Co do zasady sformułowanie „wkład własny” jest określeniem potocznym. W rachunkowości oraz zarządzaniu finansowym używa się takiego określenia przy finansowaniu przedsięwzięć, które wymagają zaangażowania oprócz własnych środków pieniężnych także środków obcych.
Najczęściej z „wkładem własnym” mamy do czynienia przy przedsięwzięciach inwestycyjnych: finansowaniu budowy, nabycia lub wytworzenia środka trwałego, wartości niematerialnych i prawnych lub inwestycji w obcych środkach trwałych. W ostatnich latach pojęcie wkładu własnego występuje we wnioskach na dofinansowanie różnego rodzaju projektów, programów itp. W wyniku tych działań bardzo często nie powstają żadne aktywa trwałe i nawet nie jest konieczne zaciąganie kredytów.
Wkład własny w księgach rachunkowych
Instytucje finansujące, sponsorzy, partnerzy najczęściej zabezpieczają tylko część środków na dane przedsięwzięcie. Dlatego też wymagają od beneficjenta, kredytobiorcy (pożyczkobiorcy) przedstawienia informacji o tej części środków, które wnioskujący stawia do dyspozycji z własnych zasobów.
UWAGA!
Źródłem informacji o wysokości zadeklarowanego wkładu własnego może być: stan środków na wydzielonym rachunku bankowym, sprawozdanie finansowe za lata ubiegłe, w tym sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych, biznesplan, a nawet przedłożone poręczenia lub gwarancje innych podmiotów.
Jak wspomniano, jest to tylko informacja wywodzona w sposób rachunkowy z dokumentów stanowiących o sytuacji ekonomiczno-finansowej podmiotu. Informacja, która, niestety, bywa oparta na teoretycznych przesłankach i często realna jedynie w momencie jej składania. Podobnie realne są środki pieniężne na zgromadzonych rachunkach bankowych. Środki te nie są jednak utrzymywane na stałym poziomie. Ten typ zasobów jest narażony na wpływy i wydatki o charakterze nieprzewidywalnym, zmiennym w zależności od każdej dyspozycji z nimi związanej. Stąd zadeklarowana część wkładu własnego (zasobów środków pieniężnych) może być utrzymywana w celu zrealizowania określonego przedsięwzięcia oraz zapewnienia płynności i terminowości działań.
Wkład własny zdeponowany na wydzielonym rachunku bankowym
Przedsięwzięcia, których realizacja wymaga znacznych nakładów finansowych, bywają zabezpieczone w sposób szczególny. Dotyczy to przedsięwzięć realizowanych przez beneficjentów, którzy są w różny sposób zobowiązani do gromadzenia środków pieniężnych na wcześniej określone cele, w tym także statutowe. Najczęściej taki tryb gromadzenia wkładu własnego jest konieczny i możliwy, jeżeli podmioty:
- mają w statucie lub innym dokumencie organizacyjnym zapis zobowiązujący do gromadzenia środków na określone cele,
- mają bardzo dobrą sytuację ekonomiczno-finansową, a więc dysponują wypracowanymi uprzednio wolnymi środkami pieniężnymi,
- dysponują lub będą dysponowały społecznymi środkami pieniężnymi gromadzonymi na określone działania,
- mają obowiązek zgromadzenia wkładu własnego, co wynika z zasad finansowania lub odpowiednich umów o dofinansowanie przedsięwzięcia.
W takich sytuacjach niezbędne środki pieniężne zabezpieczane są na wyodrębnionym rachunku bankowym. Stawiane są one do dyspozycji na finansowanie działania z chwilą realizacji wskazanego projektu, przedsięwzięcia. Środki te określane są jako wkład własny lub „minimalne saldo”. Poziom minimalnego salda (bezwzględne minimum) lub średniego salda środków na rachunku bankowym określony dla optymalizacji zasobów środków pieniężnych ustalany jest przez instytucję finansującą w ramach umowy.
