Uznany za niezgodny z Konstytucją przepis ustawy o kontroli skarbowej przewidywał (nie obowiązuje od 1 lipca 2010 r.), że w przypadku, gdy postępowanie wobec firmy prowadził UKS, tzw. odsetki za zwłokę były naliczane na zasadach mniej korzystnych, niż gdyby takie samo postępowanie toczyło się przed urzędem skarbowym.
Zgodnie z zaskarżoną regulacją odsetki można było naliczać nawet gdy decyzja urzędu nie została wydana w przewidzianym przepisami terminie 3 miesięcy od wszczęcia postępowania, a także wtedy, gdy urząd zabezpieczył ewentualne zobowiązanie podatkowe, zajmując np. konto bankowe podatnika.
Do Trybunału wystąpiła spółka Polnord, której urząd kontroli skarbowej w Gdańsku zajął w 2005 r. ponad 10 mln zł. Mimo że fiskus zaliczył tę kwotę na poczet zaległości podatkowej, firmie cały czas naliczano odsetki za zwłokę.
Według TK przyjęta w kwestionowanej regulacji zasada naliczania odsetek za zwłokę stawiała podatników kontrolowanych przez organy kontroli skarbowej w gorszej sytuacji niż podatników kontrolowanych przez organy podatkowe.
- To zróżnicowanie Trybunał Konstytucyjny uznał za nieuzasadnione i arbitralne. Nie było ono uzasadnione koniecznością realizacji ważnego interesu publicznego - uzasadniała orzeczenie sędzia Małgorzata Pyziak-Szafnicka. Dodała, że stanowisko takie znalazło także wyraz w uzasadnieniu do nowelizacji ustawy, która wykreślała sporny przepis.
- Orzeczenie oznacza, iż konstytucja jest nie tylko teoretycznym prawem (...) obywatele mogą się do niej odwoływać, broniąc się przed niesprawiedliwymi przepisami - powiedział po rozprawie radca prawny w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy Ireneusz Krawczyk, który reprezentował Polnord przed TK.
Dodał, że w efekcie wyroku odsetki za zwłokę powinny być naliczane na takich samych zasadach zarówno wobec podatników, którzy byli kontrolowani przez urzędy skarbowe, jak i tych, których kontrolowały UKS-y.
Krawczyk zaznaczył, że w 2010 r. przepisy co prawda uległy zmianie, niemniej przedsiębiorcy kontrolowani przez UKS-y w latach 2003-2010 mogą zwrócić się z wnioskiem o zwrot odsetek, które zapłacili niezgodnie z Konstytucją.
Wskazał, że skoro co roku urzędy kontroli skarbowej prowadzą kilkadziesiąt tysięcy postępowań, kwoty roszczeń wobec fiskusa mogą być znaczące.
- W przypadku Polnordu odsetki te wyniosły ok. 4 mln zł. Zapłacono je tylko dlatego, że postępowanie prowadził urząd kontroli skarbowej, a nie urząd skarbowy. Poza tym UKS prowadził je 600 dni zamiast 90 dni (...) a zajęte środki, z których firma nie mogła korzystać, zostały zaliczone na poczet zaległości podatkowych - powiedział Krawczyk. Zaznaczył, że odsetki zwracane wskutek orzeczenia TK będą oprocentowane.
Zgodnie z Ordynacją podatkową niezgodnie z prawem naliczone odsetki stają się nadpłatą podatku, która powinna zostać zwrócona lub zaliczona na poczet innych podatków. Ordynacja nie przewiduje zwrotu nadpłaty z urzędu, podatnik musi wystąpić ze stosownym wnioskiem.