Deregulacja zawodu biegłego rewidenta 2014

Projekt tej ustawy deregulacyjnej przewiduje w szczególności:

- zliberalizowanie zasad zatrudniania biegłych rewidentów na umowę cywilnoprawną i zniesienie ograniczeń w zatrudnianiu pracowników naukowo-dydaktycznych,

- wprowadzenie obowiązku zwolnienia z egzaminu zawodowego w zakresie w jakim kandydat zdał egzaminy uniwersyteckie,

- możliwości zaliczenia praktyki i aplikacji w drodze co najmniej 15-letniego doświadczenia zawodowego w zakresie rachunkowości, prawa i finansów,

- uelastycznienie systemu obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, w szczególności poprzez wprowadzenie nowych możliwości zaliczania tego doskonalenia, m.in. w ramach samokształcenia zawodowego.

Zawierający omawiane zmiany rządowy projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych został przekazany do Sejmu i 23 lipca 2013 r. odbyło się jego I czytanie. Posłowie zdecydowali o przekazaniu projektu do dalszych prac w Komisji Nadzwyczajnej do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji. Przebieg procesu legislacyjnego można śledzić na stronach Sejmu RP, pod numerem druku 1576. 

Przewiduje się, że cała ustawa deregulacyjna wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem zmian odnoszących się do ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2014 r.

Jednocześnie projekt ustawy de regulacyjnej przewiduje termin (do 30 czerwca 2014 r.)  na podjęcie stosownych uchwał Krajowej Izby Biegłych Rewidentów uwzględniających nowe regulacje.

Deregulacja usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych 2013

Deregulacja zawodu doradcy podatkowego

Szczegółowe omówienie projektowanych zmian w ustawie z 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym.

1. Doprecyzowanie zasad zaliczania poszczególnych egzaminów z przedmiotów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym

Obecnie zgodnie z art. 9 ust. 5 ustawy Komisja Egzaminacyjna może zwolnić kandydata na biegłego rewidenta, na jego wniosek, z wybranych egzaminów z przedmiotów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym, jeżeli w tym zakresie zdał egzaminy uniwersyteckie lub równorzędne.

Proponuje się, w miejsce dotychczasowej możliwości, nałożenie na Komisję Egzaminacyjną obowiązku zaliczenia kandydatowi na biegłego rewidenta, na jego wniosek, poszczególnych egzaminów z przedmiotów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym, jeżeli w tym zakresie zdał egzaminy uniwersyteckie lub równorzędne.

Obowiązujące warunki zostaną uelastycznione tak, aby np. osoba, która ukończyła studia wyższe z dziedziny prawa, mogła mieć zaliczone poszczególne egzaminy sprawdzające wiedzę teoretyczną w tym obszarze, jeżeli zasób wiedzy zdobytej w ramach toku studiów pokrywa się z zakresem egzaminów wymaganych w postępowaniu kwalifikacyjnym.

2. Wprowadzenie możliwości zaliczenia części postępowania kwalifikacyjnego na podstawie ukończenia studiów wyższych

Proponuje się ponadto wprowadzenie możliwości zaliczenia części postępowania kwalifikacyjnego, w obszarze sprawdzenia wiedzy teoretycznej, na podstawie ukończenia studiów wyższych o kierunku obejmującym zakresem kształcenia wiedzę, o której mowa w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy.

Celem proponowanej zmiany jest stworzenie warunków kształcenia na studiach wyższych, których wybór pozwoli na kształtowanie ścieżki kariery w kierunku zdobywania uprawnień biegłego rewidenta. Ukończenie studiów wyższych spełniających kryteria kształcenia z zakresu wiedzy, o której mowa w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy, umożliwi absolwentowi przystępującemu do postępowania kwalifikacyjnego na biegłego rewidenta zaliczenie części tego postępowania.

W rezultacie kandydat na biegłego rewidenta będzie mógł uzyskać zaliczenie postępowania kwalifikacyjnego na poziomie obejmującym sprawdzenie wiedzy teoretycznej, z którym wiąże się obowiązek zdania 10 egzaminów.

W ramach postępowania kwalifikacyjnego kandydatowi pozostanie obowiązek odbycia praktyki w rachunkowości, aplikacji pod kierunkiem biegłego rewidenta i zdanie egzaminu dyplomowego.

