Upadłość

Jak członkowie zarządu odpowiadają za niewypłacalną spółkę? Zarząd niewypłacalnej spółki ma obowiązek złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli tego nie zrobi w odpowiednim terminie, członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność cywilną i karną.

Wzrost ilości otwieranych postępowań restrukturyzacyjnych odnotowuje branża odzieżowa, motoryzacyjna oraz rolnictwo - tak wynika z raportu firmy doradczej MGW CCG „Restrukturyzacja przedsiębiorstw. Analiza i omówienie postępowań restrukturyzacyjnych za III kwartał 2020 roku”. Najczęściej są to małe i średnie przedsiębiorstwa, które nie sprostały wyzwaniom rynku i nie mogły skutecznie konkurować w segmencie e-commerce. Wśród nich pojawiają się jednak już bardziej rozpoznawalne brandy, co może świadczyć o tym, że oferowane wsparcie w ramach tarcz antykryzysowych czy tarczy finansowej nie były wystarczające dla tej części gospodarki.

Powszechnie panuje błędne przekonanie, że w przypadku założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie trzeba przejmować się jej ewentualnymi długami czy problemami podatkowymi. Wyrażenie „ograniczonej odpowiedzialności” nawiązuje do ograniczenia odpowiedzialności wspólników takiej spółki, nie oznacza jednak w żadnym wypadku, że nikt za zobowiązania podmiotu odpowiedzialności nie poniesie. Ustawodawca zdecydował, że w przypadku bezskuteczności egzekucji odpowiedzialność taką mogą ponieść członkowie zarządu – jednak pod pewnymi warunkami i z określonymi przez prawo wyjątkami.

Widmo niewypłacalności i konieczności zamknięcia firmy w dobie pandemii koronawirusa zagląda w oczy coraz większej liczbie przedsiębiorców, którzy często podejmują skazane na niepowodzenie próby ratowania swojego przedsiębiorstwa za wszelką cenę. Niejednokrotnie skutkuje to jedynie pogorszeniem sytuacji. Warto rozważyć, czy przewidziane przez prawo postępowania – restrukturyzacyjne i upadłościowe nie są lepszym rozwiązaniem niż popadnięcie w długi, które mogą się za przedsiębiorcą ciągnąć latami.

Wiele przedsiębiorstw zostało dotkniętych skutkami pandemii COVID-19. W konsekwencji braku nowych zleceń bądź znacznego spadku sprzedaży produktów zdarza się, że przedsiębiorcy nie są w stanie na bieżąco realizować swoich zobowiązań pieniężnych. Jak w takiej sytuacji powinien zachować się zarząd i jakie ciążą na nim obowiązki?

W pierwszej połowie 2020 roku polskie sądy ogłosiły upadłość wobec 286 firm; bankruci narazili na straty 547 wierzycieli, zalegając im ponad 50 mln zł - wynika z danych Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej. Największym wierzycielem jest sektor budowlany.

W świetle art. 293 § 2 Kodeksu spółek handlowych członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności. Oznacza to, że można rozsądnie oczekiwać (i w świetle prawa wymagać), że członek zarządu będzie znał bieżącą sytuację finansową spółki, zwłaszcza wówczas, gdy grozi jej niewypłacalność.

Przedsiębiorcy przechodzący problemy z niewypłacalnością powinni przeanalizować swoją sytuację prawną przez pryzmat nowych przepisów Prawa upadłościowego. Być może zgodnie z ideą ustawodawcy zgłoszenie upadłości pozwoli wyjść z długów, a także uchronić się przed dalszym ich pogłębianiem. Zwłaszcza teraz, w tak kryzysowej dla przedsiębiorstw sytuacji spowodowanej epidemią koronawirusa.

Koronawirus może oznaczać wzrost liczby postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych. Podkreśla się, że konieczne jest dostosowanie prawa restrukturyzacyjnego do pandemii, m.in. poprzez automatyczne otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego i wstrzymanie egzekucji tylko na skutek złożenia wniosku.

Upadłość lub likwidacja firmy oznacza koniec działalności podmiotu zatrudniającego pracowników, czyli pracodawcy. Nie oznacza to jednak automatycznego rozwiązania stosunków pracy podmiotów zatrudnianych, ani braku konieczności rozliczenia się z nimi. Rozwiązanie stosunku pracy musi być zgodne z Kodeksem pracy. Wynika z nich wiele praw i obowiązków pracodawcy, jak i uprawnień pracowników zlikwidowanego pracodawcy.

