ETS zajmował się przepisami w nowej ustawie regulującymi prawo do odliczenia VAT od zakupu paliwa - art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy. Jednak jego ustalenia można zastosować również do zakupu samochodów oraz ich leasingu.
Trybunał oceniał zgodność z dyrektywą zarówno przepisów wprowadzonych od 1 maja 2004 r., jak i przepisów, które weszły w życie od 22 sierpnia 2005 r. Uznał, że: wtych okolicznościach na zadane pytania należy odpowiedzieć, że art. 17 ust. 6 akapit drugi szóstej dyrektywy stoi na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie przy dokonywaniu transpozycji tej dyrektywy do prawa wewnętrznego uchyliło całość przepisów krajowych dotyczących ograniczeń prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego przy zakupie paliwa do samochodów używanych dla celów działalności podlegającej opodatkowaniu, zastępując je, w dniu wejścia w życie tej dyrektywy na swym terytorium, przepisami ustanawiającymi nowe kryteria w tym przedmiocie, jeżeli - co winien ocenić sąd krajowy - te ostatnie przepisy powodują rozszerzenie zakresu zastosowania wskazanych ograniczeń. Powyższy przepis w każdym razie stoi na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie zmieniło później swe ustawodawstwo, obowiązujące od wyżej wskazanego dnia, w sposób, który rozszerza zakres zastosowania tych ograniczeń w stosunku do sytuacji istniejącej przed tym dniem.
Jako kryterium niezgodności polskich przepisów z dyrektywą trybunał uznał rozszerzenie ograniczeń w odliczaniu VAT obowiązujących do 30 kwietnia 2004 r. w nowych przepisach. Polskie przepisy, zarówno obowiązujące od 1 maja 2004 r., jak i te, które obowiązują od 22 sierpnia 2005 r., rozszerzyły ograniczenia w odliczaniu VAT na inne samochody. Do 30 kwietnia 2004 r. prawo do odliczenia VAT nie przysługiwało bowiem tylko od zakupu paliwa do samochodów osobowych lub innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg. W przypadku tzw. samochodów z kratką podatnicy mogli odliczyć VAT w całości od ich zakupu oraz paliwa do nich, również w przypadku ich leasingu. Od 1 maja 2004 r. większość tych samochodów nie spełniała kryteriów tzw. wzoru Lisaka, gdzie ładowność powyżej 697 kg samochodu określała prawo do odliczenia VAT. Kolejny raz ustawodawca rozszerzył ograniczenia na inne samochody od 22 sierpnia 2005 r. Nie można się zgodzić z Ministerstwem Finansów, że zmiana wprowadzona w przepisach ustawy o podatku od towarów usług z dniem 22 sierpnia 2005 r., co do zasady, miała charakter techniczny, gdyż część samochodów z tym dniem przestała spełniać warunki uprawniające do odliczenia.
Jakie uprawnienia daje nam wyrok ETS:
1. Możliwość skorygowania rozliczenia VAT za miesiące, w których nie odliczyliśmy VAT od zakupu paliwa lub odliczyliśmy tylko 50 lub 60% podatku naliczonego, nie więcej niż 5000 lub 6000 zł, od ich zakupu lub leasingu, i wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty.
Musimy pamiętać, że:
• w 2009 r. można skorygować już tylko deklaracje za 2005 r., rozliczenia za 2004 r. już nie możemy korygować;
• możemy wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty, gdy w wyniku korekty deklaracji zmniejszy się kwota podatku do wpłaty (jak napisać wniosek o stwierdzenie nadpłaty - str. 40);
• możemy wystąpić z wnioskiem o wznowienie postępowania, gdy zostało zakończone decyzją ostateczną, w której odmówiono nam prawa do odliczenia VAT od paliwa lub pełnego prawa do odliczenia od zakupu samochodu czy jego leasingu; postępowanie zostanie wznowione tylko na nasze żądanie wniesione w terminie miesiąca od dnia publikacji sentencji orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
2. Odliczania na bieżąco VAT od zakupu paliwa i VAT w pełnej wysokości od zakupu lub leasingu samochodu.
Uprawnienia te będą na pewno przysługiwać podatnikom, którzy mogliby odliczać VAT przed 1 maja 2004 r. i którzy:
• kupili lub wzięli w leasing tzw. samochód z kratką po 1 maja 2004 r. i nie odliczyli VAT w całości oraz nie odliczali VAT od zakupu paliwa do niego - mogą oni skorygować w części nieodliczony podatek od ich nabycia lub rat leasingowych oraz nieodliczany podatek od zakupu paliwa;
Przykład
Spółka zakupiła w styczniu 2005 r. tzw. samochód z kratką, który nie spełniał kryterium wzoru Lisaka. Dlatego odliczyła w deklaracji za styczeń tylko 50% podatku naliczonego i nie odliczała VAT od zakupów paliwa. Może skorygować deklarację za styczeń oraz deklaracje za miesiące, w których mogła odliczyć zakup paliwa.
• kupili samochód przed 1 maja 2004 r. i odliczali VAT od paliwa, ale według nowych przepisów utracili prawo do odliczenia VAT - mogą oni skorygować nieodliczany podatek od zakupu paliwa;
• po 22 sierpnia 2005 r. nabyli samochód spełniający wzór Lisaka i nie odliczyli 100% VAT od jego nabycia i nie mogli odliczać VAT od zakupu paliwa do niego - mogą oni skorygować w części nieodliczony podatek od ich nabycia oraz nieodliczany podatek od zakupu paliwa;
• wzięli w leasing samochód, który spełniał kryterium wzoru Lisaka, i nie zarejestrowali umowy leasingowej - mogą skorygować w części nieodliczony podatek od rat leasingowych i paliwa;
• do 21 sierpnia 2005 r. odliczali VAT od paliwa, ale 22 sierpnia stracili do tego prawo - mogą oni skorygować nieodliczany podatek od zakupu paliwa.
WAŻNE!
Korygując podatek naliczony, podatnik musi skorygować koszty uzyskania przychodów. Nie ma jednak w tym przypadku obowiązku korygowania wstecz. Korekty powinnien dokonać na bieżąco.
Jak rozliczyć tę korektę w podatku dochodowym, piszemy w nr. 2/2009 Monitora księgowego.
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku samochodów, które również przed 1 maja 2004 r. nie dawały prawa do odliczenia VAT od zakupu, tj. samochodów osobowych. Według Ministerstwa Finansów w tym przypadku prawo do korekty i odliczania VAT nie będzie przysługiwało. Stanowisko to jest błędne. Obecnie obowiązujące przepisy są bowiem niezgodne z dyrektywą, gdyż ograniczają prawo do odliczenia VAT w porównaniu do poprzednio obowiązujących przepisów. Natomiast przepisy obowiązujące do 30 kwietnia 2004 r. zostały uchylone. Dlatego, do czasu wprowadzenia ich do obecnie obowiązujących przepisów, nie powinno być ograniczenia w odliczaniu VAT ze względu na rodzaj samochodu. Nie można wymagać od podatników obowiązku stosowania uchylonych przepisów. Stanowisko to będzie jednak kwestionowane przez urzędy skarbowe.
Joanna Dmowska
ekspert w zakresie VAT