MF tłumaczy w uzasadnieniu do projektu, że tymczasowa podwyżka VAT jest spowodowana "obecnym stanem finansów publicznych i stwierdzonym deficytem strukturalnym".
Z uwagi na wygasającą tzw. derogację unijną dotyczącą stosowania 3 proc. stawki na żywność nieprzetworzoną i 0 proc. na książki i czasopisma specjalistyczne, wprowadzona zostanie 5 proc. stawka na te towary. "Aby przeciętna stawka na żywność nie wzrosła, proponuje się objęcie najniższą 5 proc. stawką podatku podstawowych produktów żywnościowych (objętych obecnie stawką obniżoną w wysokości 7 proc.), takich jak: chleb, nabiał, przetwory mięsne, produkty zbożowe (mąka, kasza, makaron) oraz soki" - napisano w uzasadnieniu.
W efekcie od 1 stycznia 2011 r. obowiązywać będą trzy nowe stawki VAT: 5 proc., 8 proc. i 23 proc. Według MF wzrost VAT da budżetowi dodatkowe 5 mld zł. Resort finansów zaznacza, że wyliczenie to nie dotyczy skutków wprowadzenia nowej 5 proc. stawki VAT na żywność i książki.
Resort finansów przewiduje także likwidację obniżonych stawek akcyzy dla paliw silnikowych zawierających powyżej 2 proc. biokomponentów oraz tzw. biokomponentów stanowiących samoistne paliwa. Zmiana, która ma obowiązywać od 1 maja 2011 r., ma dać budżetowi w przyszłym roku ok. 1 mld zł, a rocznie będzie przynosić prawie 1,5 mld zł.