Celem nowelizacji jest przede wszystkim przeciwdziałanie przewlekłości postępowań administracyjnych. Nowelizacja ma również przyczynić się do zwiększenia efektywności oddziaływania skarg na bezczynność organów administracji państwowej. Osiągnięcie powyższych celów ma nastąpić poprzez wprowadzenie możliwości wymierzenia organowi grzywny, w przypadku uwzględnienia skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez ten organ.
Grzywna może być orzeczona przez sąd z urzędu lub na wniosek strony do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim. Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2010 r. wyniosło 3224,98 zł, według Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 lutego 2011 r. Zatem, wysokość grzywny wymierzanej w 2011 r. organowi administracji publicznej, który dopuścił się bezczynności lub przewlekle prowadził postępowanie, może wynieść nawet do ok. 32 tys. zł.
Warto przy tym zwrócić uwagę, że w dotychczas obowiązującym stanie prawnym wyciągnięcie wobec organu konsekwencji finansowych w postaci nałożenia grzywny możliwe było jedynie poprzez wniesienie odrębnej skargi, jeśli organ nie wykonał wyroku sądu uwzględniającego skargę na bezczynność (w samym wyroku orzekającym bezczynność nie było możliwości nałożenia grzywny). W dodatku skarga ta była uwarunkowana uprzednim pisemnym wezwaniem organu administracyjnego przez stronę do wykonania tego wyroku.
W rzeczywistości dotychczas przewidziana w przepisach grzywna była karą za niewykonanie wyroku sądu, a nie karą za samą bezczynność. Na ten fakt zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 4 marca 2009 r., wyjaśniając, iż: „z treści art. 154 § 1 ppsa wynika, że wnoszący skargę może żądać od sądu administracyjnego wymierzenia organowi grzywny w związku z niewykonaniem wyroku sądu” (sygn. akt I OSK 1150/2008).
Po wejściu w życie nowelizacji, oprócz możliwości nałożenia na organ grzywny za niewykonanie wyroku sądu (na podstawie odrębnej skargi), będzie możliwe nałożenie grzywny za samą bezczynność bądź przewlekłe prowadzenie postępowania już na etapie orzekania przez sąd w przedmiocie skargi na tę bezczynność lub przewlekłość.
Dodatkowo podkreślić należy, że zgodnie z nowelizacją samo wniesienie skargi połączone z żądaniem wymierzenia organowi administracyjnemu grzywny nie będzie od razu prowadzić do jej wymierzenia. Organ będzie miał możliwość usunięcia stanu bezczynności np. poprzez wydanie określonej decyzji, aż do momentu wydania wyroku przez sąd administracyjny. W sytuacji, gdy organ podejmie jakieś działania przed wydaniem wyroku, sąd zobligowany będzie umorzyć postępowanie w przedmiocie skargi, jako bezprzedmiotowe.
Podsumowując, niewątpliwie pozytywnym skutkiem społecznym proponowanej zmiany będzie przeciwdziałanie przewlekłości postępowań administracyjnych, co przyczyni się do skuteczniejszego egzekwowania prawa każdej osoby do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki. Mamy nadzieję, że nowelizacja zmobilizuje organy administracji publicznej i wpłynie na przyspieszenie postępowań administracyjnych.
Aneta Wrona-Kłoczko
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna