Międzynarodowy Fundusz Walutowy w ramach Programu Analizy Luk Administracji Skarbowej (RA-GAP) i udzielonego wsparcia technicznego dla Polski dokonał oszacowania poziomu luki VAT za lata 2010-2016 przy zastosowaniu własnej metodyki RA-GAP.
Wyniki przeprowadzonych w tym zakresie analiz zaprezentowane zostały w raporcie IMF pn.: „Polska – Program Analizy Luk Administracji Skarbowej – Luka w podatku od towarów i usług", przygotowanym przez ekspertów z Departamentu Spraw Fiskalnych Międzynarodowego Funduszu Walutowego – p. Micka Thackraya i p. Kanara Ahmeda, którzy na podstawie dostępnych danych podatkowych, danych z rachunków narodowych oraz odbytych misji technicznych w Polsce w latach 2017-2018 dokonali oszacowania poziomu luki VAT, a także jego relacji w odniesieniu do Produktu Krajowego Brutto (PKB) oraz do potencjalnych wpływów z VAT.
Metodyka RA-GAP wykorzystuje podejście odgórne do szacowania potencjalnej podstawy opodatkowania oraz wysokości podatku VAT, w oparciu o dane statystyczne z rachunków narodowych, dotyczące rachunku tworzenia i rozdysponowania wartości dodanej w poszczególnych gałęziach gospodarki. Metodyka ta umożliwia ponadto oszacowanie dwóch składników luki w podatku VAT: luki wynikającej z nieprzestrzegania przepisów (compliance gap) oraz luki wynikającej z przyjętej polityki podatkowej (policy gap). Luka wynikająca z nieprzestrzegania przepisów podatkowych jest różnicą pomiędzy potencjalnymi wpływami z tytułu VAT, możliwymi do osiągnięcia przy uwzględnieniu obecnych ram polityki fiskalnej, a rzeczywistymi wpływami z tytułu VAT, liczonymi w ujęciu memoriałowym. Luka wynikająca z przyjętej polityki podatkowej stanowi różnicę między całkowitą luką podatkową a luką wynikającą z nieprzestrzegania przepisów.
Szacunki wielkości luki wynikającej z nieprzestrzegania przepisów VAT, sporządzone przy zastosowaniu metody RA-GAP, są zasadniczo zgodne z szacunkami opracowanymi dla Komisji Europejskiej przez Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych (CASE) i przez Ministerstwo Finansów.
Elementy składowe luki w VAT
Całkowita wartość luki VAT stanowi sumę wartości luki wynikającej z nieprzestrzegania przepisów oraz luki wynikającej z przyjętej polityki, która informuje odpowiednio o ubytkach w przychodach powstałych wskutek nieprzestrzegania przepisów podatkowych przez podatników oraz ulg podatkowych wynikających z prowadzonej polityki.
Podejście RA-GAP wykorzystuje ten sam model analityczny do szacowania wartości obu składników, które następnie można podzielić w sposób zaprezentowany poniżej.
Składniki luki w dochodów z tytułu VAT:
Luka VAT ogółem - różnica pomiędzy VAT potencjalnym w przypadku opodatkowania całej konsumpcji końcowej według aktualnej stawki podstawowej, a rzeczywistymi dochodami z VAT. Luka VAT ogółem jest sumą luki wynikającej z nieprzestrzegania przepisów podatkowych i luki wynikającej z przyjętej polityki podatkowej.
Luka wynikająca z nieprzestrzegania przepisów podatkowych - różnica pomiędzy potencjalnymi przychodami z VAT, biorąc pod uwagę obecne ramy polityczne, a rzeczywistymi przychodami z VAT. Luka wynikająca z nieprzestrzegania przepisów podatkowych jest sumą luki w wymiarze i luki w poborze podatku.
Luka w wymiarze - różnica pomiędzy przychodami potencjalnymi, przy uwzględnieniu aktualnych ram politycznych, a zadeklarowanym lub wycenionym podatkiem VAT.
Luka w poborze - różnica pomiędzy VAT zadeklarowanym lub wycenionym a rzeczywistymi, pobranymi dochodami z VAT.
Luka wynikająca z prowadzonej polityki podatkowej - różnica pomiędzy VAT potencjalnym, przy założeniu, że konsumpcja końcowa opodatkowana jest według aktualnej stawki standardowej, a VAT potencjalnym w ramach aktualnie obowiązujących ram politycznych. Luka wynikająca z prowadzonej polityki jest sumą luki wydatkowej oraz luki wynikającej z elementów niepodlegających opodatkowaniu.
Luka wydatkowa - różnica pomiędzy VAT potencjalnym, w przypadku, gdy większość konsumpcji końcowej opodatkowana jest według stawki podstawowej, ale w przypadku, gdy utrzymany jest katalog minimalnych, standardowych zwolnień, a VAT potencjalnym, biorąc pod uwagę obecne ramy polityczne.
Luka wynikająca z elementów nie niepodlegających opodatkowaniu - różnica między VAT potencjalnym, przy założeniu, że cała konsumpcja końcowa jest opodatkowana według aktualnej stawki podstawowej, a VAT potencjalnym, przy założeniu, że większość konsumpcji końcowej opodatkowana jest według stawki podstawowej, aczkolwiek w sytuacji, w której katalog minimalnych, standardowych zwolnień od podatku pozostaje niezmieniony. Określana również jako luka efektywności.
Efektywność C - stosunek rzeczywistego podatku VAT do potencjalnych wpływów z VAT, przy założeniu, że cała konsumpcja końcowa opodatkowana jest według aktualnej stawki podstawowej. Efektywność-C można wyrazić wzorem:
Efektywność-C = (1- luka wynikająca z nieprzestrzegania przepisów) x (1- luka wynikająca z prowadzonej polityki podatkowej)
Raport został opublikowany również na stronie internetowej IMF (link otwiera nowe okno w innym serwisie prowadzonym w języku angielskim).
Polecamy: Biuletyn VAT