W okresie od 2005 r. do I półrocza 2010 r. urzędy kontroli skarbowej przeprowadziły ogółem 64 postępowania kontrolne, w których stwierdzono darowizny na rzecz kościelnych osób prawnych z przeznaczeniem na cele charytatywno-opiekuńcze oraz kultu religijnego. Takie dane ujawnia Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską (nr 17951).
W związku z prowadzonymi czynnościami kontrolnymi nieprawidłowości w zakresie odliczeń podatkowych z tytułu darowizn na rzecz kościelnych osób prawnych ustalono w 18 postępowaniach kontrolnych.
Sześć z tych postępowań dotyczyło darowizn na rzecz parafii kościelnych. W tych przypadkach w toku prowadzonych kontroli ustalono, że umowy darowizny zawierane były z osobami duchownymi, które nie posiadały upoważnienia do reprezentowania kościelnej osoby prawnej. Zatem tak zawarte umowy nie uprawniały podatników do skorzystania z odliczeń z tytułu darowizn. W trakcie prowadzonych czynności potwierdzono fakty, że pieniądze, które miały być przelewane przez darczyńców na rachunek parafii katolickiej, przelewane były w rzeczywistości na rachunki osobiste osób duchownych, a następnie wybierane w gotówce i w części zwracane osobom występującym w charakterze darczyńców.
Zgodnie z wyjaśnieniami resortu finansów, przepisy ustaw regulujących stosunek państwa do poszczególnych kościołów normujące kwestię darowizn na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą są przepisami szczególnymi w stosunku do przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Tym samym osoby (fizyczne, prawne) przekazujące darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych mają prawo odliczać je w pełnej wysokości, tj. ponad kwotę limitowaną przez przepisy ww. ustaw podatkowych (odpowiednio 6% i 10%).
Warunkiem niezbędnym do skorzystania z odliczenia darowizn, o których mowa w art. 18 ust. 1 pkt 1 i 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wynikających z odrębnych ustaw, jest udokumentowanie wysokości darowizny dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna - dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.
Ponadto z ustaw regulujących stosunek państwa do poszczególnych kościołów wynika, że odliczenie darowizny uwarunkowane jest następującymi przesłankami:
- pokwitowaniem odbioru wystawionym przez obdarowanego,
- sprawozdaniem o przeznaczeniu darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, które obdarowany musi przekazać darczyńcy w okresie 2 lat od otrzymania darowizny.
oprac. Adam Kuchta