Na koniec roku obrotowego należy jeszcze raz przyjrzeć się powiązaniu sald końcowych kont księgi głównej ze sprawozdaniami w systemie informatycznym. Szczególnie należy pamiętać o sprawdzeniu powiązań sald końcowych tych kont syntetycznych, które zostały założone w ostatnim roku obrotowym. Jest to istotne dlatego, że niektóre systemy finansowo-księgowe dopuszczają, aby nowo założone konto syntetyczne w kartotece planu kont zostało przypisane do konkretnej pozycji sprawozdania w innym momencie niż moment założenia konta. Wówczas system finansowo-księgowy dopuszcza księgowanie operacji na tym koncie w ciągu roku obrotowego. Dlatego w praktyce zdarza się, że powiązanie to odbywa się w terminie późniejszym.
UWAGA!
W sytuacji, w której zapomniano o powiązaniu salda konta z pozycją sprawozdania, system finansowo-księgowy powinien informować o wystąpieniu błędów po wydaniu polecenia sporządzenia sprawozdania.
Specyfika kont jednostek powiązanych
W zakładowych planach kont firm, które wchodzą w skład grupy jednostek powiązanych, powstała konieczność wyodrębnienia kont bilansowych według podmiotów powiązanych i pozostałych dla:
- długoterminowych należności (pozycje A.III.1 oraz A.III.2),
- długoterminowych inwestycji (pozycje A.IV.3.a. oraz A.IV.3.b. - "Długoterminowe aktywa finansowe"),
- krótkoterminowych należności (pozycje B.II.1 - "Należności od jednostek powiązanych" i B.II.2 - "Należności od pozostałych jednostek"),
- krótkoterminowych inwestycji (pozycje B.III.1.a. oraz B.III.1.b. - "Krótkoterminowe aktywa finansowe").
Rachunek zysków i strat (zarówno w wariancie kalkulacyjnym, jak i porównawczym) wymaga wyodrębnienia niektórych wartości odnoszących się do relacji podmiotu z jednostkami powiązanymi. Dotyczy to grup kont, które tworzą wartości dla pozycji:
- przychodów netto ze sprzedaży i zrównanych z nimi,
- dywidend i udziałów w zyskach w grupie przychodów finansowych,
- odsetek w grupie przychodów finansowych,
- odsetek w grupie kosztów finansowych.
W związku z tym, w zespole 7 kont "Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem" podmioty mogą przyjąć dwa rozwiązania:
- utworzenie oddzielnych kont syntetycznych dla jednostek powiązanych i jednostek pozostałych albo
- wyodrębnienie konta analitycznych dla jednostek powiązanych.
Przykład powiązania sald kont z pozycjami sprawozdań finansowych
W tabeli 1 został zaprezentowany przykładowy zakładowy plan kont. Uwzględniono w nim wyodrębnienie konta dla powiązanych i pozostałych jednostek, a pominięto konta pozabilansowe.
W tabelach 2 i 3 przedstawiono powiązanie kont księgi głównej z poszczególnymi pozycjami aktywów i pasywów bilansu. Przyjęto rozwiązanie, że na kontach analitycznych dotyczących odpisów umorzeniowych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ujmuje się także odpisy dotyczące trwałej utraty wartości tych składników. Ponadto na kontach analitycznych odchyleń od cen ewidencyjnych materiałów, towarów, wyrobów gotowych i półproduktów ujmuje się odpisy aktualizujące wartość tych składników.
Natomiast w tabelach 4 i 5 zaprezentowano powiązanie kont księgi głównej z poszczególnymi pozycjami rachunku zysków i strat (zarówno w wariancie kalkulacyjnym, jak i porównawczym).
Tabela 1. Zakładowy Plan Kont
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Tabela 2. Powiązania kont księgi głównej z pozycjami aktywów bilansu
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Tabela 3. Powiązania kont księgi głównej z pozycjami pasywów bilansu
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Tabela 4. Powiązania kont księgi głównej z pozycjami rachunku zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Tabela 5. Powiązania kont księgi głównej z pozycjami rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Mariusz Dudek
audytor wewnętrzny