Epidemia koronowirusa SARS-CoV-2, wywołującego chorobę COVID-19 odbije się na polskiej i światowej gospodarce. Najbardziej wyeksponowaną na straty jest branża turystyczna, a także pozostałe branże w sektorze usług. Również zagrożenie łańcucha dostaw jest bardzo niebezpieczne dla płynności firm obracających już nie tylko towarami z Chin. Ograniczenie importu i eksportu towarów nie pozostanie bez wpływu na wydolność finansową polskich firm handlujących na Starym Kontynencie. W ostateczności spowolnienie gospodarcze zagrozi wypłacalności wszystkim przedsiębiorcom w naszym Kraju. Oznacza to, że wiele przedsiębiorstw będzie zmuszonych złożyć wniosek o upadłość w ciągu 30 dni od utraty wypłacalności – a niezłożenie wniosku w terminie naraża kadrę zarządzającą na odpowiedzialność, w tym karną.

Polska ustawa Prawo restrukturyzacyjne wprowadzona w 2016 roku wyprzedziła rozwiązania unijne. Jej celem jest danie niewypłacalnym firmom szansy na uniknięcie upadłości W Polsce rośnie liczba postępowań restrukturyzacyjnych i przyspieszonych postępowań układowych. Nowa dyrektywa unijna dotycząca prawa restrukturyzacyjnego zaakceptowana już przez Parlament Europejski, ma ujednolić przepisy w całej Unii i tym samym może pomóc rozwiązać największe bolączki także polskich przepisów.

Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok dotyczący przesłanki odpowiedzialności członka zarządu za długi osoby prawnej, polegającej na niezgłoszeniu wniosku o upadłość. Sąd wskazał, że członek zarządu może zwolnić się z odpowiedzialności, jeżeli wykaże m.in., że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające upadłości.

Uchwała zgromadzenia wspólników o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji dopiero rozpoczyna cały proces likwidacji. Nawet jeśli na jego końcu sąd dokona wykreślenia spółki z KRS, a postanowienie w tej sprawie się uprawomocni, spełnione muszą zostać jeszcze obowiązki zgłoszenia likwidacji i wezwanie wierzycieli.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego ogłoszenie upadłości podatnika, po upływie terminu płatności podatku CIT, a przed końcem roku kalendarzowego, w którym rozpoczął bieg termin płatności tego podatku nie skutkowało przerwaniem biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

6 czerwca 2019 r. Rada UE przyjęła dyrektywę o ramach restrukturyzacji zapobiegawczej, drugiej szansie i sprawniejszych procedurach restrukturyzacji, niewypłacalności i umarzaniu długów. Nowe przepisy mają dać "drugą szansę" bankrutującym przedsiębiorcom, którzy mają dobrą opinię, i ułatwić rentownym firmom, które mają problemy finansowe dostęp do restrukturyzacji zapobiegawczej na odpowiednio wczesnym etapie, tak aby zapobiec trwałej niewypłacalności.

W przypadku ogłoszenia upadłości spółki jej majątek staje się masą upadłości i służy zaspokojeniu wszystkich jego wierzycieli. Jeżeli jednak któryś z wierzycieli sam był dłużnikiem przedsiębiorstwa przed ogłoszeniem upadłości, może pod pewnymi warunkami dokonać tzw. potrącenia, które zmniejszy lub całkowicie zdejmie z niego brzemię dłużnika.

Niezłożenie we właściwym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości może pociągać za sobą bardzo negatywne skutki w postaci orzeczenia 10-letniego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, jak również pełnienia funkcji np. członka rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej. Dlatego tak ważne jest odpowiednie wykorzystanie przewidzianych w prawie upadłościowym instytucji, co pozwala nie tylko na likwidację majątku firmy, ale minimalizuje także ryzyko odpowiedzialności osobistej za długi przedsiębiorstwa.

Upadłość konsumencka może zostać ogłoszona także w przypadku byłego przedsiębiorcy, mimo długów powstałych w związku z wcześniej prowadzoną działalnością gospodarczą. Przy czym sporządzenie skutecznego wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest w takim przypadku znacznie trudniejsze, wymaga bowiem głębszego uzasadnienia i właściwego opisania postępowania przedsiębiorcy jako osoby niewypłacalnej.

