Nowelizacja ustawy o VAT wprowadziła zasadniczą, bardzo korzystną zmianę dla podatników, którzy osiągają niskie obroty ze swojej działalności. Artykuł 113 reguluje bowiem zasady rozliczania się i korzystania ze zwolnienia podmiotowego przez drobnych przedsiębiorców.
Do końcu 2008 r. podatnik, który utracił prawo do zwolnienia z podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może dopiero po upływie trzech lat, licząc od końca miesiąca, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie z niego skorzystać. Od 1 stycznia 2009 r. termin ten wynosi rok i będzie liczony od końca roku podatkowego, w którym podatnik utracił prawo do zwolnienia lub z niego zrezygnował.
Jest to zatem zasadnicza, a co najważniejsze bardzo korzystna zmiana dla drobnych podatników, których obroty nie przekraczają 50 000 zł. Obowiązujące do końca grudnia 2008 r. zasady powodowały, że bez względu na to, czy w kolejnym roku po utracie bądź samodzielnej rezygnacji ze zwolnienia podatnik uzyskiwał małe obroty, czy duże, nie mógł ponownie skorzystać ze zwolnienia. Związany był bowiem terminem 3 lat.
Przykład
Wariant 1
Spółka utraciła prawo do zwolnienia ze względu na przekroczenie kwoty limitu obrotu w sierpniu 2005 r. Do końca grudnia br. ma prawo skorzystać z tego uprawnienia ponownie od września 2008 r., pod warunkiem że jej obrót netto za 2007 r. nie przekroczył kwoty 39 700 zł i za 2008 r. (liczony narastająco od 1 stycznia do 31 sierpnia 2008 r.) nie przekroczy wartości 50 000 zł, a spółka nie prowadzi działalności wyłączającej z prawa do zwolnienia.
Wariant 2
Spółka utraciła prawo do zwolnienia w czerwcu 2008 r. Z ponownego zwolnienia podmiotowego według nowych zasad będzie mogła skorzystać, jeśli spełni wszystkie warunki do zwolnienia od stycznia 2010 r.
Od 1 stycznia 2009 r. przedsiębiorcy, którzy są czynnymi podatnikami VAT na skutek utraty prawa do zwolnienia lub rezygnacji z tego uprawnienia, mają możliwość ponownego powrotu do zwolnienia. W tym przypadku muszą być spełnione łącznie trzy warunki:
1. Musi upłynąć okres 1 roku, licząc od końca roku, w którym utracili prawo do zwolnienia lub z niego zrezygnowali (art. 113 ust. 11 ustawy o VAT).
2. Wartość ich sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50 000 zł, przy czym do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku (art. 113 ust. 11 ustawy o VAT).
3. Nie wykonują czynności wymienionych w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, tj. :
• importu towarów i usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca,
• dostaw:
a) wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,
b) towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem: energii elektrycznej (PKWiU 40.10.10), perfum i wód toaletowych (PKWiU 24.52.11), kosmetyków upiększających do ust i oczu (PKWiU 24.52.12), kosmetyków do manicure i pedicure (PKWiU 24.52.13), pudrów kosmetycznych i higienicznych - z wyłączeniem przeznaczonych dla dzieci (PKWiU ex 24.52.14-00), pozostałych kosmetyków upiększających do twarzy (PKWiU 24.52.15-00.10), dezodorantów osobistych i preparatów przeciwpotowych (PKWiU 24.52.19-50.00), preparatów do higieny intymnej (PKWiU 24.52.19-90.10), środków higienicznych kosmetycznych, gdzie indziej niewymienionych (PKWiU 24.52.19-90.3), preparatów toaletowych dla zwierząt (PKWiU 24.52.19-90.60), kosmetyków i wyrobów perfumeryjnych, pozostałych, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 24.52.19-90.90), kart do gry - z wyłączeniem kart do gry dla dzieci (PKWiU ex 36.50.41-00), cygar, również z obciętymi końcami, cygaretek i papierosów z tytoniu lub namiastek tytoniu (PKWiU 16.00.11), tytoniu do palenia (PKWiU 16.00.12-30), tabaki (PKWiU ex 16.00.12-90.20),
c) nowych środków transportu,
d) terenów budowlanych oraz przeznaczonych pod zabudowę;
• świadczenia usług prawniczych oraz usług w zakresie doradztwa, a także usług jubilerskich;
• nie mają siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium kraju.
WAŻNE!
W styczniu 2009 r. wchodzi w życie przepis ustawy o VAT, który umożliwia podatnikowi zwrot po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił bądź zrezygnował ze zwolnienia.
Należy pamiętać, że przy ewentualnym powrocie do zwolnienia podmiotowego podatnik jest zobowiązany do dokonania korekty podatku naliczonego zgodnie z zasadami przewidzianymi w ustawie (patrz komentarz do art. 91). Konsekwencją objęcia podatnika zwolnieniem podmiotowym jest to, że wykonywane przez niego czynności są zwolnione z opodatkowania.
Kolejne korzyści polegają na tym, że podatnik taki jest zwolniony z obowiązków rejestracyjnych w VAT. Może on jednak dobrowolnie się zarejestrować jako podatnik VAT zwolniony. Nie jest również obciążony wieloma obowiązkami związanymi z rozliczeniem VAT, tj. nie ma obowiązku składania deklaracji podatkowych, prowadzenia ewidencji zakupów.
Podkreślenia wymaga fakt, że warunkiem ponownego korzystania ze zwolnienia w 2009 r. jest przede wszystkim wysokość obrotów. Do końca bieżącego roku, tj. do 31 grudnia 2008 r., wysokość obrotów nie może przekroczyć kwoty 50 000 zł. Z chwilą jej przekroczenia nastąpi utrata prawa do zwolnienia już w roku bieżącym, co będzie skutkowało jednoczesną utratą prawa do korzystania ze zwolnienia podmiotowego w VAT w przyszłym roku. W takiej sytuacji ponowny wybór zwolnienia będzie możliwy najwcześniej po upływie roku (licząc od końca roku, w którym nastąpiła jego utrata) oraz pod warunkiem że kwota limitu za rok poprzedzając rok, w którym będziemy korzystać ze zwolnienia, nie przekroczy kwoty limitu uprawniającego do tego zwolnienia. Od stycznia 2009 r. do zwolnienia mogą korzystać podatnicy, którzy najwcześniej zrezygnowali ze zwolnienia lub utracili do niego prawo najwcześniej w 2007 r. i obrót w 2008 r. nie przekroczył 50 000 zł.
• art. 113 ust. 1 i ust. 8 i 11 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. ustawa zmieniająca na dzień oddawania materiałów do druku nie została jeszcze opublikowana
• art. 1 pkt 59 ustawy z 7 listopada 2008 r. o zmienie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - ustawa zmieniająca na dzień oddawania materiałów do druku nie została jeszcze opublikowana
Magdalena Miklewska
ekspert w zakresie VAT