Proponowana zmiana będzie skutkować potrzebą uzupełnienia katalogu zadań Komisji Egzaminacyjnej, o którym mowa w art. 7 ustawy, o możliwość zaliczania, na wniosek kandydata, części postępowania kwalifikacyjnego w obszarze sprawdzenia wiedzy teoretycznej na podstawie ukończenia studiów wyższych o kierunku obejmującym zakresem kształcenia wiedzę, o której mowa w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy.

Ponadto do zadań Komisji Egzaminacyjnej będzie należało stwierdzanie, na wniosek jednostek organizacyjnych uprawnionych do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych, uznania studiów wyższych w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagranicznych studiów wyższych uznawanych w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne, które zakresem kształcenia obejmują wiedzę teoretyczną w zakresie wskazanym w art. 9 ust. 1 i 2, jak również  spełniają kryteria uznawania tych egzaminów.

3. Wprowadzenie możliwości zaliczenia części postępowania kwalifikacyjnego prowadzonego przez organ uprawniony do nadawania uprawnień biegłego rewidenta w innym państwie Unii Europejskiej.

Proponuje się ponadto wprowadzenie możliwości zaliczenia części postępowania kwalifikacyjnego, w obszarze sprawdzenia wiedzy teoretycznej, w drodze zaliczenia kandydatowi na biegłego rewidenta poszczególnych egzaminów, które zdał w ramach postępowania kwalifikacyjnego, prowadzonego przez organ uprawniony do nadawania uprawnień biegłego rewidenta w innym państwie Unii Europejskiej, co do których Komisja Egzaminacyjna stwierdzi, że zakresem kształcenia obejmują wiedzę teoretyczną w zakresie wskazanym w art. 9 ust. 1 i 2. 

W myśl postanowień Dyrektywy 2006/43/WE osoba, która pomyślnie przeszła egzamin uniwersytecki lub równoważny prowadzony w ramach postępowania kwalifikacyjnego przez organ uprawniony do nadawania uprawnień biegłego rewidenta w innym państwie członkowskim, może mieć uznane za zdane egzaminy jeżeli są one zharmonizowane z zakresem tematycznym określonym w porządku prawnym innego państwa członkowskiego, w którym osoba ta ubiega się o uzyskanie uprawnień biegłego rewidenta.

W rezultacie kandydat na biegłego rewidenta będzie mógł uzyskać zaliczenie poszczególnych egzaminów z postępowania kwalifikacyjnego na poziomie obejmującym sprawdzenie wiedzy teoretycznej, o której mowa w art. 9 ust. 1 i 2., co przyczynić się może do skrócenia procedury kwalifikacyjnej. W ramach postępowania kwalifikacyjnego kandydatowi pozostanie obowiązek zdania pozostałych egzaminów, odbycia praktyki w rachunkowości, aplikacji pod kierunkiem biegłego rewidenta i zdanie egzaminu dyplomowego.

Proponowana zmiana będzie skutkować również potrzebą uzupełnienia katalogu zadań Komisji Egzaminacyjnej, o którym mowa w art. 7 ustawy, o możliwość zaliczania, na wniosek kandydata, części postępowania kwalifikacyjnego.

4. Dostosowanie wymagań dotyczących zdawania egzaminu dyplomowego do nowo proponowanych rozwiązań

Obecnie przepisy art. 5 ust. 2 pkt 7 w związku z art. 9 ust. 3 ustawy stanowią, że egzamin dyplomowy odbywa się w formie ustnej i obejmuje wiedzę zdobytą w trakcie aplikacji.

Ponieważ zgodnie z postanowieniami Dyrektywy 2006/43/WE egzamin ten powinien odpowiadać egzaminowi ukończenia studiów wyższych, oraz mieć na celu sprawdzenie umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy teoretycznej do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu biegłego rewidenta, w szczególności badania rocznych sprawozdań finansowych oraz rocznych skonsolidowanych sprawozdań finansowych - zaproponowane nowe rozwiązania dotyczące przystępowania do postępowania kwalifikacyjnego, oznaczać będą potrzebę wprowadzenia zmian do przepisów ustawy regulujących formę i zakres merytoryczny przeprowadzania egzaminów pisemnych  i egzaminu dyplomowego, również na poziomie zmian wytycznych w delegacji ustawowej, o której mowa w art. 9 ust. 8 ustawy.

