Rozmowa z RAFAŁEM CHMIELEWSKIM, prawnikiem, specjalistą w zakresie międzynarodowego prawa podatkowego
• Mimo że 6 lutego zakończył się okres składania wniosków abolicyjnych, to teraz urzędy skarbowe pracują nad wydawaniem decyzji w tym zakresie. Czy pojawiają się tu jakieś kłopoty?
- Tak. Okazuje się, że ustawa abolicyjna budzi kontrowersje na tle nie tylko zwrotów zagranicznego podatku, ale również nabytych w poprzednich latach ulg podatkowych, głównie budowlanych.
• W sprawie zwrotów podatku z zagranicy i korzystania z abolicji rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do ministra finansów.
- To prawda. Rzecznik prosi ministra finansów o wyjaśnienie nierównego traktowania podatników w zakresie obowiązkowego wpłacania fiskusowi zwróconego z zagranicy podatku. Niestety, rzecznik ograniczył swoje żądanie tylko do osób, które otrzymały zwrot od 1 stycznia 2007 r. Tymczasem nierówne traktowanie tej samej kategorii podatników dotyczy również lat poprzednich, jeżeli - po pierwsze, zobowiązani oni byli do oddania fiskusowi zwróconego z zagranicy podatku, po drugie, złożyli wniosek abolicyjny.
• Przed 2007 rokiem podatnicy nie musieli wpłacać fiskusowi zwróconego z zagranicy podatku?
- Przed rokiem 2007 nie zawsze zobowiązywano podatników do wpłaty fiskusowi zwróconego z zagranicy podatku. Z braku wyraźnego przepisu niektóre organy podatkowe wyrażały taką konieczność, inne natomiast artykułowały brak takiego obowiązku. Widać to wyraźnie w treści interpretacji podatkowych wydanych przed 2007 rokiem, czyli przed wejściem w życie ust. 3a w art. 45 ustawy o PIT.
• A co w sytuacji, gdy podatnik wpłacił zwrócony przed 2007 rokiem podatek?
- Jeżeli podatnik wpłacił otrzymany przed 2007 rokiem podatek z zagranicy i wystąpił z wnioskiem abolicyjnym o - pośrednio - zrównanie swojej sytuacji podatkowej z osobami mającymi uprawnienie do wyłączenia z opodatkowania swoich zagranicznych dochodów, to również i on powinien mieć uprawnienie do odzyskania tego zwrotu tak jak osoby, które wpłaciły go na mocy nowego art. 45, ust. 3a ustawy o PIT, czyli po roku 2007.
• To wpłacać zwrócony podatek czy nie?
- Póki ta wątpliwość nie zostanie przez ustawodawcę rozwiązana, wszyscy podatnicy znajdujący się w takiej sytuacji powinni wpłacać otrzymane z zagranicy zwroty podatków, gdyż taki jest obowiązujący stan prawny. Dopiero wyraźne zniesienie takiego obowiązku, i to z mocą wsteczną, co jest możliwe w tym przypadku, pozwoli na odzyskanie tych kwot w drodze wniosku o stwierdzenie nadpłaty.
• Kolejny problem, jaki napotykają podatnicy w związku z abolicją podatkową, to odmowa zmiany kwoty ulgi budowlanej, która powinna ulec zwiększeniu w wyniku zwrotu nadpłaconego podatku. Czy możemy ten problem przedstawić na przykładzie?
- Owszem. Jeżeli podatnik pracował za granicą i rozliczał się w Polsce z podatku metodą odliczenia proporcjonalnego, to często i tak nie musiał płacić podatku, jeżeli posiadał ulgę budowlaną, która mu konsumowała ten podatek. Prowadziło to oczywiście do zmniejszenia ulgi. Teraz jednak, skoro ten sam podatnik odzyskał w wyniku abolicji podatkowej nadpłacony podatek, to automatycznie powinna mu się też zwiększyć kwota ulgi.
• Co na to urzędnicy?
- Niestety, są innego zdania.
• Jakie znaczenie ma tu ustawa abolicyjna?
- Ustawa abolicyjna miała za zadanie zrównanie sytuacji podatkowej obydwu grup osób pracujących za granicą. Zatem jeżeli osoba pracująca np. w Irlandii miałaby taką samą ulgę, to wówczas nie musiałaby się rozliczać w Polsce z dochodu uzyskanego w tym kraju, a w konsekwencji nie miałoby to żadnego wpływu na jej ulgę budowlaną. I taka też powinna być sytuacja osoby pracującej np. w Holandii, która rozliczała się z tego dochodu i zmniejszyła przez to swoją ulgę. Zrównanie pozycji podatkowej tych dwóch osób powinno skutkować tą samą kwotą ulgi, a więc de facto zwiększeniem kwoty ulgi budowlanej dla osoby z Holandii.
To samo dotyczy sytuacji, w której podatnik ukrył dochody i złożył wniosek abolicyjny, a w PIT-36 wykazał zaległy podatek. Pomimo umorzenia jego zaległości organy podatkowe obecnie niesłusznie zmniejszają jego ulgę budowlaną o wartość zaległego podatku.
Rozmawiała EWA MATYSZEWSKA