Gdy podatnik dokonuje obrotu międzynarodowego, pojawia się problem, według jakiego kursu należy przeliczyć kwoty wyrażone w dokumencie faktury. Ponadto trzeba wskazać, że nawet faktury wystawiane przez polskiego podatnika mogą być wyrażone w walucie obcej. Bez względu jednak na przyjętą walutę faktury wartość podatku zawsze musi być określona w złotówkach. Zatem nie tylko w obrocie z zagranicą, ale i krajowym może zaistnieć potrzeba przeliczenia na złotówki kwot zapisanych w fakturze VAT w walucie obcej.
Kwoty wyrażone w walucie obcej wykazywane w fakturze VAT muszą być przeliczane na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień wystawienia faktury. W przypadku gdy na dzień wystawienia faktury bieżący kurs średni waluty obcej nie został wyliczony i ogłoszony, do przeliczenia stosuje się kurs wymiany ostatnio wyliczony i ogłoszony. Zasady te mają jednak zastosowanie jedynie w tych przypadkach, w których faktura została wystawiona w terminie, w którym podatnik obowiązany jest do jej wystawienia. Jeżeli podatnik nie wystawi faktury w obowiązującym go terminie, kwoty wyrażone w walucie obcej przelicza się na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień powstania obowiązku podatkowego.
Oczywiście zarówno zasada, zgodnie z którą zafakturowany podatek od towarów i usług musi być wyrażony w walucie polskiej (złotówkach), jak i metody przeliczania kwot wyrażonych w dokumencie faktury w innej walucie niż złotówki stosowane są w odniesieniu do faktur wystawianych na podstawie polskich regulacji podatkowych (przez polskich podatników).
Ponad wszelką wątpliwość w taki sposób fakturowane muszą być zatem:
• sprzedaż krajowa (gdyby należność „z faktury” była wyrażona w walucie obcej),
• wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów,
• eksport towarów.
Obowiązek oznaczenia podatku w złotych polskich ciąży też na podatnikach wystawiających faktury wewnętrzne w związku z dokonaniem przez nich:
• wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,
• importu usług,
• nabycia towarów, z tytułu dokonania którego podatnikiem jest nabywca, a nie dostawca.
Oczywiste jest, że w przypadku dokonywania tych transakcji polski podatnik, przy wystawianiu faktury wewnętrznej i opodatkowaniu tych czynności, dla ustalenia właściwych kwot musi posłużyć się dokumentami przekazanymi mu przez dostawcę lub, odpowiednio, świadczącego usługę. Oznacza to konieczność przeliczenia kwot zapisanych w zagranicznych dokumentach źródłowych na złotówki. W § 37 ust. 4 rozporządzenia wykonawczego do ustawy o VAT Minister Finansów nakazał stosować dokładnie takie same zasady jak przy przeliczaniu kwot wyrażonych w walucie obcej zapisanych w „polskich” (tj. wystawionych zgodnie z krajowymi regulacjami) fakturach VAT.
Należy przypomnieć, że w przypadku importu towarów faktura wewnętrzna nie jest wystawiana, a rozliczenie podatku od towarów i usług dokonywane jest na podstawie dokumentu celnego (SAD), w którym kwoty zawsze przeliczane są przy zastosowaniu kursu celnego – czyli definiowanie, na potrzeby VAT, metody przeliczania na złotówki kwot zapisanych w walucie obcej jest zbędne.
Korekty w obrocie międzynarodowym
O ile sposoby przeliczania na złotówki kwot zapisanych w fakturach nie powinny sprawić większych problemów, o tyle już właściwe określenie kursu w przypadku korekty wcześniejszych rozliczeń dokonywanych pomiędzy stronami transakcji międzynarodowych nie jest tak oczywiste.
W praktyce pojawiają się niekiedy opinie (w taki sposób wypowiedział się np. Naczelnik Płockiego Urzędu Skarbowego w piśmie z 21 października 2004 r., nr UPO-443/VAT/256/04/EN), że w przypadku korekty dokonanych już wcześniej rozliczeń należy stosować kurs obowiązujący w dniu wystawienia przez dostawcę lub świadczącego usługę faktury korygującej. Jednak w moim przekonaniu interpretacja taka nie może być uznana za właściwą.
Co bowiem w przypadku, gdy dostawca lub, odpowiednio, świadczący usługę nie wystawi faktury korygującej? W poszczególnych państwach (również unijnych) w różny sposób dokumentowane jest przyznanie rabatów, upustów, skont, czy wreszcie zwrot towarów lub uwzględnienie reklamacji.
Może zatem zdarzyć się tak, że skonto zapisane zostanie już (jako warunek) na fakturze dostawy lub świadczenia usługi i po spełnieniu warunku, a tym samym nabyciu prawa do jego realizacji, nie jest wystawiany żaden dodatkowy dokument podatkowy.
W takiej sytuacji odwołanie się do kursu z dnia wystawienia faktury korygującej nie jest wykonalne, a podstawa opodatkowania powinna być przecież obniżona.
Ponadto gdyby przy fiskalizacji transakcji polski podatnik zastosował jeden kurs (zgodnie z § 37 rozporządzenia wykonawczego), a przy dokonywaniu korekty inny (według dnia wystawienia faktury korygującej), to z całą pewnością pojawiłyby się różnice kursowe – a przecież takie pojęcie nie funkcjonuje na gruncie podatku od towarów i usług.
Wniosek może być zatem tylko jeden: dokonując korekty rozliczeń z tytułu transakcji międzynarodowych, należy stosować dokładnie ten sam kurs, który wcześniej – przy dokonywaniu czynności – był zastosowany do przeliczenia kwot z faktury na złotówki.
Kurs ten obowiązuje zarówno przy dokonywaniu zapisów w ewidencjach i deklaracjach, jak i przy wystawianiu wewnętrznej faktury korygującej (bo taka musi być wyemitowana). Bez znaczenia jest przy tym to, jaki jest powód korekty, tzn. czy jest to rabat, opust, skonto, reklamacja, zwrot towaru itp.
Dokładnie taka sama metoda przeliczania na złotówki kwot wyrażanych z walucie obcej powinna być zastosowana przy korekcie rozliczeń z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, eksportu, a także w innych okolicznościach, gdy faktura sprzedaży wystawiona jest w walucie obcej (tylko podatek w złotówkach).
Na zakończenie należy wskazać, że przeliczanie kwot wyrażonych w fakturach według metody określonej w § 37 rozporządzenia wykonawczego nie ma zastosowania do importu towarów. W imporcie towarów dokumentem, w którym wyliczony jest VAT należny oraz przy użyciu którego rozlicza się importowy podatek naliczony, jest dokument celny (SAD). I to właśnie w dokumencie celnym dokonywane jest przeliczenie wartości zakupionego towaru na złotówki. Oznacza to, że przy ustalaniu podstawy opodatkowania w imporcie towarów stosuje się kurs celny (właściwy dla procedur celnych). Również przy korygowaniu rozliczeń w imporcie towarów należy się odwołać do kursu celnego.
ZAPAMIĘTAJ!
Przeliczenie kwot wyrażonych w walutach obcych z faktur korygujących powinno być dokonane według kursu przeliczenia faktury pierwotnej.
• § 37 rozporządzenia Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 97, poz. 970; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 95, poz. 797
• § 9 ust. 6 rozporządzenia Ministra Finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 95, poz. 798
Radosław Kowalski
doradca podatkowy