Ponieważ ustawodawca, zmieniając przepisy dotyczące amortyzacji używanych lokali użytkowych, zagwarantował podatnikom prawa nabyte polegające na stosowaniu starych zasad dla nieruchomości wprowadzonych do ewidencji przed zmianą przepisów aż do dnia ich pełnego zamortyzowania, obecnie mamy do czynienia z różnorakim sposobem rozliczeń podatkowych, uwarunkowanych datą nabycia, a ściślej ujęcia w ewidencji środków trwałych lokalu użytkowego.
Stawka amortyzacji
Lokale użytkowe wpisane do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych do końca 2006 roku są amortyzowane na podobnych zasadach jak budynki i lokale mieszkalne. Zasadniczą różnicę stanowi wysokość rocznej stawki: 1,5 proc. dla budynków i lokali mieszkalnych oraz 2,5 proc. dla lokali użytkowych. Podobne są także reguły, wedle których nalicza się amortyzację przyspieszoną. Zarówno wówczas gdy dotyczy ona lokali mieszkalnych, jak i użytkowych wpisanych do ewidencji przed 1 stycznia 2007 r. można stosować roczną stawkę amortyzacji w wysokości do 10 proc., jeśli budynek lub lokal został wybudowany przynajmniej pięć lat wcześniej niż rozpoczęła się jego amortyzacja.
Załóżmy, że podatnik kupił pawilon handlowy w czerwcu 2006 r. Ponieważ spełniał on kryteria używanego, bo został oddany do użytkowania w 2000 roku, podatnik skorzystał z prawa do przyspieszonej amortyzacji i ustalił stawkę amortyzacji na 10 proc. Z tego tytułu wlicza w koszty 833,30 zł miesięcznie (10 tys. zł rocznie). Mimo zmiany przepisów podatnik ten w koszty 2007 roku i lat następnych będzie wliczał dalej z tytułu amortyzacji 10 tys. zł rocznie.
Zasada praw nabytych
Dla sposobu amortyzowania w koszty lokalu użytkowego roku istotną okolicznością jest więc termin wprowadzenia takiego obiektu po raz pierwszy do ewidencji środków trwałych prowadzonej przez podatnika. Stawkę amortyzacji ustala się bowiem zasadniczo na cały okres, w którym podatnik ma prawo pomniejszać koszty o ustaloną kwotę. Ustala się ją według zasad obowiązujących w momencie dokonywania tego wpisu.
Oznacza to, że jeśli budynek lub lokal użytkowy był wpisywany do ewidencji przed zmianą przepisów, czyli do 31 grudnia 2006 r. włącznie, podatnik stosuje zasady stare, a od 1 stycznia 2007 r. zasady nowe.
Nowe lokale użytkowe, które zostały wpisane do ewidencji po 1 stycznia 2007 r., amortyzowane są bez zmian. Natomiast zupełnie zmienione zostały reguły amortyzowania lokali używanych.
Używany przez rok lub pięć lat
Zgodnie z brzmieniem dodanego w ramach nowelizacji ustawy o PIT przepisu art. 22j ust. 1 pkt 4, dla budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z wykazu stawek amortyzacyjnych wynosi 2,5 proc., podatnicy mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika. Okres amortyzacji nie może być jednak krótszy niż 40 lat, pomniejszony o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia ich oddania po raz pierwszy do użytkowania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika (ale nie krótszy niż dziesięć lat).
Ważne!
Po 1 stycznia 2007 r. prawo do skrócenia amortyzacji nawet do dziesięciu lat przysługuje jedynie dla używanych (co najmniej pięcioletnich) budynków i lokali mieszkalnych oraz innych, jeśli tylko w odniesieniu do nich standardowo nie ma zastosowania roczna stawka 2,5 proc.
Z rachunku tego wynika, że na maksymalne 10-proc. roczne wliczanie w koszty budynku lub lokalu o charakterze niemieszkalnym będzie można sobie pozwolić dopiero wtedy, gdy ów obiekt będzie liczył co najmniej 30 lat. Podczas gdy w przypadku budynku lub lokalu mieszkalnego dla uzyskania takich samych korzyści podatkowych wystarczy nabyć obiekt liczący co najmniej pięć lat.
Wyższa stawka amortyzacyjna
Z drugiej zaś strony, nawet wtedy, gdy od oddania obiektu do używania upłynął choćby rok, podatnik ma prawo zastosować stawkę amortyzacji wyższą niż 2,5 proc.
Załóżmy, że podatnik kupił pawilon handlowy w maju 2008 r. Pawilon był oddany do użytkowania w kwietniu 2001 r. i od dnia oddania go do używania upłynęło siedem lat. Podatnik wylicza więc stawkę amortyzacji: 40 lat minus 7 lat, co daje 33 lata. 100 podzielone przez 33 daje roczny wskaźnik amortyzacji w wysokości 3,03 proc. Podatnik ten od lipca 2007 r. wlicza w koszty z tytułu amortyzacji 252,50 zł miesięcznie (3030 zł rocznie).
MARIANNA OLSZEWSKA