Docelowy, ustalony w projekcie lub umowie, w tym w umowie kredytowej, poziom środków zabezpieczany jest najczęściej na wyodrębnionych rachunkach lub subkontach. Przekazane kwoty z racji sposobu ich gromadzenia podlegają zapisom księgowym na podstawie wyciągu bankowego:
- Wn 135 „Inne rachunki bankowe”, Wn 140 „Krótkoterminowe aktywa finansowe” lub Wn 030 „Długoterminowe aktywa finansowe” - w zależności od dyspozycji,
- Ma „Rachunek bieżący”.
Z chwilą realizacji przedsięwzięcia płatności za faktury obce mogą być realizowane wprost ze wskazanych rachunków.
Deponowanie wolnych środków i utrzymywanie zasobów pieniężnych z ostrożności (przezorności) jako „aktywów niepracujących” może być ekonomicznie nieuzasadnione. Stąd rezerwowe środki pieniężne mogą być utrzymywane w postaci aktywów bliskich aktywom środków pieniężnych w postaci instrumentów finansowych, np. zbywalnych papierów wartościowych.
RADZIMY!
Jeżeli wkłady własne były zabezpieczone w postaci „minimalnych sald” jako krótkoterminowe i długoterminowe aktywa finansowe, należy je przeksiegować na „Rachunek bieżący” na podstawie wyciągu bankowego dokumentującego dostępność tych środków dopiero we właściwym momencie.
Środki uzyskane ze zbywalnych papierów wartościowych będą dostępne dopiero po sprzedaży akcji, udziałów lub innych aktywów finansowych uprzednio utrzymywanych jako zabezpieczenie wkładu własnego. Podobnie jest z likwidacją lokat terminowych, których zamknięcie wymaga często odrębnej dyspozycji. Przeksięgowanie dostępnych środków na rachunek bieżący zdecydowanie ułatwia ewidencjonowanie płatności oraz pozwala na szybkie realizowanie przelewów.
Wkład własny gromadzony w postaci obrotowych aktywów rzeczowych
Ujmowany w ewidencji księgowej wkład własny wyrażony w mierniku pieniężnym musi być ustalony w sposób wiarygodny. W sposób wiarygodny można wycenić własne zadeklarowane aktywa rzeczowe niezbędne do zrealizowania projektu. Aktywa te, jako zgromadzone i objęte ewidencją na odpowiednim koncie zapasów (konta: materiały, towary, wyroby gotowe itp.), nie muszą być wyodrębnione w jakiś szczególny sposób. Dla udokumentowania rzeczowego wkładu własnego i określenia jego wartości wystarczające mogą być wydruki z odpowiednich kont wraz z wykazem zadeklarowanych aktywów.
Wszystkie księgowania związane z wydaniem obrotowych aktywów rzeczowych są typowymi księgowaniami. Odpowiednim kontem, na którym ewidencjonuje się wydane wkłady rzeczowe na wytworzenie aktywów trwałych, jest konto „Środki trwałe w budowie”. Tu dodatkowo wskazane jest ujęcie wartości dotyczących wydanych wkładów rzeczowych na kontach analitycznych prowadzonych odrębnie dla każdego projektu.
Właściwym dokumentem, na podstawie którego wydany wkład własny ujawnia się w księgach rachunkowych, jest dokument przyjęty do stosowania przez jednostkę. Najczęściej jest to dowód RW („Rozchód wewnętrzny”) lub rzadziej PK („Polecenie księgowania”).
Wkład własny podmiotu może mieć różny charakter. Nie każdy wkład możliwy jest do oszacowania i wyceny. Wkład w postaci inicjatywy, energii, zaangażowania w projekt lub przedsięwzięcie jest na potrzeby rachunkowości niemierzalny, ponieważ trudno w sposób wiarygodny oszacować wartość takiego wkładu.
Reasumując:
- Obowiązek zgromadzenia wkładu własnego przesądza o wysokości możliwych do uzyskania obcych środków pieniężnych na sfinansowanie przedsięwzięcia.
- Zadeklarowane kwoty należy zabezpieczyć w sposób zapewniający płynność finansową.
- Złożone deklaracje o wysokości posiadanego wkładu własnego zobowiązują do ich dotrzymania. Nie mogą być one nieprawdziwe.
PODSTAWA PRAWNA:
- ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540
DR WERONIKA GACKOWSKA
DR WERONIKA GACKOWSKA