Osoby utrzymujące się z najmu lub dorabiające sobie w ten sposób podlegają dokładnie tym samym rygorom co pozostali podatnicy PIT. Oznacza to, że również oni mogą być kontrolowani. Kontrola taka może mieć charakter czynności sprawdzających, które mają na celu jedynie wstępne zweryfikowanie dokonywanych rozliczeń lub kontroli podatkowej, która polega już na dokładnym sprawdzeniu tego, czy podatnik rozlicza się prawidłowe, jak również, czy deklaruje wszystkie zarobione na najmie pieniądze do opodatkowania.
Zanim urzędnicy przystąpią do kontroli podatkowej, poszukują w pierwszej kolejności informacji o osobach, które nie zadeklarowały dochodów (przychodów) z najmu do opodatkowania. Wykorzystywane są przy tym różne źródła informacji. Najczęściej urzędnicy śledzą ogłoszenia prasowe i proszą o informację o transakcjach dotyczących wynajmowanych mieszkań i lokali mieszkalnych pracowników biur pośrednictwa handlu nieruchomościami. Zdarza się jednak i tak, że informacja o tym, że ktoś prowadzi niezgłoszony do opodatkowania najem pochodzi od życzliwego sąsiada. Każde takie zgłoszenie powinno być sprawdzone.
Taka kontrola dotyczy przy tym nie tylko tego, czy najem został w ogóle zgłoszony do opodatkowania, ale także i tego, czy wszystkie dochody z tego źródła są wykazywane, czyli np. czy podatnik, który zgłosił, że wynajmuje jedno mieszkanie, nie wynajmuje w rzeczywistości trzech. Albo też, czy mimo zadeklarowania, że wynajmowany jest jeden pokój, wynajmowane nie jest np. całe mieszkanie. By to ustalić, przedstawiciele fiskusa po uzyskania odpowiednich dokumentów mogą odwiedzić takie mieszkanie i na miejscu sprawdzić, ile osób rzeczywiście mieszka w wynajmowanym mieszkaniu, jak również przesłuchać takie osoby po to, by sprawdzić, które z nich i jaki czynsz płacą na rzecz wynajmującego.
Oględziny lokalu
Otóż organ podatkowy, za zgodą podatnika, może dokonać oględzin lokalu mieszkalnego lub części tego lokalu, jeżeli jest to niezbędne do zweryfikowania zgodności stanu faktycznego z danymi wynikającymi ze złożonej przez podatnika deklaracji oraz z innych dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków na cele mieszkaniowe.
W takim przypadku przedstawiciel fiskusa, w porozumieniu z podatnikiem, ustala termin dokonania oględzin, a podpisaną przez podatnika adnotację o ustaleniu terminu oględzin zamieszcza się w aktach sprawy. W razie nieudostępnienia lokalu mieszkalnego w uzgodnionym terminie organ podatkowy może wyznaczyć nowy termin przeprowadzenia oględzin. Jeśli oględziny się odbędą, pracownik organu podatkowego sporządzi z nich protokół, który dołączy do akt sprawy.
Niezależnie od tego, kontrolujący ma prawo wstępu na teren, do budynku lub lokalu mieszkalnego kontrolowanego w celu dokonania oględzin, jeżeli zostały one wskazane jako miejsce wykonywania działalności gospodarczej lub jako siedziba kontrolowanego; jest to niezbędne dla ustalenia lub określenia wysokości zobowiązania podatkowego lub podstawy opodatkowania; jest to niezbędne do zweryfikowania faktu poniesienia wydatków na cele mieszkaniowe uprawniających do skorzystania z ulg podatkowych. W przypadku najmu, kontrolujący najczęściej powoła się na drugą z trzech wymienionych przyczyn.
Ważne!
Oględziny w budynku kontrolowanego podatnika mogą odbyć się tylko za jego zgodą lub na podstawie zgody wydanej przez prokuratora
Czynności takie przeprowadzają upoważnieni pracownicy organu podatkowego po uzyskaniu, na wniosek organu podatkowego, zgody prokuratora rejonowego. Przed przystąpieniem do tych czynności kontrolowanemu okazuje się postanowienie prokuratora o wyrażeniu na nie zgody.
Ujawnione źródła dochodów
Co ważne, urzędnicy po ustaleniu, że dana osoba zarabia na niezgłoszonym do opodatkowania najmie, lub że deklaruje dochody (przychody) niższe od faktycznie uzyskiwanych, nie mogą uznać, że są to dochody (przychody) pochodzące z nieujawnionego źródła. Nie ma zatem groźby opodatkowania ich karną stawką PIT wynoszącą 75 proc. W takim przypadku nie można bowiem mówić o tym, że źródło pochodzenia pieniędzy niezadeklarownaych do opodatkowania jest nieznane. Jest wręcz przeciwnie. Źródło to jest znane i jest nim najem. Nie oznacza to jednak, że pozostajemy całkowicie bezkarni. Przyłapani na niewykazaniu lub zaniżaniu dochodów (przychodów) z najmu zmuszeni będziemy po pierwsze, zapłacić zaległy podatek wraz z odsetkami (obecnie 15 w skali roku). Po drugie, grożą nam kary z kodeksu karnego skarbowego.
MAREK KUTARBA
marek.kutarba@infor.pl