Począwszy od przyszłego roku ulegną zmianie niektóre przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Firmy czekają korzystne rozwiązania, m.in. w zakresie kosztów uzyskania przychodów. Nowe regulacje wejdą w życie 1 stycznia 2009 r. i będą mieć zastosowanie do dochodów osiągniętych od tej daty. Jednakże podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych, u których rok podatkowy jest inny niż rok kalendarzowy i rozpoczął się przed 1 stycznia 2009 r., będą stosować przepisy dotychczasowe do końca rozpoczętego roku podatkowego. Zmiany uwzględnią natomiast od początku kolejnego roku podatkowego. Nowe rozwiązania wprowadza ustawa z 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.
Koszty podatkowe
Istotna grupa zmian dotyczy rozliczania przez firmy kosztów uzyskania przychodów.
Po pierwsze, ustawodawca umożliwił zaliczenie do kosztów podatkowych kosztów wytworzenia lub ceny nabycia darowanej żywności. Kosztem uzyskania przychodów będzie wyłącznie wartość darowizny produktów spożywczych przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej.
Inną korzystną zmianą będzie włączenie do kosztów podatkowych kosztów zaniechanych inwestycji. Będą one potrącane w dacie zbycia inwestycji lub ich likwidacji.
Zaniechane inwestycje
W świetle obowiązujących przepisów nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów kosztów zaniechanych inwestycji. W praktyce oznacza to, że jeżeli firma poniosła określone nakłady na wytworzenie środka trwałego, lecz przed jego oddaniem do używania podatnik zaniechał inwestycji, to koszt poniesionych nakładów nie jest potrącalny podatkowo.
Przedsiębiorcy będą mogli także szybciej zaliczyć do kosztów podatkowych pensje oraz składki ZUS pracowników. W określonych przypadkach będzie można tego dokonać już w miesiącu, za który są one należne. Dziś do rozliczania tych świadczeń stosowana jest tzw. metoda kasowa, co oznacza, że kosztem są dopiero zapłacone wynagrodzenia i składki na ubezpieczenia społeczne. Nowelizacja umożliwia stosowanie tzw. metody memoriałowej przy rozliczaniu kosztów z tytułu wynagrodzeń (składek) pracodawcom, którzy regularnie wypłacają pensje pracownikom.
Nowelizacja rozwiązuje istniejące wątpliwości związane z opodatkowaniem niepodzielonych zysków w przypadku przekształcenia spółki kapitałowej w spółkę osobową. Zgodnie z kodeksem spółek handlowych wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników (wypłata dywidendy). W umowie spółki można jednak określić inny sposób podziału zysku, w tym przeniesienie go do kapitału zapasowego lub innego funduszu celowego, z przeznaczeniem na pokrycie strat lub na działalność inwestycyjną. Zgromadzone na funduszach środki to przysługująca wspólnikom, ale niepodzielona i niewypłacona dywidenda. W praktyce pojawiały się wątpliwości z rozliczeniem niepodzielonych zysków w przypadku przekształcania spółki kapitałowej w spółkę osobową.
W nowelizacji jednoznacznie wskazano, że w takim przypadku stanowią one przychód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. W rezultacie spółka powstała w wyniku przekształcenia (spółka osobowa) będzie zobowiązana jako płatnik do zapłaty zryczałtowanego podatku oraz sporządzenia informacji o pobranym podatku dla urzędu skarbowego oraz dla spółki przekształcanej.
Od przyszłego roku z ustawy o CIT zniknie przepis nakazujący ustalanie przychodu po stronie użyczającego nieruchomość. Dziś za przychód z nieruchomości udostępnionych nieodpłatnie w całości lub w części do używania innym osobom prawnym i fizycznym oraz jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej, uważa się równowartość czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy. Po zmianach przychód podatkowy po stronie użyczającego nieruchomość w ogóle nie powstanie.
Pożyczki w walucie obcej
Znowelizowane przepisy regulują zasady rozliczania kredytów (pożyczek) z klauzulą waloryzacyjną wyrażoną w walucie obcej. Chodzi o kredyty zaciągnięte w złotówkach jako równowartość kwoty wyrażonej w obcej walucie. Różnica pomiędzy kwotą otrzymanego czy zwróconego kredytu (pożyczki) z klauzulą waloryzacyjną, a kwotą tego kredytu (pożyczki) z dnia zwrotu czy otrzymania stanowić będzie odpowiednio przychód lub koszt podatkowy.
Wprowadzenie nowych przepisów oznacza zrównanie zasad rozliczania takich kredytów z kredytami walutowymi. Nie będzie już zatem wątpliwości, że różnice powstałe u pożyczkobiorcy i pożyczkodawcy na części kapitałowej kredytu (pożyczki) będą stanowić odpowiednio ich koszt lub przychód. Dotychczas organy podatkowe oraz sądy administracyjne kwestionowały taki sposób rozliczania pożyczek z klauzulą waloryzacyjną. Zwykle odmawiały możliwości zaliczenia ujemnych różnic powstałych na waloryzowanych pożyczkach do kosztów uzyskania przychodów.
Pozostałe zmiany
Od 1 stycznia 2009 r. ulegnie obniżeniu stawka odsetek za zwłokę przy korekcie kosztów związanych z rozliczeniem nabytego składnika majątku. Jeśli podatnik zamierza używać nabyty środek trwały przez okres nieprzekraczający roku, może jego wartość zaliczyć w całości kosztów uzyskania przychodów. Jednak w sytuacji gdy taki składnik majątku będzie faktycznie używany dłużej niż rok, wówczas podatnik w pierwszym miesiącu następującym po miesiącu, w którym ten rok upłynął, zalicza składnik majątku do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych. Jednocześnie zobowiązany jest skorygować koszty i wpłacić odsetki od kwoty korekty. Zgodnie z obowiązującymi przepisami stawka odsetek przy takiej korekcie wynosi 0,1 proc. za każdy dzień (co daje 36,5 proc. w skali roku). Od przyszłego roku podatnik będzie naliczał odsetki według zwykłej stawki od zaległości podatkowych. Obecnie wynosi ona 14,5 proc. w skali roku.
Nowelizacja doprecyzowała także, że wprowadzenie wartości niematerialnej i prawnej do ewidencji później niż w miesiącu przyjęcia jej do używania oznaczać będzie jej ujawnienie. W takiej sytuacji amortyzacja wartości niematerialnej i prawnej będzie dokonywana od następnego miesiąca.
Od przyszłego roku z podatku będą zwolnione dochody izb gospodarczych, organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, spółdzielczych związków rewizyjnych, działających na podstawie odrębnych ustaw - w części przeznaczonej na cele statutowe z wyłączeniem działalności gospodarczej. Katalog zwolnień poszerzy się także o odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowane na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji, uzyskane przez zagraniczne spółki.
Najważniejsze zmiany w CIT
• umożliwienie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów zaniechanych inwestycji, wartości darowizn na cele charytatywne,
• stosowanie metody memoriałowej przy zaliczaniu do kosztów podatkowych wynagrodzeń pracowników i składek ZUS,
• likwidacja opodatkowania po stronie użyczającego nieruchomość,
• uregulowanie zasad rozliczania kredytów (pożyczek) z klauzulą waloryzacyjną,
• niższe odsetki przy korekcie kosztów związanych z rozliczeniem nabycia środka trwałego.
MAGDALENA MAJKOWSKA
magdalena.majkowska@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 2 ustawy z 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 209, poz. 1316).