Z treści przepisów ustawy o rachunkowości wynika, że zdarzenia po dacie bilansu są zdarzeniami, o których jednostka uzyskała informacje po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed lub po jego zatwierdzeniu. Z punktu widzenia ewentualnych korekt w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym kluczowe znaczenie mają moment uzyskania informacji o zdarzeniu oraz istotność zdarzenia dla kształtu sprawozdania finansowego.
Zdarzenia po dacie bilansu będą wpływały na kształt sprawozdania finansowego sporządzonego za poprzedni rok obrotowy tylko wówczas, gdy informacja z nich wynikająca będzie istotna dla odbiorcy sprawozdania, który w oparciu o nie dokonuje oceny działalności i jej wyników.
Zgodnie z założeniami koncepcyjnymi sporządzania i prezentacji sprawozdań finansowych informacja jest istotna, jeżeli jej pominięcie lub zniekształcenie mogłoby wskutek wyciągnięcia błędnych wniosków wpłynąć na ocenę lub decyzję użytkownika sprawozdania finansowego.
Skutki zdarzeń nieistotnych - pojawiających się po dacie bilansu i dotyczących roku ubiegłego - należy ująć w księgach roku, w którym dane zdarzenie zostało ujawnione.
W przypadku zdarzeń istotnych, których pominięcie lub zniekształcenie mogłoby mieć negatywny wpływ na oceny lub decyzje użytkowników sprawozdania finansowego, konieczne jest prawidłowe ujęcie tych zdarzeń w księgach rachunkowych, zgodne z przepisami rachunkowości.
Tabela 1. Zdarzenia po dniu bilansowym
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Co stanowi zdarzenia po dniu bilansowym
Ustawa o rachunkowości za zdarzenia po dniu bilansowym uważa:
* zdarzenia, które mają istotny wpływ na sprawozdanie finansowe roku obrotowego,
* zdarzenia, które powodują, że kontynuacja działalności jednostki nie jest uzasadniona.
Zgodnie z Międzynarodowym Standardem Rachunkowości nr 10 zdarzeniami następującymi po dniu bilansowym są zdarzenia, zarówno korzystne, jak i niekorzystne, które mają miejsce pomiędzy dniem bilansowym a datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego do publikacji.
Przy czym przez zdarzenia korzystne rozumiemy wszelkiego typu fakty, które w istotny sposób wpływają na poprawę wizerunku podmiotu gospodarczego w oczach wszystkich zainteresowanych stron, natomiast zdarzenia niekorzystne to takie, które pogarszają obraz sprawozdania finansowego i wizerunek podmiotu gospodarczego.
Generalnie możemy wyróżnić dwa rodzaje zdarzeń występujących po dniu bilansowym:
a) zdarzenia, które dostarczają nowych informacji i dowodów na istnienie określonego stanu na dzień bilansowy (zdarzenia następujące po dniu bilansowym wymagające dokonania korekt), oraz
b) zdarzenia, które wskazują na stan zaistniały po dniu bilansowym (zdarzenia następujące po dniu bilansowym niewymagające dokonania korekt, jeśli zaś dotyczą istotnych aspektów funkcjonowania danej jednostki, powinny zostać ujawnione w informacji dodatkowej).
Terminy ujawnienia zdarzeń następujących po dniu bilansowym w MSR nr 10
MSR nr 10 - "Zdarzenia następujące po dniu bilansowym", w przeciwieństwie do ustawy o rachunkowości, zawierają definicję zdarzeń po dacie bilansu. W definicji tej kluczowym elementem jest moment zaistnienia zdarzenia, a nie moment uzyskania informacji o tym zdarzeniu.
Należy także podkreślić, że MSR nr 10 odmiennie definiują także ramy czasowe odnoszące się do zaistnienia zdarzeń po dacie bilansu. Zgodnie z zasadami standardu zdarzenia po dacie bilansu mają miejsce pomiędzy dniem bilansowym a datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego do publikacji.
Natomiast zgodnie z polską ustawą o rachunkowości, zdarzenia po dacie bilansu, to te zdarzenia, o których jednostka otrzymuje informację po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed jego zatwierdzeniem.
Tabela 2. Terminy
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
MSR nr 10 ramy czasowe dla zdarzeń po dacie bilansu określa szerzej - termin biegnie od daty bilansu. Natomiast według polskich przepisów - od daty sporządzenia sprawozdania finansowego. Zakładając jednak, że wszelkie zdarzenia po dniu bilansowym, o których informacje jednostka uzyskała po dniu bilansowym, a przed sporządzeniem rocznego sprawozdania finansowego, będą ujęte w tym sprawozdaniu , ramy czasowe zarówno w przypadku polskiej ustawy o rachunkowości, jak i MSR nr 10 będą tożsame.