Prowadzone postępowanie upadłościowe nie jest przeszkodą do nadania klauzuli wykonalności. Oznacz to, że w przypadku przejęcia zarządu masy upadłości przez syndyka nadanie klauzuli wykonalności wobec takiego dłużnika będzie zgodne z przepisami i skuteczne.

Upadłość przedsiębiorcy może się wiązać nie tylko z daleko idącymi skutkami majątkowymi, ale także osobistymi. W najgorszym wypadku może zostać orzeczony wobec niego zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Jeśli jednak nowy projekt rządowy zostanie wprowadzony, taki zakaz może okazać się jeszcze bardziej uciążliwy dla dłużników. Przyglądamy się najważniejszym zmianom w tej kwestii.

Euler Hermes, wiodący globalny ubezpieczyciel należności handlowych, zbadał sytuację firm w Polsce pod względem niewypłacalności. W sierpniu 2018 r. w oficjalnych źródłach (Monitorach Sądowych i Gospodarczych) opublikowano informacje o 90 przypadkach niewypłacalności polskich przedsiębiorstw wobec 80 w sierpniu 2017 r. (wzrost r/r o 13%). Ta sama skala wzrostu liczby opublikowanych niewypłacalności (+13%) występuje za cały okres 8 miesięcy – w bieżącym roku było ich 670 wobec 591 w tym samym okresie 2017.

W przypadku gdy egzekucja z majątku spółki z o.o. staje się bezskuteczna, to za jej zobowiązania podatkowe całym swym majątkiem odpowiadają solidarnie członkowie jej zarządu. Jednakże, powstanie zaległości musi nastąpić w okresie pełnienia funkcji członka zarządu, a on w odpowiednim czasie nie dokonał zgłoszenia wniosku o upadłość bądź otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego.

Nowe prawo restrukturyzacyjne, które funkcjonuje już o 2015 roku, wprowadziło szereg istotnych zmian w polskim systemie prawnym, szczególnie w sferze zawierania i wykonywania układu. Wprowadzone cztery postępowania restrukturyzacyjne pozwalają dłużnikowi na przeprowadzenie w drodze zawarcia układu z wierzycielami restrukturyzacji, której celem jest uniknięcie upadłości.

Wniosek o ogłoszenie upadłości należy złożyć nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa jest bardzo istotne, ponieważ niezłożenie go w odpowiednim terminie powoduje oddalanie wniosku o upadłość konsumencką.

Jednym z rozwiązań prawnych pozwalających na uratowanie zadłużonego przedsiębiorstwa jest m.in. zbycie go na rzecz z góry wskazanego we wniosku nabywcy w procedurze tzw. przygotowanej likwidacji (pre-pack), bez konieczności przeprowadzania kosztownego i długiego postępowania upadłościowego. Jak przebiega procedura pre-pack?

Mimo że instytucja przygotowanej likwidacji (pre-pack) funkcjonuje w prawie od ponad dwóch lat, niewypłacalni przedsiębiorcy wciąż nie wykorzystują wszystkich jej zalet. Niejednokrotnie nie są świadomi tego, że nie każde zadłużone przedsiębiorstwo musi zakończyć swój byt prawny w wyniku postępowania upadłościowego. Dzięki przygotowanej likwidacji przedsiębiorstwo kontynuuje swoją działalność, a wierzyciele zostają zaspokojeni w wyższym stopniu i szybciej niż wskutek klasycznej upadłości.

Restrukturyzacja przedsiębiorstwa polega na wypracowaniu swoistego kompromisu pomiędzy zadłużonym przedsiębiorcą a jego wierzycielami w celu uniknięcia upadłości. Wierzyciele przed podjęciem decyzji o podaniu ręki dłużnikowi zwykle zainteresowani są poznaniem konkretnych propozycji ze strony dłużnika co do możliwości i sposobu zapłaty długów. Służą temu propozycje układowe, za pomocą których dłużnik informuje wierzycieli o planowanym trybie restrukturyzacji zobowiązań.

Przedsiębiorcy poszukujący sposobu na przeprowadzenie oddłużenia w pierwszej kolejności pomocy mogą szukać… u własnych wierzycieli. To główny wniosek płynący z ustawowego celu postępowania restrukturyzacyjnego. Prawo restrukturyzacyjne wprowadziło szereg instytucji prawnych służących uzyskaniu porozumienia dłużnika z wierzycielami co do sposobu oddłużenia, jedną z nich jest układ częściowy, szczególnie przydatny w sytuacji konieczności układania się z wieloma wierzycielami.

