidztwa to także odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono: całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo znaczny stopień niepełnosprawności.
Osoby zaliczane do II grupy inwalidztwa to także odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono: całkowitą niezdolność do pracy albo umiarkowany stopień niepełnosprawności.
Interpretacje urzędów
Osoby, które nie mają orzeczonej niepełnosprawności, nie będą miały prawa do ulgi. Wskazał na to m.in. naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy w interpretacji wydanej 9 marca 2006 r. (nr DL-II-415-IX/31/3/06). Jak w niej twierdził, prawo do odliczenia od podstawy opodatkowania wydatków związanych z odpłatnym pobytem w specjalistycznym zakładzie rehabilitacji spełniających kryterium wydatku rehabilitacyjnego nie przysługuje osobie, która nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności.
Również NSA w wyroku z 20 sierpnia 1997 r. (sygn. akt III SA 830/96; niepublikowany) podkreślił, że podatnik nieposiadający orzeczenia komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia o niepełnosprawności nie mógł odliczyć od dochodu wydatków na cele rehabilitacyjne.
Interesujące są także wyjaśnienia z 11 września 2006 r., których udzielił naczelnik Urzędu Skarbowego w Sanoku (nr US. PDa-415/13/06) w odpowiedzi na pytanie, czy wydatki poniesione na cele rehabilitacyjne przed datą wydania orzeczenia o niepełnosprawności uprawniają do skorzystania z ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych.
ODLICZENIE TYLKO RAZ
Odliczeniu od dochodu opodatkowanego według skali podatkowej podlegają tylko te wydatki, które nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów i które nie zostały odliczone na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. I odwrotnie, odliczeniu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne podlegają wyłącznie te wydatki, które nie zostały odliczone od dochodu lub zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Chodzi o to, aby nikomu nie przyszło do głowy odliczyć tej samej kwoty dwa razy. A teoretycznie taki błąd jest możliwy. Podatnicy objęci ryczałtem rozliczają się do końca stycznia w odrębnym zeznaniu (PIT-28). Podatnicy opodatkowani według skali podatkowej rozliczają się do końca kwietnia (na formularzach PIT-36 i PIT-37).
Niepełnosprawność dziecka
Z przedstawionego w pytaniu stanu faktycznego wynikało, że orzeczenie o niepełnosprawności dziecka wydane zostało 21 czerwca 2006 r., podczas gdy wydatki na cele rehabilitacyjne poniesiono już 12 kwietnia 2006 r. i 5 czerwca 2006 r. (zakup kombinezonu uciskowego i leków).
Zdaniem naczelnika, z uwagi na fakt, że orzeczenie zawiera stwierdzenie, że niepełnosprawność istnieje od marca 2006 r., podatnik ma prawo do dokonania odliczeń wydatków na cele rehabilitacyjne poniesionych we wskazanych datach. Z pisma podatnika wynikało, że posiada on dowód poniesionego wydatku na kombinezon uciskowy, który jest niezbędny przy wykonywaniu czynności życiowych oraz w rehabilitacji osoby niepełnosprawnej.
Przepisy uzależniają skorzystanie z ulgi podatkowej od posiadania stosownego orzeczenia o niepełnosprawności, nie wiążą jednak tego orzeczenia (daty jego wydania) z poniesieniem wydatków. Jeżeli więc ustawodawca nie wprowadził powyższego ograniczenia, tym samym dopuścił skorzystanie z ulgi w przypadku poniesienia wydatku pomiędzy datą powstania niepełnosprawności (określoną w orzeczeniu) a wydaniem tego orzeczenia.
NAJBLIŻSZA RODZINA
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, podatnik ma prawo do ulgi rehabilitacyjnej tylko wtedy, gdy na jego utrzymaniu pozostają takie osoby niepełnosprawne, jak:
- małżonek,
- dzieci własne i przysposobione (czyli adoptowane),
- dzieci obce przyjęte na wychowanie,
- pasierbowie,
- rodzice,
- rodzice małżonka,
- rodzeństwo,
- ojczym,
- macocha,
- zięciowie,
- synowe.
Należy jednak pamiętać, że odliczeń można dokonać pod warunkiem, że w roku podatkowym dochody znajdującej się na utrzymaniu podatnika osoby niepełnosprawnej nie przekraczają 9120 zł.
WAŻNE!
Osoby, które nie mają orzeczonej niepełnosprawności, nie mają prawa do ulgi rehabilitacyjnej
KRYSTYNA GÓRCZAK
Współpraca EWA MATYSZEWSKA