Cyfryzacja
Cyfryzacja jest tym trendem z zakresu nowych technologii, który już jest zaawansowany w polskiej księgowości. To, że 100% księgowych korzysta z komputerowych programów finansowo-księgowych, to oczywistość. Ale coraz więcej polskich firm, a więc i księgowych korzysta z elektronicznego obiegu dokumentów: e-faktur, zamówień, dokumentów magazynowych, umów podpisywanych elektronicznie, czy dokumentów bankowych. Dokumenty te coraz częściej przechowuje się w systemach dostępnych w chmurze obliczeniowej na zewnętrznych serwerach.
Narzędzia do obsługi elektronicznego obiegu dokumentów oferuje szereg firm softwareowych ale także niektóre banki. Narzędzia te oferują m.in.:
- zamianę dokumentów papierowych na elektroniczne (technologia OCR),
- przesyłanie dokumentów elektronicznych do klientów, kontrahentów i organów podatkowych,
- cyfrowy podpis, którym można opatrywać dokumenty elektroniczne,
- cyfrową dekretację poszczególnych dokumentów,
- generowanie dokumentów opatrywanych kodami kreskowymi czy QR-kodami, dzięki którym łatwiejsza jest automatyczna dystrybucja i księgowanie,
- śledzenie na bieżąco statusu poszczególnych dokumentów księgowych,
- szybki dostęp do znajdujących się w systemie dokumentów księgowych i łatwa ich archiwizacja w formie elektronicznej.
E-faktury
Od 2018 roku wszyscy podatnicy VAT mają ustawowy obowiązek prowadzenia ewidencji VAT w formie elektronicznej. Ma to związek z obowiązkiem comiesięcznego dostarczania do Ministerstwa Finansów pliku JPK_VAT, który od 2018 roku dotyczy również wszystkich podatników. Te zmiany wymusiły na większości polskich firm wdrożenie elektronicznego fakturowania. Elektronicznie wystawiane są własne faktury (sprzedażowe), a obce faktury (zakupowe) elektroniczne, czy nawet papierowe są w prosty sposób rejestrowane w naszym systemie informatycznym.
Wielu ekspertów z firm technologicznych a także sami przedsiębiorcy przyznają, że cyfryzacja podatków wymuszona przez przepisy (zwłaszcza wspomniany Jednolity Plik Kontrolny oparty na technologii XML) przyśpieszyła cyfryzację wielu firm.
Ponadto kompleksowy system e-faktur został wdrożony w 2019 r. w zamówieniach publicznych w Polsce. Od kwietnia 2019 r. funkcjonuje Platforma Elektronicznego Fakturowania (PEF). Jest to centralna platforma do odbierania i wysyłania ustrukturyzowanych faktur elektronicznych i innych dokumentów pomiędzy zamawiającymi a wykonawcami zamówień publicznych. PEF zapewnia cyfrową obsługę faktur oraz innych dokumentów związanych z procesem obsługi zamówień publicznych, takich jak: zamówienie, awizo dostawy, potwierdzenie odbioru, faktura korygująca i nota księgowa. Przy wykorzystaniu PEF każdy elektroniczny dokument można przygotować, sprawdzić jego kompletność i poprawność oraz przesłać lub odebrać. Od 1 sierpnia 2019 r. zamawiający ma obowiązek przyjmować e-faktury w zamówieniach publicznych niezależnie od wartości wskazanej na fakturze.
Chmura obliczeniowa
Postępująca cyfryzacja i coraz szybszy internet pozwalają na coraz szersze korzystanie z technologii chmury obliczeniowej. Chodzi tu w szczególności o możliwość korzystania z oprogramowania dostępnego przez internet (na serwerze dostawcy oprogramowania) po zalogowaniu. W tym modelu klient nie kupuje licencji, nie musi instalować oprogramowania na swoim komputerze i nie martwi się o aktualizacje. Już teraz wiele firm korzysta z oprogramowania finansowo-księgowego w chmurze.
Z przeprowadzonego w drugiej połowie marca 2020 r. przez redakcję czasopisma „Computerworld” badania ankietowego „Chmura obliczeniowa w Polsce 2020” wynika, że 51% polskich firm widzi przyszłość w chmurze obliczeniowej (tj. albo ma już przygotowany szczegółowy plan migracji do chmury albo przynajmniej podjęło decyzję w tym kierunku). Oczywiście dotyczy to w dużej mierze dokumentów księgowych.
Blockchain
Polska Wikipedia określa blockchain (z jęz. ang. łańcuch bloków), jako zdecentralizowaną i rozproszoną bazę danych (rejestr) w modelu open source w sieci internetowej o architekturze peer-to-peer (P2P) bez centralnych komputerów i niemającą scentralizowanego miejsca przechowywania danych. Ta rozproszona baza danych służy do księgowania poszczególnych transakcji, płatności lub zapisów księgowych i jest zakodowana za pomocą algorytmów kryptograficznych. Blockchain to publiczny i jawny rejestr do którego dostęp może uzyskać każdy.