Egzaminy pisemne powinny obejmować swoim zakresem sprawdzenie wiedzy teoretycznej, natomiast egzamin dyplomowy powinien polegać na sprawdzeniu wiedzy teoretycznej w praktyce (tryb i sposób przeprowadzania egzaminów powinien być uregulowany w akcie wykonawczym).

5. Wprowadzenie możliwości zaliczenia praktyki i aplikacji w drodze długoletniego doświadczenia zawodowego

Proponuje się wprowadzenie dodatkowej procedury wpisu do rejestru biegłych rewidentów dla osoby posiadającej co najmniej 15-letnie doświadczenie zawodowe w zakresie rachunkowości, prawa i finansów, po zaliczeniu przez nią egzaminów z wiedzy, o której mowa w art. 9 ust. 1 i 2 ustawy oraz egzaminu dyplomowego, bez konieczności odbycia rocznej praktyki i co najmniej dwuletniej aplikacji albo trzyletniej aplikacji.

Rozwiązanie takie dopuszcza Dyrektywa 2006/43/WE. Nowe rozwiązania będą wymagały uwzględnienia w zakresie dotyczącym zadań Komisji Egzaminacyjnej (art. 7 ustawy) oraz na poziomie zmian wytycznych w delegacji ustawowej, o której mowa w art. 9 ust. 8 ustawy.

6. Uproszczenie regulacji w zakresie odbywania praktyki i aplikacji

Ustawa w art. 5 ust. 2 pkt 5 nakłada na kandydata na biegłego rewidenta obowiązek odbycia rocznej praktyki w zakresie rachunkowości i co najmniej dwuletniej aplikacji pod kierunkiem biegłego rewidenta, jako jednego z warunków uzyskania uprawnień biegłego rewidenta.

Proponuje się uelastycznić dotychczasowe regulacje w drodze uznania za spełniony warunek trzyletniego szkolenia praktycznego (o którym mowa w Dyrektywie 2006/43/WE) zarówno w sytuacji, gdy osoba ubiegająca się o wpis do rejestru biegłych rewidentów:

- odbyła roczną praktykę w zakresie rachunkowości w państwie Unii Europejskiej oraz co najmniej dwuletnią aplikację w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych zarejestrowanym w państwie Unii Europejskiej pod kierunkiem biegłego rewidenta lub pod kierunkiem biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie Unii Europejskiej, albo

- odbyła trzyletnią aplikację w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych zarejestrowanym w państwie Unii Europejskiej pod kierunkiem biegłego rewidenta lub pod kierunkiem biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie Unii Europejskiej.

Nowe rozwiązania będą wymagały uwzględnienia zmian wytycznych w delegacji ustawowej, o której mowa w art. 9 ust. 8 ustawy.

7. Doprecyzowanie zasad zaliczania praktyki w zakresie rachunkowości na poczet postępowania kwalifikacyjnego

Obecnie Komisja Egzaminacyjna, na podstawie art. 9 ust. 7 ustawy, może zwolnić kandydata na biegłego rewidenta, na jego wniosek, z praktyki w zakresie rachunkowości.

Proponuje się, w miejsce dotychczasowej możliwości, nałożenie na Komisję Egzaminacyjną obowiązku zaliczania kandydatowi na biegłego rewidenta, na jego wniosek, praktyki w przypadku spełnienia warunków określonych w ustawie.

Ponadto proponuje się uprościć zaliczanie praktyki, w drodze uznania kandydatowi na biegłego rewidenta możliwości łączenia form odbywania praktyki, czyli zatrudnienia w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych, jak również pozostawania w stosunku pracy na samodzielnym stanowisku w komórkach finansowo-księgowych, przy  czym łączny czas powinien wynosić co najmniej 3 lata (obecna regulacja nie daje możliwości łącznego zaliczania tych dwóch warunków).