Sformułowanie MSR nr 10 "data zatwierdzenia sprawozdania finansowego do publikacji" zakłada sytuacje, których nie przewidywano w ustawie o rachunkowości.
Jeśli dany podmiot gospodarczy jest zobowiązany przedłożyć akcjonariuszom do zatwierdzenia już wcześniej opublikowane sprawozdanie finansowe - tj. w sytuacji gdy data publikacji jest wcześniejsza od daty formalnego zatwierdzenia sprawozdania finansowego - wtedy datą zatwierdzenia sprawozdania finansowego do publikacji jest data publikacji , a nie data formalnego zatwierdzenia sprawozdania przez udziałowców.
W przypadku gdy zarząd spółki zobowiązany jest do przedłożenia sprawozdania finansowego do zatwierdzenia radzie nadzorczej, sprawozdanie finansowe jest zatwierdzane do publikacji w dniu zatwierdzenia go przez kierownictwo podmiotu w celu przedłożenia członkom rady nadzorczej.
W przypadku gdy zdarzenia wystąpiły po publicznym ogłoszeniu wysokości zysku lub po podaniu innych wybranych informacji finansowych, ale przed dniem zatwierdzenia tego sprawozdania do publikacji, zdarzenia takie także kwalifikowane są do zdarzeń następujących po dniu bilansowym.
Przykład
Spółka sporządza sprawozdanie finansowe na 31 grudnia 2006 r.
1. W styczniu otrzymała fakturę za zakupiony towar w grudniu. Wartość faktury wynosi 9000 zł.
2. 10 kwietnia otrzymała informację o objęciu postępowaniem upadłościowym swojego kontrahenta, od którego wartość wierzytelności wynosi 25 000 zł. Dlatego dokonała odpisu aktualizującego wartości należności w wysokości 25 000 zł.
(Jeżeli upadłość jest wynikiem zdarzeń, które miały miejsce przed dniem bilansowym, należy dokonać odpisu aktualizującego wartość należności. Upadłość dłużnika krótko po dniu bilansowym świadczy z reguły o jego złej sytuacji finansowej już na dzień bilansowy. Jest to więc zdarzenie potwierdzające stan na dzień bilansowy. Możliwa jest jednak sytuacja zupełnie inna. W przypadku gdy wkrótce po dniu bilansowym następuje nieoczekiwana zmiana przepisów prawa (np. ogłoszenie nowych wymagań koncesyjnych, stawek celnych, ograniczeń kontyngentów w imporcie lub eksporcie czy podwyższenie stawek podatku akcyzowego) praktycznie uniemożliwiająca naszemu dłużnikowi kontynuowanie działalności. W takiej sytuacji upadłość dłużnika jest zdarzeniem, które powoduje nowy stan, nieistniejący na dzień bilansowy. W związku z tym nie należy w sprawozdaniu finansowym na dzień bilansowy dokonywać odpisu aktualizującego.
W obu przypadkach należy skorygować zapisy w księgach rachunkowych 2006 r.
1. Faktura za otrzymany wcześniej towar:
Wn "Rozliczenie zakupu" 9 000
Ma "Rozrachunki z dostawcami" 9 000
2. Odpis aktualizujący wartości należności - korekta sprawozdania finansowego za 2006 r.:
Wn "Pozostałe koszty operacyjne" 25 000
Ma "Odpisy aktualizujące należności" 25 000
Zapis ten spowodował konieczność zmiany w już sporządzonym sprawozdaniu finansowym.
Sprawozdanie przed korektą:
Bilans:
Aktywa
B.II.2.a) Należności krótkoterminowe z tytułu dostaw: 25 000 zł.
Rachunek zysków i strat przed korektą:
Zysk brutto: 2 000 zł.
Sprawozdanie po korekcie:
Bilans po korekcie
Aktywa
B.II.2.a) Należności krótkoterminowe z tytułu dostaw: 0 zł
Rachunek zysków i strat po korekcie:
Strata brutto: 12 000 zł.
* § 3-7 MSR nr 10 - "Zdarzenia następujące po dniu bilansowym"
* art. 54 ust. 1, art. 52-53 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119
Mariusz Bukowiński
autor jest biegłym rewidentem, zastępcą dyrektora Departamentu Rachunkowości w PSE S.A.