Obrót złomem jest wrażliwym obszarem działalności gospodarczej, który często jest wykorzystywany do prowadzenia działalności przestępczej. W ostatnich latach notuje się wzrost przypadków związanych z wyłudzeniami podatku VAT przy handlu złomem. Nieuczciwe firmy przyciąga m.in. dostępność złomu, jego wysoka wartość oraz nieszczelność systemu podatkowego. Ofiarą pada Skarb Państwa lub rzetelni przedsiębiorcy.
Nieprawidłowości w obrocie złomem są przedmiotem działań kontrolnych podejmowanych przez organy kontroli skarbowej. Ministerstwo Finansów ujawniło, że w 2010 r. zostało wszczętych w skali kraju 430 postępowań kontrolnych wobec podmiotów zajmującej się handlem złomem.
W dniu 1 kwietnia 2011 r. weszła w życie ustawa z 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy Prawo o miarach (Dz. U. Nr 64, poz. 332), w której zostały zawarte m.in. regulacje dotyczące zmiany w systemie naliczania i odliczania podatku VAT w obrocie surowcami wtórnymi - złomem. Zmiany polegają na przesunięciu w przypadku gdy sprzedawca i nabywca są podatnikami podatku VAT obowiązku podatkowego rozliczenia należnego podatku VAT z tytułu dostawy złomu ze sprzedawcy na nabywcę.
Zobacz artykuł: Rozliczenie zakupu złomu od 1 kwietnia 2011 r.
Jak wyjaśniło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na interpelację poselską (nr 20972), wprowadzone zmiany są wynikiem postulatów organów kontrolnych, jak również przedstawicieli podmiotów gospodarczych wskazujących na występowanie patologii w obszarze rozliczeń podatku VAT w obrocie złomem skutkujących uszczupleniami w dochodach budżetu państwa, jak również zakłócających konkurencję gospodarczą.
Zdaniem resortu nowe regulacje przyczynią się do znacznego ograniczenia działalności niezgodnej z prawem lub mającej na celu nadużywanie prawa do odliczenia podatku naliczonego z „pustych faktur” lub faktur z zawyżoną wartością z wykorzystaniem tzw. słupów.
Ważnym elementem w walce z tego rodzaju przestępczością jest współpraca administracyjna w dziedzinie podatku VAT z państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Jak wskazuje MF odbywa się ona na podstawie bezpośrednio stosowanych we wszystkich tych państwach aktów prawa wewnątrzwspólnotowego, jakimi są:
- rozporządzenie Rady (WE) nr 1798/2003 z dnia 7 października 2003 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie podatku od wartości dodanej i uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 218/92,
- rozporządzenie Komisji (WE) nr 1925/2004 z dnia 29 października 2004 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonywania niektórych przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 1798/2003 w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie podatku od wartości dodanej.
Ponadto, polskie urzędy skarbowe zobligowane są do bieżącego monitorowania oraz analizy danych i informacji gromadzonych oraz wymienianych za pośrednictwem elektronicznego systemu VIES (ang. VAT Information Exchange System), tj. systemu wymiany informacji o podatku VAT z wszystkimi państwami członkowskimi UE.
Z danych przytaczanych przez resort finansów wynika, że łączna liczba wniosków oraz informacji spontanicznych skierowanych do zagranicznych administracji podatkowych oraz otrzymanych z innych państw członkowskich UE w 2010 r. wyniosła 4646.