Odpowiedź
(...) Pismem z 29 września 2005 r., W.H. zwrócił się do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Rzeszowie z zapytaniem: „czy czynności wykonywane na zlecenie sądu lub innych organów procesowych w zakresie przeprowadzania badań i analiz technicznych dotyczących wypadków samochodowych w ruchu drogowym oraz wydanych na tej podstawie opinii, a także uczestnictwa na wezwanie sądu lub organu procesowego w postępowaniu dowodowym w charakterze świadka korzystają ze zwolnienia podmiotowego w podatku od towarów i usług w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, jeżeli ich wartość nie przekroczyła w roku podatkowym kwoty określonej w ustawie”. Przedstawiając swoje stanowisko, strona uważa, iż skoro jej przychody z tyt. ww. działalności nie przekroczyły w 2004 r. kwoty, odpowiadającej w złotych równowartości 10 000 euro, jest uprawniona do skorzystania ze zwolnienia podmiotowego na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT.
Stanowisko urzędu skarbowego
Po rozpatrzeniu sprawy Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Rzeszowie postanowieniem z 24 października 2005 r. (nr I US-II/443/101/05) uznał stanowisko podatnika przedstawione we wniosku za nieprawidłowe. W uzasadnieniu postanowienia organ pierwszej instancji, opierając się na słownikowej definicji rzeczoznawstwa, uznał, iż wykonywane przez stronę czynności mieszczą się w tym pojęciu, wobec czego stwierdził, iż podatnik wykonujący usługi biegłego na zlecenie sądu nie może korzystać ze zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ustawy. Nie godząc się z takim rozstrzygnięciem, W.H. pismem z 3 listopada 2005 r. wniósł zażalenie (...). W uzasadnieniu zażalenia strona podnosi, iż bezzasadne jest klasyfikowanie czynności biegłego sądowego z zakresu wypadków samochodowych w ruchu drogowym do rzeczoznawstwa w oparciu o definicję zawartą w jednym z wielu słowników języka polskiego. (...)
Stanowisko izby skarbowej
(...) Zgodnie z treścią przepisu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, która obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Przy tym - zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy - za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Ponieważ przy sporządzaniu opinii przez biegłego nie jest spełniony warunek dotyczący odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności, to wykonywanie przez biegłego czynności polegających na sporządzaniu opinii stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych, wg właściwej dla tej usługi stawki VAT. W świetle art. 113 ust. 1 ustawy, zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10 000 euro. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Natomiast podatnicy rozpoczynający wykonywanie czynności określonych w art. 5 ustawy w trakcie roku podatkowego - zgodnie z art. 113 ust. 9 ustawy - są zwolnieni od podatku, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, odpowiednika w złotych kwoty określonej w ust. 1 lub ust. 8. Stosownie do przepisu art. 113 ust. 13 pkt 2 ustawy zwolnień podmiotowych nie stosuje się do podatników świadczących usługi prawnicze oraz usługi w zakresie doradztwa, a także usługi jubilerskie. Przepis art. 113 ust. 14 pkt 2 ustawy zawiera delegację ustawową dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych do wydania rozporządzenia określającego listę usług, m.in. w zakresie doradztwa, których świadczenie wyklucza możliwość korzystania ze zwolnienia podmiotowego. Została ona zrealizowana w przepisie § 28 rozporządzenia Ministra Finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 95, poz. 798 z późn.zm.). Z załącznika do rozporządzenia wynika, iż zwolnienie nie ma zastosowania do wskazanego w poz. 37 - rzeczoznawstwa, z wyłączeniem doradztwa rolniczego związanego z uprawą roślin i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego.
Biorąc to pod uwagę, należy stwierdzić, iż pozycja 37 powołanego załącznika do rozporządzenia Ministra Finansów dotyczy usług rzeczoznawstwa, jeżeli mieszczą się w usługach doradztwa, z wyłączeniem doradztwa rolniczego związanego z uprawą roślin i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego.
Minister Finansów, interpretacją z 16 listopada 2006 r. (nr PT3/PP3-812-112/ /2006/LW/823) wyjaśnił, iż ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług, nie mogą korzystać podatnicy świadczący czynności wykonywane w ramach rzeczoznawstwa, które stanowią jednocześnie doradztwo - inne niż doradztwo rolnicze związane z uprawą roślin i hodowlą zwierząt, a także związane ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego. Świadczenie usług, mające charakter sporządzania opinii, jest czynnością mieszczącą się w zakresie rzeczoznawstwa. Należy jednak podkreślić, iż nie stanowi usługi doradztwa, bowiem biegły „nie doradza” organowi prowadzącemu postępowanie, lecz tworzy jeden z dowodów mogący mieć istotne znaczenie w postępowaniu. Mając to na uwadze, należy stwierdzić, iż biegły sporządzający opinie w ramach wykonywanej osobiście działalności, z tytułu której przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, może korzystać ze zwolnienia podmiotowego, na podstawie art. 113 ust. 1 lub ust. 9 ustawy o podatku od towarów i usług do momentu uzyskania kwoty odpowiadającej w złotych, równowartości 10 000 euro z tytułu wykonywania czynności, bez względu na to, jakiej sfery działalności (branży) ekspertyza ta (opinia) dotyczy.