8. Umożliwienie prowadzenia i odbywania doskonalenia zawodowego przez różne uprawnione jednostki i w różnych formach

Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy biegły rewident jest obowiązany stale podnosić kwalifikacje zawodowe, w tym przez odbywanie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego. Zasady obligatoryjnego doskonalenia zawodowego dla biegłych rewidentów oraz ustalania kryteriów i nadawania uprawnień jednostkom przeprowadzającym obligatoryjne doskonalenie zawodowe określa samorząd zawodowy w formie uchwał na podstawie art. 4 ust. 3 w związku z art. 21 ust. 2 pkt 3 lit e i pkt 10 ustawy.

Zgodnie z obowiązującymi zasadami obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegły rewident, który wykonuje czynnie zawód jest obowiązany do odbycia 40 godz. doskonalenia zawodowego w roku, zaś biegły rewident niewykonujący zawodu - do 24 godz. doskonalenia zawodowego w roku.

Co do zasady warunkiem zaliczenia doskonalenia zawodowego przez biegłego rewidenta jest odbycie szkoleń prowadzonych przez jednostki, które wyznacza samorząd zawodowy według ustalonych przez siebie kryteriów.

Celem proponowanych zmian będzie poszerzenie możliwości zaliczania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego.

Proponuje się zatem przeniesienie do ustawy oraz aktów wykonawczych (w miejsce dotychczasowych uchwał) regulacji określających zasady odbywania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego oraz zasady uzyskiwania uprawnień do przeprowadzania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego.

Ponadto proponuje się wprowadzić rozwiązania polegające na:

a) możliwości odbywania różnych form szkolenia, np. e-learning, publikacje z zakresu rachunkowości lub rewizji finansowej, wygłaszanie własnych referatów lub uczestnictwo w szkoleniach, konferencjach, kursach, seminariach organizowanych przez samorząd zawodowy biegłych rewidentów oraz instytucje zajmujące się szkoleniem i doskonaleniem zawodowym;

b) możliwości częściowego zaliczania doskonalenia zawodowego w drodze złożonego przez biegłego rewidenta oświadczenia o podniesieniu kwalifikacji zawodowych,  z wybranego przez siebie zakresu tematycznego, czyli tzw. samokształcenie zawodowe (dokształcanie zawodowe) pod warunkiem, że zakres ten musi wiązać się  z wykonywaniem zawodu a uzyskana wiedza i umiejętności w danym zakresie są dla biegłego rewidenta przydatne w praktyce;

c) określeniu kryteriów do uzyskania uprawnień dla jednostek przeprowadzających obligatoryjne doskonalenie zawodowe.

Proponowane zmiany, m.in. dotyczące minimalnej liczby godzin doskonalenia zawodowego, będą zgodne z Międzynarodowymi Standardami Edukacyjnymi IFAC (Międzynarodowej Federacji Księgowych).

Czy te zmiany są sensowne? Podyskutuj na naszym forum.

9. Zniesienie ograniczenia w zakresie równego dostępu do wykonywania zawodu

Obecnie ustawa w art. 3 różnicuje dostęp do wykonywania zawodu przez biegłego rewidenta w zależności od wyboru formy prawnej jego wykonywania.

Na przykład biegły rewident, który wykonuje zawód jako osoba fizyczna prowadząca działalność we własnym imieniu i na własny rachunek (art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy) albo zatrudniona na podstawie umowy o pracę, nie może dodatkowo wykonywać zawodu w innej formie prawnej, jaką jest umowa zlecenia.

Natomiast wykonując ten zawód jako wspólnik spółki osobowej ma możliwość dodatkowego wykonywania zawodu na podstawie umowy zlecenia.

Proponuje się zatem uporządkowanie katalogu form wykonywania zawodu, w sposób który umożliwi biegłemu rewidentowi, niezależnie od tego, w której z form już wykonuje zawód, równy dostęp do wyboru każdej z form wykonywania zawodu, tj.:

a) prowadząc działalność we własnym imieniu i na własny rachunek;

b) jako wspólnik podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych;

c) pozostając w stosunku pracy z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych;

d) na podstawie umowy cywilnoprawnej z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych.