W latach 2016-2017 obserwowany był istotny wzrost liczby przypadków, w których przedsiębiorcy mający duże problemy z wypłacalnością decydowali się na postępowanie restrukturyzacyjne. Jednocześnie spada liczba postępowań upadłościowych. Zdaniem ekspertów, nowy trend to bezpośredni efekt wprowadzonych zmian przepisów.

Sporządzenie testamentu nie zawsze zapewni ochronę zgromadzonego majątku czy skuteczną sukcesję przedsiębiorstwa. Jednym z takich przypadków, gdy pomimo sporządzenia testamentu zainteresowani tracą kontrolę nad tym, do kogo trafi spadek jest sytuacja, gdy względem spadkobiercy ogłaszana jest upadłość.

Prawo przewiduje możliwość kontynuacji postępowania upadłościowego wszczętego przed śmiercią dłużnika, jak również wszczęcie takiego postępowania po jego śmierci. Wobec czego wierzyciele powinni mieć świadomość, że ich uprawnienia do dochodzenia swoich należności w postępowaniu upadłościowym nie odchodzą bezpowrotnie wraz ze śmiercią dłużnika.

Przepisy ustawy VAT, które zaczęły obowiązywać na początku tego roku wyposażyły organy podatkowe w kolejne narzędzia umożliwiające wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru VAT, i to bez konieczności zawiadamiania o tym podatnika. Niestety, na niekorzystne działania organu zostały narażone również firmy, wobec których ogłoszono stan upadłości.

Proces likwidacji spółki z o.o. rozpoczyna się od momentu podjęcia uchwały wspólników spółki. Konieczne jest ogłoszenie informacji o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, a także wezwanie wierzycieli spółki do zgłaszania wierzytelności. Natomiast zakończenie likwidacji wymaga zgłoszenia do urzędu skarbowego, złożenia sprawozdania likwidacyjnego oraz formularza VAT-Z, jeśli spółka rozliczała podatek VAT.

Zasadniczym celem wszystkich czterech postępowań naprawczo-oddłużeniowych jest restrukturyzacja zadłużenia przedsiębiorstwa. Mimo że w świetle ustawy Prawo restrukturyzacyjne w każdej procedurze występują podobne uwarunkowania dotyczące zawarcia układu, to jednak restrukturyzacji w różnym stopniu podlegać będzie majątek podmiotu, a także odmienne będą procedury związane ze sposobem zarządzania i kontroli nad dłużnikiem. Jak więc przeprowadzić efektywną restrukturyzację przedsiębiorstwa na gruncie postępowania układowego i sanacyjnego?

Wprowadzona w styczniu 2016 r. ustawa Prawo restrukturyzacyjne w istotny sposób zapewnia ochronę przedsiębiorstwa przed upadłością. Po roku od wejścia w życie nowych regulacji warto prześledzić korzyści, które wynikają z dotychczas przeprowadzanych restrukturyzacji, a także odpowiedzieć na pytanie czy realizują one politykę nowej szansy w stosunku do firm z kłopotami finansowymi.

Od ponad roku obowiązują nowe przepisy ustawy Prawo restrukturyzacyjne, które wprowadziły politykę nowej szansy dla firm z kłopotami finansowymi poprzez wdrożenie do systemu prawa katalogu procedur naprawczo-oddłużeniowych. Nowe regulacje ustanowiły zasadę pierwszeństwa restrukturyzacji przedsiębiorstwa przed jego likwidacją.

Zgodnie przepisami zawartymi w ustawie o rachunkowości jednostka dokona odpisów aktualizujących należności, które są przeterminowane powyżej sześciu miesięcy. W jaki sposób prawidłowo ująć odpis w ewidencji księgowej?

W obecnym czasie, szczególnie zaś po wprowadzeniu upadłości konsumenckiej, zauważyć można pewne rozluźnienie uwagi związanej z ogłoszeniem upadłości lub restrukturyzacji przez zarząd spółki z o.o. Upadłość konsumencka stała się pewnym panaceum na kłopoty osobiste członków zarządu w razie kłopotów finansowych spółki.

Nowe prawo restrukturyzacyjne, które obowiązuje od stycznia tego roku, pomaga firmom wyjść na prostą. Zmniejsza się liczba ogłaszanych przez sąd upadłości.