Umiejętne zastosowanie technologii blockchain pozwala m.in. skuteczniej zabezpieczyć elektroniczne faktury VAT. Zdaniem Marcina Lorenca z DoxyChain blochchain gwarantuje nienaruszalność faktury, a każda nawet najmniejsza zmiana jest publikowana w rejestrze rozproszonym, co daje możliwość weryfikacji cyklu życia każdej faktury. Technologia ta pozwala realnie odnaleźć zastosowanie integralności opisanej w art 106m ust. 3 ustawy o VAT: “Przez integralność treści faktury rozumie się, że w fakturze nie zmieniono danych, które powinna zawierać faktura.”
- Blockchain zmienia także oblicze rachunkowości. Rejestry transakcji realizowanych pomiędzy stronami prowadzone przy zastosowaniu blockchain są odporne na manipulacje, zapewniają nieodwracalność i trwałość zapisów oraz ochronę przed przypadkowym lub celowym zniszczeniem – twierdzi Krzysztof Burnos, Prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów. Jak tłumaczy Prezes Burnos: Transakcje rejestrowane przy użyciu łańcucha bloków są szyfrowane, pakowane w bloki oraz zatwierdzane algorytmem konsensusu. Każdy blok transakcji zawiera szyfr swojego poprzednika, dlatego oszustwo polegające na modyfikacji danych transakcji w zatwierdzonym bloku wymagałoby zmian we wszystkich istniejących.
Automatyzacja / robotyzacja
Coraz więcej informatycznych systemów finansowo-księgowych oferuję zaawansowaną automatyzację odnośnie rejestrowania i przetwarzania dokumentów elektronicznych. Człowiek już coraz częściej nie jest potrzebny do wprowadzenia do systemu faktur, rachunków, potwierdzeń przelewów i innych dokumentów.
W 2019 r. na polskim rynku rozpoczęła działalność pierwsza Agencja Pracy Robotów. Podobno największe zapotrzebowanie jest w tej chwili na roboty do księgowości, które zastępują młodszych księgowych czy stażystów. Tak naprawdę mianem robota określa się aplikację, oprogramowanie RPA (Robotic Process Automation), zaprojektowane do wykonywania konkretnych procesów.
Takie „roboty” mogą np.:
- porównywać faktury z płatnościami i raportować ewentualne rozbieżności,
- generować (a także wysyłać do klientów) przypomnienia o płatnościach i wezwania do zapłaty przeterminowanych należności,
- porównywać dane kontrahentów z danymi z wykazu podatników VAT,
- księgować i dekretować faktury i wyciągi bankowe.
Znanym przykładem robotyzacji pracy działu księgowości jest „zatrudniony” w polskim oddziale EY od 2017 r. robot „Krystyna”, który pomaga księgować wyciągi bankowe, transakcje zakupu i sprzedaży. Sprawdza też numery NIP i VAT. Przykładowo: człowiek sprawdza jeden nr NIP przez ok. 1 minutę, a „Krystyna” robi to w 20 sekund.
Sztuczna inteligencja
Zastosowanie sztucznej inteligencji w pracy księgowego jest bliżej niż sobie wyobrażamy. Tym bardziej, że pojęcie sztucznej inteligencji jest dość szerokie. Obejmuje m.in. tak „oswojoną” już technologię jak OCR. Eksperci już wiedzą, że zaawansowane formy przetwarzania i sortowania dużej ilości informacji (Big Data) i jednocześnie wychwytywania pewnych związków i prawidłowości (lub nieprawidłowości) w tych danych (tzw. uczenie maszynowe /ML - machine learning/) mogą się przydać także księgowym. Mechanizm sztucznej inteligencji może przykładowo rozpoznawać błędy i nieprawidłowości systemach księgowych, czy magazynowych.
Podsumowanie
Każde wdrożenie nowych technologii zmniejsza popyt na pracowników wykonujących proste czynności. Potrzebni są natomiast coraz bardziej pracownicy z kompetencjami obsługi nowych technologii. Dotyczy to także księgowości i księgowych. Postępujące wdrażanie kolejnych nowinek technologicznych może pomóc zerwać ze stereotypem nudnej pracy w księgowości i księgowych „wklepujących” faktury do komputera. Bowiem księgowy oprócz stałej aktualizacji wiedzy z zakresu przepisów podatkowych, będzie musiał być w coraz większym stopniu ekspertem od zarządzania danymi finansowo – księgowymi firmy przy użyciu najnowocześniejszych technologii.
Artykuł powstał w ramach Letniej Akademii Księgowości we współpracy z mBankiem i OSCBR