W związku z powyższym proponuje się również uchylenie przepisu art. 3 ust. 6 ustawy, który stanowi, że biegli rewidenci zatrudnieni w samorządzie biegłych rewidentów i pracujący
w charakterze pracownika naukowo-dydaktycznego lub naukowego mogą wykonywać zawód wyłącznie na podstawie umowy cywilnoprawnej z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych. Oznacza to, że nie mogą wykonywać zawodu w innej formie prawnej. Proponowana zmiana pozwoli znieść to ograniczenie ustawowe wprowadzając jednolity, równy dostęp do wykonywania zawodu dla wszystkich biegłych rewidentów.

10. Zmiana zakresu delegacji ustawowej w sprawie postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów

Propozycje nowych rozwiązań w przedmiocie deregulacji powodują potrzebę uzupełnienia obecnego zakresu delegacji ustawowej, określonej w art. 9 ust. 8 ustawy.

Obok dotychczasowej delegacji obejmującej:

- warunki przystąpienia do postępowania kwalifikacyjnego,

- tryb i sposób przeprowadzania egzaminów,

- tryb i termin wnoszenia odwołań od wyników egzaminów,

- zasady odbywania praktyki i aplikacji,

proponuje się dodanie następujących regulacji:

- warunki udzielania zaliczeń egzaminów, o których mowa w art. 9 ust. 5, 5a, 5c i 6 ustawy,

- zasady oraz zakres odbywania praktyki i aplikacji oraz uznawania wymogu, o którym mowa w art. 5 ust. 2a pkt 1.

Dotychczasowa delegacja ustawowa dla Krajowej Rady Biegłych Rewidentów również wymaga zmian  polegających na wprowadzeniu następujących dodatkowych regulacji:

- wykaz zagadnień istotnych dla badania sprawozdania finansowego, które składają się na egzamin z prawa gospodarczego, o którym mowa w art. 5 ust. 3 i 4,

-   program praktyki i aplikacji,

- zasady dokumentowania praktyki i aplikacji oraz spełnienia wymogu, o którym mowa w art. 5 ust. 2 pkt 1.

11. Wprowadzenie nowej delegacji ustawowej dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych w sprawie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego

W związku z propozycją zmian ustawy w zakresie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, proponuje się wprowadzenie delegacji ustawowej, która obejmowałaby następujące regulacje:

- szczegółowe kryteria oraz wymogi formalne związane z nadawaniem uprawnień dla  jednostek ubiegających się o uzyskanie  uprawnienia do przeprowadzania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego,

- formy i sposób odbywania obligatoryjnego doskonalenia zawodowego.

Z uwagi na fakt, iż zakres proponowanych zmian obejmuje zasady obligatoryjnego doskonalenia zawodowego i postępowania kwalifikacyjnego, należy zapewnić odpowiednie vacatio legis do wydania nowych przepisów wykonawczych, tak aby organy Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, Komisja Egzaminacyjna oraz uczelnie wyższe mogły dostosować się do nowych przepisów.

Zakres zadań wykonywanych przez biegłych rewidentów

Zakres zadań wykonywanych przez biegłych rewidentów można określić na podstawie ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy zawód biegłego rewidenta polega na wykonywaniu czynności rewizji finansowej, zdefiniowanej w art. 2 pkt 2 ustawy, przez którą rozumie się badanie, przeglądy sprawozdań finansowych lub inne usługi poświadczające, o których mowa w odrębnych przepisach lub standardach rewizji finansowej.

Celem badania sprawozdania finansowego jest wyrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej opinii wraz z raportem uzupełniającym opinię, o tym, czy sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz rzetelne i jasno przedstawia sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki.

Przedmiotem działalności biegłych rewidentów, obok badania sprawozdań finansowych może być:

- usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych,

- przeglądy sprawozdań finansowych,

- ekspertyzy i opinie ekonomiczno-finansowe,

- doradztwo podatkowe,

- doradztwo w zakresie organizacji i informatyzacji rachunkowości,

- prowadzenie postępowania likwidacyjnego i upadłościowego,

- działalność wydawnicza i szkoleniowa w zakresie rachunkowości.

Aktualne wymogi i proponowane zmiany w zakresie dostępu do zawodu biegłego rewidenta:

Zakres czynności z zakresu doradztwa podatkowego zastrzeżonych dla określonych grup podmiotów w obecnym stanie prawnym oraz proponowane zmiany:

Projekt ustawy o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych

Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości