Podatnik musi podać w deklaracji lub zeznaniu podatkowym dane zgodne zarówno ze stanem faktycznym, jak i z przepisami prawa podatkowego. Gdy wywiąże się tylko z jednego obowiązku, to nie może być zwolniony z odpowiedzialności karnej skarbowej - orzekł Trybunał Konstytucyjny.
TK stwierdził, że przepisy kodeksu karnego skarbowego nakładające kary na podatników za podanie nieprawdziwych danych są zgodne z konstytucją. Trybunał orzekł, że art. 56 ustawy par. 2 w związku z par. 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (k.k.s.) jest zgodny z art. 42 konstytucji.
Skargę do TK wniosła Dorota G., zarzucając przedmiotowej regulacji naruszenie konstytucyjnej zasady określoności prawa. Organy skarbowe postawiły podatniczce zarzut, że w złożonym zeznaniu PIT-32 podała nieprawdę, kwalifikując niewłaściwie wydatki do kosztów uzyskania przychodów. Sąd rejonowy, a następnie sąd okręgowy uznał ją za winną i na podstawie art. 56 par. 2 wymierzył jej karę 70 stawek dziennych. Zdaniem skarżącej zaskarżony przepis posługuje się pojęciem nieprawdy, chociaż nie zostało nigdzie w przepisach wyjaśnione. Nie wiadomo, czy pojęcie to oznacza niezgodność ze stanem faktycznym czy też z odpowiednimi uregulowaniami prawa podatkowego. Pełnomocnik oskarżonej wskazywał przed Trybunałem, że znamiona czynu przestępczego określonego w art. 56 par. 2 wyczerpuje brak wydatków ze strony podatnika i zaliczenie ich do kosztów uzyskania przychodów. Jego zdaniem, nie można uznać za czyn przestępczy postępowania podatnika wynikającego z nieumiejętnego zastosowania materialnego prawa podatkowego, czyli dokonania wydatków i nieumiejętnej ich kwalifikacji.
Trybunał stwierdził, że znamiona czynu zabronionego określone w art. 56 par. 1 i 2 traktowane są jako oszustwo. Jednak istotne jest to, że przepis może być zastosowany, gdy mamy do czynienia z czynami popełnionymi z winy umyślnej. TK podkreślił, że działanie w błędzie, zgodnie z art. 10 k.k.s., nie będzie działaniem z winy umyślnej. Istotny jest zatem faktyczny przebieg wydarzeń, ale również ich kwalifikacja prawnopodatkowa. Skarżąca faktycznie dokonała wydatków, ale niewłaściwie je zakwalifikowała do kosztów uzyskania przychodów. A oba te elementy, jak podkreślił TK, muszą wystąpić łącznie. Dokonanie prawidłowej kwalifikacji łączy się co prawda z dużym ryzykiem, którym obarczony jest podatnik, ale tylko do granicy winy umyślnej. TK stwierdził, że ma świadomość dużych kontrowersji wiążących się ze stosowaniem art. 56 k.k.s., ale właściwe stosowanie tych przepisów daje pełną gwarancję co do określoności tych przepisów.
Istnieje konieczność zachowania przejrzystości ustawy. Kodeks karny skarbowy nie wyklucza odesłania w tej ustawie do materialnych przepisów podatkowych. Zdaniem TK, również norma prawnokarna może mieć charakter odsyłający. Trybunał podkreślił, że nie może być komentatorem przepisów karnych skarbowych.
(SK 13/05)
Wiesława Moczydłowska