Podatnik może pomniejszyć przychody o wartość niezwróconej mu kaucji gwarancyjnej, jeśli brak zwrotu nie wynikał z jego winy – orzekł w wyroku z 13 maja 2016 r. Naczelny Sąd Administracyjny.

Minęły pierwsze miesiące od dnia 1 stycznia 2016 roku, czyli od wejścia w życie nowej ustawy Prawo restrukturyzacyjne. Ustawa ta stać się ma przewrotem w podejściu do spraw niewypłacalności przedsiębiorców w rozumieniu stosunku do nich samych, ich zawinionych i niezawinionych błędów oraz dania szansy, jakiej jeszcze w dotychczasowej polskiej legislacji nie było. Jakie są pierwsze uwagi dotyczące nowego prawa restrukturyzacyjnego?

1 stycznia 2016 roku weszła w życie ustawa z 15 maja 2015 roku „Prawo restrukturyzacyjne”, zawierająca zmiany obecnie obowiązującej ustawy „Prawo upadłościowe i naprawcze.” Tym samym, z jednej strony z dotychczas obowiązującego „Prawa upadłościowego i naprawczego”, wydzielone zostały do osobnej ustawy przepisy regulujące procedury naprawcze i zmierzające do zawarcia układu, z drugiej strony, do okrojonej ustawy, która od 1 stycznia 2016 roku, nosić będzie tytuł „Prawo upadłościowe”, wprowadzony został szereg istotnych zmian.

Nowe prawo restrukturyzacyjne, obowiązujące od początku tego roku, wprowadziło szereg rozwiązań pozwalających uniknąć upadłości. Obecnie przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej mogą korzystać z dużo łatwiejszej i szybszej procedury restrukturyzacyjnej. Mimo tego, że nowe prawo restrukturyzacyjne obowiązuje dopiero od początku roku, już wpłynęły pierwsze wnioski o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego.

Główną przyczyną niewypłacalności firm jest nieterminowe spłacanie faktur przez klientów, co ogranicza ich możliwości inwestycyjne oraz niejednokrotnie staje się powodem bankructwa (szacuje się, że ponad 700 firm zbankrutuje w tym roku w Polsce). Jednym z podstawowych problemów w tym zakresie jest niewłaściwa weryfikacja przyszłych kontrahentów.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jako organizm gospodarczy, jest bardzo popularną formą prawną wśród przedsiębiorców, inwestorów i osób chcących pomnożyć swój majątek. Założenie spółki z o.o. jest stosunkowo łatwe, choć wiedza potrzebna do prawidłowego ułożenia stosunków wewnątrz spółki jest niemała. Niestety wiedza na temat zakończenia jej działalności w przyszłości nie jest już tak powszechna. Sytuacje warunkujące zakończenie bytu prawnego spółki z o.o. mogą być wielorakie i trudne do przewidzenia.

Obowiązująca od początku 2016 r. ustawa Prawo restrukturyzacyjne uchyliła m.in. upadłość z możliwością zawarcia układu, przepisy o postępowaniu naprawczym oraz wprowadziła nowe regulacje co do zbiegu postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych.

Od 1 stycznia 2016 roku weszła w życie ustawa z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2015 r. poz. 978), która wprowadziła wiele zmian do dotychczasowych regulacji. Wprowadzone zostały m.in. nieznane do tej pory postępowania restrukturyzacyjne. Restrukturyzacje mają być obecnie prowadzone w następujących postępowaniach: o zatwierdzeniu układu, przyspieszonym postępowaniu układowym, postępowaniu układowym oraz postępowaniu sanacyjnym.

Od 1 stycznia 2016 r. weszły w życie nowe przepisy prawa restrukturyzacyjnego i znowelizowane prawa upadłościowego. Dzięki restrukturyzacji dłużnik ma obecnie cztery sposoby na zawarcie układu z wierzycielami, który umożliwi zachowanie firmy. W zależności od zaistniałej sytuacji, przedsiębiorca może wybrać najlepszą dla siebie procedurę. W wyniku nowelizacji prawa upadłościowego wierzyciele mają też większy wpływ na przebieg postępowania.

Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który nie złoży w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości dopiero po 20 latach będzie mógł uznać, że roszczenia z tego tytułu uległy przedawnieniu. Od 1 stycznia 2016 roku termin do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości będzie dłuższy (do końca 2015 r. wynosi 2 tygodnie) i wyniesie 30 dni od dnia, w którym spółka stała się niewypłacalna.