Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej w prawie upadłościowym

Czym jest upadłość i kiedy trzeba ją ogłosić?

Zgodnie z Prawem upadłościowym podstawą ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność dłużnika, który utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Upadłość zgłaszają m.in. członkowie zarządu lub wspólnicy, który odpowiadają całym swoim majątkiem, jeśli zaistnieje jedna z dwóch przesłanek:

- jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące (nie chodzi tu jednak o zobowiązania przyszłe lub te z tytułu pożyczki wobec wspólnika);

lub:

- jeżeli zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku dłużnika, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Dotyczy to jedynie osób prawnych (np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna) i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (np. spółki osobowe – komandytowa, czy jawna).

Co istotne, obie te przesłanki występują niezależnie od siebie. Oznacza to, że gdy zaistnieje choćby jedna z powyższych przesłanek, należy w ustawowym terminie zgłosić wniosek o upadłość.

Jeśli zgodnie z bilansem zobowiązania dłużnika (wyłączając rezerwy na zobowiązania oraz zobowiązania wobec jednostek powiązanych) przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się ponad 24 miesiące, wówczas domniemywa się, że przekraczają one wartość jego majątku. Powyższe domniemanie nie dotyczy spółek osobowych, w których co najmniej jeden wspólnik jest osobą fizyczną, odpowiadającą całym swoim majątkiem.

Co grozi za niezgłoszenie upadłości? Kiedy sąd orzeka zakaz prowadzenia działalności?

Sąd orzeka zakaz prowadzenia działalności gospodarczej wobec osób, które nie złożyły w ustawowym terminie wniosku o upadłość (członkowie zarządu, wspólnicy) lub tych faktycznie zarządzających przedsiębiorstwem dłużnika, które istotnie przyczyniły się do jego niezłożenia (tzw. shadow directors).

Ponadto sąd może orzec zakaz prowadzenia działalności wobec upadłego, który:

- po ogłoszeniu upadłości nie wydał lub nie wskazał majątku, ksiąg rachunkowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego (także w postaci elektronicznej);

- ukrywał, niszczył lub obciążał majątek wchodzący w skład masy upadłości;

- nie wykonał innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza, albo też w inny sposób utrudniał postępowanie.

Polecamy: Przekształcenia spółek. Praktyczne aspekty prawne, podatkowe i rachunkowe

Zakaz prowadzenia działalności może zostać orzeczony od roku do dziesięciu lat, a o postanowieniu sądu powiadomiony zostanie Krajowy Rejestr Sądowy, który upubliczni dane umożliwiające identyfikację takiej osoby. Jednak to nie wszystkie konsekwencje, które mogą spotkać niefrasobliwego dłużnika. Niedawno światło dzienne ujrzał rządowy projekt zmiany Prawa upadłościowego, który zasadniczo wprowadza takie same zasady umorzenia niespłaconych długów dla osób fizycznych – zarówno przedsiębiorców, jak i konsumentów.

Nowelizacja zabiera wiele przywilejów osobom, wobec których wcześniej orzeczono zakaz prowadzenia działalności.

Zobacz także: Moja firma

Nowelizacja Prawa upadłościowego – najważniejsze zmiany

Zasadnicze zmiany dotyczą osób fizycznych, chcących ogłosić upadłość konsumencką. Wobec takich dłużników orzeczony zostanie plan spłaty trwający do 3 lat (lub nawet do 7 lat, gdy sąd orzeknie rażące niedbalstwo lub umyślne działanie). Co więcej, umorzenie długów bez planu spłaty będzie możliwe jedynie w szczególnych, osobistych przypadkach (gdy dłużnik będzie trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat długu, np. w wyniku nieodwracalnego kalectwa). Jeżeli jednak szczególna sytuacja dłużnika nie ma charakteru trwałego, wówczas długi mogą zostać umorzone przez sąd jedynie warunkowo w sytuacji, gdy żaden z wierzycieli nie zgłosi się w ciągu 7 lat o ustalenie planu spłaty.

W praktyce oznacza to, że na umorzenie długów będzie trzeba czekać aż 14 lat! Ani z planu spłaty, ani z umorzenia długów nie skorzystają jednak osoby, wobec których w ciągu ostatnich 10 lat orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Taka osoba zostanie bowiem z niespłaconymi zobowiązaniami po przeprowadzonej upadłości (czyli nie tylko z długami, ale także i bez majątku).

Warto pamiętać, że powyższa, restrykcyjna nowelizacja nie jest jeszcze obowiązującym prawem, ale już teraz przedsiębiorcy i osoby fizyczne mogą się przekonać, w jakim kierunku idą zmiany Prawa upadłościowego.

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców